Łozińska Zuzanna
ur. 11 marca 1886, Lwów
zm. 05 sierpnia 1982, Puławy
Słownik Biograficzny Ziemi Jeleniogórskiej

Aktorka, reżyser teatralny

Zuzanna Łozińska

W 1913, po ukończeniu szkoły baletowej we Lwowie, zadebiutowała w teatrze operowym, którego wkrótce została primabaleriną. W 1920 ukończyła studia w Szkole Dramatycznej we Lwowie pod kierunkiem Ireny Trapszo; w latach 20-tych grała w teatrach Lwowa i Krakowa. W latach 1933-39 była reżyserem i dyrektorem w Teatrze Ziemi Podlasko-Pokuckiej w Stanisławowie. Podczas wojny pracowała m. in. w Instytucie Weigla we Lwowie; działała w konspiracji. Została odznaczona medalem "Sprawiedliwy wśród narodów świata" za ukrywanie Żydów podczas wojny. Po wojnie grała w Katowicach i Opolu; w 1947 osiadła w Jeleniej Górze, gdzie zorganizowała stały zespół teatralny, którego była dyrektorem i kierownikiem artystycznym (1947-50) oraz kierownikiem artystycznym w latach 1950-54, 1960-62. Podczas swojej pierwszej dyrekcji uratowała teatr przed rozwiązaniem przez Ministerstwo Kultury i Sztuki w 1948 i stworzyła pierwszy stały zespół teatralny w Jeleniej Górze. Zajmowała się również reżyserią, od 1971 występowała wyłącznie jako aktorka. Mieszkała przy ul. Świerczewskiego 16 (aktualnie ul. Sudecka). Za swoje dokonania sceniczne otrzymała szereg nagród i wyróżnień: II Nagrodę za rolę tytułową w „Lubow Jarowaja” w ramach Ogólnopolskiego Festiwalu Sztuk Radzieckich i Rosyjskich (1959), Złoty Krzyż Zasługi (1959), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1965), I Miejsce w plebiscycie na Najpopularniejszą Jeleniogórzankę Roku (1970), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1974), Nagrodę Państwową I stopnia Ministra Kultury i Sztuki za całokształt działalności artystycznej (1975), „Złotą Iglicę” w plebiscycie dziennika „Słowo Polskie” dla najpopularniejszej aktorski (1976), odznakę „Za zasługi dla rozwoju województwa jeleniogórskiego” (1978), „Srebrny Kluczyk” w plebiscycie tygodnika „Nowiny Jeleniogórskie” (1979). W 1979 wykonała polską prapremierę sztuki Samuela Becketta „Nie ja”. Pod koniec życia występowała sporadycznie w filmach; w 1982 zagrała główną, wzorowaną na postaci Mieczysławy Ćwiklińskiej, rolę w filmie „Klakier” Janusza Kondratiuka. Została pochowana na Cmentarzu Komunalnym w Jeleniej Górze.

O Zuzannie Łozińskiej:

(...) To była świetna, niedoceniana przez moich kolegów artystka. W ciągu całej swojej kariery Zuzanna Łozińska traktowała zawód właśnie jako misję. Kiedy po raz pierwszy przyjechałem do Niej do teatru w Jeleniej Górze i poprzez labirynt korytarzy dotarłem do Jej służbowego mieszkanka, od razu zorientowałem się, że w sferze rzeczy nie dorobiła się Ona w ciągu długoletniej kariery niczego. Kilka byle jakich sukienek, kilkanaście pamiątkowych zdjęć i to wszystko. Cały Jej dorobek znajdował się w sferze ducha. Widać to było nawet na fotografiach. O dziwo, z wiekiem rysy tej kobiety subtelniały, stawała się coraz piękniejsza. A to, że nie proponowano Jej ról filmowych, świadczy tylko o naszych reżyserach. Według opinii osób najbardziej kompetentnych – aktorów – Zuzanna Łozińska była jedną z największych artystek scen polskich. Janusz Kondratiuk

Ważniejsze role teatralne:

