działacz związkowy

Urodził się 10 czerwca 1950 w Sobieszowie (obecnie dzielnica Jeleniej Góry) - mieszkał w Jeleniej Górze przy ul. Zamkowej 13.

Pierwszy przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” województwa jeleniogórskiego w okresie 17 września 1980 r. – 30 maja 1981, następnie członek Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność”, internowany w stanie wojennym od 13 grudnia 1981 r. do 23 grudnia 1982 r., aktywny działacz podziemnej opozycji w latach 1983 – 1989, poseł z ramienia Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie w sejmie kontraktowym (w latach 1989 – 1991).

Imiona rodziców, nazwisko panieńskie matki Stefan Niegosz, Karolina z d. Schwaintz

Dzieciństwo i młodość

Rodzina o tradycjach patriotycznych, ojciec Stefan Niegosz pochodził z Dębicy. Wojna przerwała jego studia prawnicze. W czasie II wojny światowej należał do Armii Krajowej (pseudonim „Sulima”), jako podporucznik walczył w Tarnowskiem. Po zakończeniu wojny przyjechał do Sobieszowa; pozostał wierny swoim patriotycznym poglądom, nie chcąc mieć nic wspólnego z rządzącymi komunistami, pomimo wykształcenia, pracował jako robotnik przy budowie dróg w sobieszowskim nadleśnictwie. Ożenił się z autochtonką Karoliną z d. Schwaintz, mieszkanką Sobieszowa, rodzina mieszkała przy ul. Chałubińskiego 17. Mieli sześcioro sześcioro dzieci: 4 córki (Marianna zm., Krystyna, Barbara, Ewa i 2 synów Władysław (ur. 1948 r.) i Roman (ur. 1950 r.)

Życie dorosłe

Roman Niegosz ukończył w 1971 r. wieczorowe Technikum Elektromechaniczne i podjął pracę w Fabryce Maszyn Elektrycznych „Karelma” w Piechowicach. W latach 1974-1984 pracował w jeleniogórskim Oddziale PKS jako elektromechanik samochodowy. W 1980 roku, po podpisaniu umów w Szczecinie, Gdańsku i Jastrzębiu Zdroju (30 sierpnia – 3 września 1980 r.), gdzie rząd komunistyczny m.in. wyraził zgodę na tworzenie wolnych związków zawodowych, Roman Niegosz aktywnie włączył się w tworzenie nowych struktur związkowych w swoim zakładzie pracy.

Był współzałożycielem Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” w Jeleniej Górze (przy udziale przedstawicieli 38 największych zakładów pracy województwa jeleniogórskiego) w dniu 17 września 1980 r., którego został przewodniczącym (do 30 maja 1981 r.). Podpisał z upoważnienia MKZ, w dniu 20 września 1980 r. porozumienie z władzami województwa jeleniogórskiego dotyczące zasad funkcjonowania związku, zasad współpracy z władzami politycznymi itp. Było to pierwsze w kraju porozumienie związkowców z władzami.

We wrześniu 1980 r. został członkiem Tymczasowego Prezydium Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność” w Gdańsku; uczestniczył w przygotowaniu wniosku o rejestrację NSZZ „Solidarność” w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie. Między innymi z jego inicjatywy doszło do dwóch spotkań związkowców z władzami politycznymi województwa jeleniogórskiego (19 listopada i 1 grudnia 1980 r.), w czasie których władzom stawiano zarzuty dotyczące niegospodarności, złej sytuacji gospodarczej, przede wszystkim w zaopatrzeniu, służbie zdrowia, sądownictwa itp.

Opieszałość i inercja władz doprowadziła do strajku w klubie „Gencjana” (22 stycznia - 10 lutego 1981 r.), na którego czele stanął Roman Niegosz. Strajk przeszedł do historii jako największy protest na Dolnym Śląsku. Do strajkujących przyjechał jako mediator Lech Wałęsa. Dzięki determinacji strajkujących podpisano w Warszawie porozumienie z komisją rządową na mocy którego m.in. przekazano na cele lecznictwa otwartego do wypoczynkowy „Granit” w Szklarskiej Porębie, zobowiązano miejscowe władze do opracowania planu budownictwa mieszkaniowego oraz zbadanie przez NIK zarzutów wobec jeleniogórskiej nomenklatury. Był to niewątpliwy sukces strajkujących, w tym przewodniczącego Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego Romana Niegosza.

Ten sukces naraził jednak Romana Niegosza na krytykę ze strony części działaczy związkowych, być może dlatego nie kandydował na przewodniczącego Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” w pierwszych demokratycznych wyborach związkowych (wiosna 1981); wybrany został na członka Zarządu Regionu (30 maja 1981), a 16 czerwca na delegata na I Krajowy Zjazd „Solidarności” w Gdańsku (prace w komisji statutowej).

