poeta

Dokładna data jego urodzin pozostaje nieznana. Rozpoczął edukację w szkole łacińskiej w Jeleniej Górze. W latach poprzedzających studia być może przebywał w Wiedniu w otoczeniu Konrada Celtisa i mógł należeć do Collegium poetorum et mathematicorum. W 1504 r. studiował w Padwie teologię. W 1521 r. wstąpił do klasztoru augustianów-pustelników i był lektorem Pisma św. w klasztorze w Nysie i w niższym seminarium duchownym przy kościele Piotra i Pawła. Data jego śmierci oraz okoliczności pozostają nieznane.

TWÓRCZOŚĆ

Podczas pobytu we Włoszech napisał poemat Silesia Bresla ect. (Panegiryk Śląski), liczący 611 wersów napisany łacińskim heksametrem. Wydany został po raz pierwszy w 1521 roku przez Michaela Schwartzpecka, a wydrukowany przez Adama Dyona. W 1740 roku Gotlieb Linder przetłumaczył go na język niemiecki.

Budowę poematu można przedstawić następująco: inwokacja (1-54); charakterystyka ziemi śląskiej oraz zamieszkującej ją ludności (55-125); opis miast: Wrocławia (126-259), Świdnicy (262-276), Strzegomia (277-286), Nysy (295-313), Legnicy (314-339), Jeleniej Góry (340-459), Lwówka (460-469), Jawor (570-489), Dzierżoniów (490-501), inne miasta m.in. Brzeg, Bolesławiec, Grodków, Chojnów, Strzelin, Opole, Prochowice (502-586); góra Sobótka (587-596); zakończenie, na które składają się trzy modlitwy: do św. Jadwigi, do Boga-Ojca, do Chrystusa (597-611).
Warto w tym miejscu zacytować fragment dotyczący Jeleniej Góry w przekładzie Wojciecha Grzelaka.

Poncratius Vulturinus
Pochwała Miasta Jeleniej Góry

Na Bobru nurt przysiągłbym:
Hryszbergo, tyś ponad Troję i Rzym.
Ukochane ojców miasto!
Bądź tysiąckroć pozdrowione!
Tyś pociechą, tyś nadzieją,
Jesteś moim schronem.
Tak radosną cie wiedziałem
W kręgu murów twoich,
których cień pewność mi dawał
Oraz smutki koił.
Tobie dzień upływa
cichymi chwilami
I zamykasz mroki nocy
Pod arkadą bramy.
Ma Hyrszbergo!
Tyś jest szczęścia pełnią;
Ćhociaż teraz w obcym kraju,
wrócę z oddalenia.
Pyszne jest twoje sąsiedztwo,
Bo w nim Cześć i Sława leżą,
One także się radują,
że chwałę twoją pomnożą.
I szemrząc płynie Bóbr
Przez skały i przez lasy,
Tak szemrze, szumi tak,
Gdy płynie poprzez lasy.
Jałowa niegdyś, moża dzisiaj,
W ozdobach wiosny ty zachwycasz.
Hryszbergo, miasto zachwycające,
Tyś słynna w całej ziemi śląskiej.
Z radością wielką cię opiewałem
I choć kiepska ma pieśń,
Nic nie skłamałem.
Wiem też, że będę ciebie
Wysławiać nieustannie,
Póki tchu starczy w piersi,
Póki na ziemi zostanę.^[1]

Padwa, 1504

Myślą przewodnią poematu jest uświetnienie ziemi ojczystej, głoszenie chwały i sławy Śląska oraz jego pracowitych, szlachetnych i przejawiających cnoty chrześcijańskie mieszkańców. Szczegółową interpretację utworu oraz umiejscowienie na tle tradycji antycznej daje nam artykuł Joanny Rostropowicz Pankracego Vulturinusa „Pochwała Śląska” ^[2]. Kontekst historyczno-kulturowy w pełni objaśnia nam Teresa Bogacz w artykule Renesansowy panegirysta z Jeleniej Góry Pankracy Vulturinus^[3].

O innych utworach Pankracego nic nie wiadomo. Badacze sugerują, iż wpływ na to mogły mieć pogłębiające się wpływy reformacji na Śląsku, co spowodowało skupienie się Vulturinusa na pracy duszpasterskiej.

Literatura:

1. Bogacz, T. Renesansowy panegirysta z Jeleniej Góry Pankracy Vulturinus W: Rocznik Jeleniogóski, 1977 r., ss. 125-137.
2. Füldener, J. J. Bio&Bibligraphia Silesiaca, das ist Schlesische Bibliothec und Bücher Historie. Breslau MDCCXXXI, s. 361-396.
3. Kamiński, M. Vulturinus - zapomniany poeta z Jeleniej Góry W: Skarbiec ducha gór, nr 4/1998, s. 25-26. Źródło: https://jbc.jelenia-gora.pl/dlibra/docmetadata?id=1053
4. Rostropowicz, J. Pankracego Vulturinusa „Pochwała Śląska”, W: Tradycje kultury antycznej na Śląsku, pod red. J. Rostropowicz. Opole 1997, s. 95-125.

Przypisy:

^[1](fragment zamieszczony w czasopiśmie Skarbiec ducha gór, nr 4/99, s. 12. Źródło: https://jbc.jelenia-gora.pl/dlibra/docmetadata?id=1058).

^[2]J. Rostropowicz, Pankracego Vulturinusa „Pochwała Śląska”, W: Tradycje kultury antycznej na Śląsku, pod red. J. Rostropowicz. Opole 1997, s. 95-125.

^[3]T. Bogacz, Renesansowy panegirysta z Jeleniej Góry Pankracy Vulturinus W: Rocznik Jeleniogóski, T. 15, 1977 r., ss. 125-137.

Grzegorz Kopeć