Mazie
w „Artystach” Georgesa Wattersa i Artura Hopkinsa (reż. Marian Jednowski; Teatr im.Słowackiego, Kraków 1929),
Róża
w „Domu kobiet” Zofii Nałkowskiej (reż. Stanisława Zbyszewska; Teatr Ziemi Opolskiej, Opole 1946),
Maria
w „W małym domku” Tadeusza Rittnera (reż. Kazimierz Brodzikowski, Opole 1946),
Rita Cavallini
w „Romansie” Edwarda Sheldona (reż. J. Nowacki, Teatr Dolnośląski, Jelenia Góra 1947),
Anna
w „Świt, dzień i noc” Dario Niccodemi (reż. R. Wasilewski, Jelenia Góra 1948),
Helena
w „Ładnej historii” Gastona A. de Caillaveta i Roberta de Flers (reż. S. Bryliński, Jelenia Góra 1948),
Blanny
w „Jutro pogoda” Avery Hopwooda (reż. R. Wasilewski, Jelenia Góra 1948),
Lubow Iwanowna Otradina
w „Grzesznicy bez winy” Aleksandra Ostrowskiego (reż. R. Wasilewski, Jelenia Góra 1948),
Żona
w „Ich czworo” Gabrieli Zapolskiej (reż. M. Bogusławski, Jelenia Góra 1948),
Anna
w „Kobiecie we mgle” Michała Rusinka (reż. H. Lotar, Jelenia Góra 1949),
Lola
w „Strzałach na ulicy Długiej” Anny Świrszczyńskiej (reż. H. Lotar, Jelenia Góra 1949),
Lubow Jarowaja
w „Lubow Jarowaja” Konsantego Treniewa (reż. P. Bem, Jelenia Góra 1949),
Pani Soerensen
w „Niemcach” Leona Kruczkowskiego (reż. R. Wasilewski, Jelenia Góra 1950),
Jadwiga Ochotnicka
w „Klubie kawalerów” Michała Bałuckiego (reż. M. Bogusławski, Jelenia Góra 1950),
Tatiana
w „Przełomie” Borysa Ławrentiewa (reż. P. Bem i R. Wasilewski, Jelenia Góra 1950),
Donna Diana
w „Zielonym gilu” Tirso de Moliny (reż. P. Bem, Jelenia Góra 1950),
Lady Milford
w „Intryga i miłość” Friedricha Schillera (reż. M. Wiercińska, Jelenia Góra 1951),
Klaudia
w „Rodzince” Jerzego Jurandota (reż. R. Wasilewski, Jelenia Góra 1952),
Pulcheria
w „Domu otwartym” Michała Bałuckiego (reż. H. Lotar, Jelenia Góra 1952),
Pani Warren
w „Profesja pani Warren” George’a Bernarda Shaw (reż. R. Wasilewski, Jelenia Góra 1953),
Karwowska
w „Imieninach pana dyrektora” Zdzisława Skowrońskiego i Józefa Słotwińskiego (reż. Wacław Zdanowicz, Teatr Młodego Widza, Wrocław 1954),
Barbara
w „Kłopocie z mężczyznami” Ireny Jurgielewiczowej (reż. Stanisława Zbyszewska, Teatr Młodego Widza, Wrocław 1955),
Eleonora
w „Cydzie” Pierre Corneille’a (reż. S. Zbyszewska, Teatr Młodego Widza, Wrocław 1956),
Maria Reglicka
w „Wracamy późno do domu” Tymoteusza Karpowicza (reż. Jerzy Jarocki, Teatr Rozmaitości, Wrocław 1958),
Maryna
w „Wujaszku Wani” Antoniego Czechowa (reż. J. Jarocki, Teatr Rozmaitości, Wrocław 1959),
Matka Stibora
w „Taka miłość” Pavla Kohouta (reż. B. Orlicz, Jelenia Góra – scena Wałbrzych 1960),
Pani Sorensen
w „Niemcach” Leona Kruczkowskiego, (reż. W. Lachnitt, Jelenia Góra 1961),
Pani Capulet
w „Romeo i Julii” Williama Szekspira (reż. Krystyna Tyszarska, Jelenia Góra 1962),
Jonaszowa
w „Harmonijce” Macieja Patkowskiego (reż. M. Straszewska, Jelenia Góra 1962),
Respektowa
w „Fantazym” Juliusza Słowackiego (reż. B. Smela, Jelenia Góra 1962),
Maria
w „Niepokój przed podróżą” Jerzego Broszkiewicza (reż. A. Dobrowolski, Jelenia Góra 1963),