13 grudnia1981 r. został internowany i przetrzymywany w Kamiennej Górze (do 23 grudnia 1981 r.), następnie we Wrocławiu, Nysie, Grodkowie (lipiec-sierpień 1982) i Uhercach w Bieszczadach. Z obozu w Uhercach zostaje zwolniony 23 grudnia 1982 r. W tym dniu uwolniono również ostatnich internowanych działaczy jeleniogórskiej „Solidarności”: Krzysztofa Kubasiaka, Ryszarda Kuleszę, Ryszarda Matusiaka, Jerzego Popioła i Chrystoforosza Tulasza [patrz: A. Piesiak, Solidarność Jeleniogórska…, s. 4].

Po zwolnieniu z internowania był szykanowany, inwigilowany, śledzony przez funkcjonariuszy SB; w latach 1983-88 kilkanaście razy zatrzymywany na 48 godzin. Przez dłuższy czas, ze względu na swoje zaangażowanie w działalność opozycyjną, nie mógł znaleźć żadnej stałej pracy. Dopiero w 1986 r. zaczął pracować jako drwal w Karkonoskim Parku Narodowym.

Pomimo tego cały czas prowadził działalność opozycyjną, był zwolennikiem aktywnego oporu wobec władz komunistycznych, przeciwnikiem wszelkich z nią układów. Od wiosny 1983 r. organizował razem z Andrzejem Piesiakiem i Ryszardem Matusiakiem struktury podziemne „Solidarności” w Kotlinie Jeleniogórskiej (Tymczasowy Zarząd Regionalny), działał w Duszpasterstwie Ludzi Pracy, gdzie inicjował zbiórki leków, żywności i pieniędzy dla osób potrzebujących i represjonowanych.

Współpracował z aktywistami wrocławskiej „Solidarności Walczącej”, pod koniec 1983 r. próbował stworzyć stałe struktury SW w woj. jeleniogórskim. Rada Solidarności Walczącej O/w Jeleniej Górze wydała odezwę z apelem, aby w czasie świąt Wszystkich Świętych pamiętać o grobach ofiar „totalnej dyktatury komunistycznej” i uczcić ich pamięć. Rada prosiła członków i sympatyków SW o udanie się 31 października i 1 listopada na grób Kazimierz Majewskiego (1936-1982), działacza związkowego, który w wyniku długotrwałej inwigilacji SB, przesłuchań, prześladowań i zastraszenia popełnił samobójstwo 28 października 1982 r.

Roman Niegosz był człowiekiem aktywnym, o radykalnych poglądach, zwolennikiem aktywnej walki z komunistami. Krytycznie wyrażał się m.in. o ustaleniach „Okrągłego Stołu”. Pomimo to wyraził zgodę na kandydowanie do sejmu kontraktowego 1989 – 1991 z listy Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie; otrzymał prawie 78 tys. głosów poparcia, w sejmie był członkiem Komisji Łączności z Polakami za Granicą. Po zakończeniu kadencji wycofał się z działalności publicznej.

W 1977 r. ożenił się z Marią z d. Karmelita, która również pochodziła z rodziny wielodzietnej pielęgnującej tradycje patriotyczne. Był ojcem czworga dzieci: Jacka (ur. 1977 r. syn z pierwszego małżeństwa), Agnieszki (ur. 1978 r.), Iwony (ur. 1980), Lidii (ur. 1988 r.).

Zmarł nagle 1 maja 1995 r. Pochowany został na cmentarzu komunalnym w Jeleniej Górze - Sobieszowie.

Elżbieta Ratajczak

Literatura

• J.R. Sielezin, Solidarność Jeleniogórska w latach 1980 – 2005, Jelenia Góra 2005.
• J.R. Sielesin, Roman Niegosz – biogram, [w]: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956-1989, Warszawa 2002, t. 2, s. 233-234.
• J.R. Sielezin, Roman Niegosz (1950-1995) – przyczynek do postawy heroicznej. Nieznany dokument z obozu internowania z Grodkowa, „Rocznik Jeleniogórski”, t. XXXIV, 2002, s. 195-200.
• E.Sielezin, Roman Niegosz – pierwszy przewodniczący jeleniogórskiej „Solidarności”, Skarbiec Ducha Gór, nr3 (35), 2005, s. 3.
• Droga do niepodległości. „Solidarność” 1980-2005, Warszawa 2005, biogram s. 557
• A. Piesiak, Solidarność Jeleniogórska. Kalendarium wydarzeń 1980-1989, Jelenia Góra 2005, msp.