Jeracha
w „Dziewiąty sprawiedliwy” Jerzego Jurandota (reż. B. Głuszczak, Jelenia Góra 1964),
Julia
w „Hedda Gabler” Henryka Ibsena (reż. J. Giebułtowicz, Jelenia Góra 1964),
Starsza Pani
w „Osiem kobiet i on jeden” Roberta Thomasa (reż. Z. Bessert, Jelenia Góra 1965),
Gerszowa
w „Ktoś nowy” Marka Domańskiego (reż. Tadeusz Kozłowski, Jelenia Góra 1966),
Radczyni
w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego (reż. T. Kozłowski, Jelenia Góra 1966),
Szambelanowa
w „Panu Jowialskim” Aleksandra Fredry (reż. T. Kozłowski, Jelenia Góra 1967),
Wieśniaczka
w „Cud mniemany czyli Krakowiacy i górale” Wojciecha Bogusławskiego (reż. T. Kozłowski, Jelenia Góra 1968),
Głumowa
w „Pamiętniku szubrawca” Aleksandra Ostrowskiego (reż. J. Szczęk, Jelenia Góra 1968),
Pani Balbina
w „Bardzo starzy oboje” Kazimierza Brandysa (reż. Grzegorz Galiński, Jelenia Góra 1968),
Arina Pantelejmonowna
w „Ożenku” Mikołaja Gogola (reż. T. Kozłowski, Jelenia Góra 1970),
Bona
w „Barbarze Radziwiłłównie” Alojzego Felińskiego (reż. Wojciech Skibiński, Jelenia Góra 1970),
Stara
w „Dobry człowiek z Seczuanu” Bertolda Brechta (reż. Wanda Laskowska, Jelenia Góra 1971),
Katarzyna
w „Domu otwartym” Michała Bałuckiego (reż. Tadeusz Żuchniewski, Jelenia Góra 1972),
Wiślanka
w „Legendzie” Stanisława Wyspiańskiego (reż. Henryk Tomaszewski, Jelenia Góra 1972),
Orbanowa
w „Zabawie w koty” Istvana Örkeny (reż. T. Żuchniewski, Jelenia Góra 1973),
Salome
w „Pierścieniu wielkiej damy” Cypriana Kamila Norwida (reż. Grzegorz Mrówczyński, Jelenia Góra 1973),
Wróżka
w „Wyzwoleniu” Stanisława Wyspiańskiego (reż. Alina Obidniak, Jelenia Góra 1973),
Kucharka
w „W małym dworku” Stanisława Ignacego Witkiewicza (reż. K. Pankiewicz, Jelenia Góra 1974),
Aasa
w „Peer Gynt” Henryka Ibsena (reż. H. Tomaszewski, Jelenia Góra 1974),
Babcia
w „Tango” Sławomira Mrożka (reż. Juliusz Burski, Jelenia Góra 1974),
Szechera
w „Kleopatra i Cezar” Cypriana Kamila Norwida (reż. G. Mrówczyński, Jelenia Góra 1975),
Zuzanna
w „Każdy kocha Zuzię” Johna Patricka (reż. Maria Kaniewska, Jelenia Góra 1976),
Babka
w „Śniadaniu” Ryszarda Marka Grońskiego (reż. Wiesław Wodecki, Jelenia Góra 1977),
Wiekowa dama i Stara służąca (2 role)
w „Życiu człowieka” Leonida Andrejewa (reż. Krystian Lupa, Jelenia Góra 1977),
Żebraczka
w „Androkles i lew” George’a Bernarda Shaw (reż. H. Tomaszewski, Jelenia Góra 1977),
Chór
w „Ifigenii w Taurydzie” Johanna Wolfganga Goethe (reż. A. Obidniak, Jelenia Góra 1978),
Rollisonowa
w „Dziady część III” Adama Mickiewicza (reż. G. Mrówczyński, Jelenia Góra 1978),
Dama dworu
w „Iwona księżniczka Burgunda” Witolda Gombrowicza (reż. Mikołaj Grabowski, Jelenia Góra 1978),
Usta
w „Nie ja” Samuela Becketta (reż. Zbigniew Mich, Jelenia Góra 1979),
Pani Stara 1
w „Odprawie posłów greckich” Jana Kochanowskiego (reż. Wiesław Górski, Jelenia Góra 1980),
Alona
w „Zbrodni i karze” Fiodora Dostojewskiego (reż. Wojciech Kopciński, Jelenia Góra 1980),
Pani Balbina
w „Bardzo starzy oboje” Kazimierza Brandysa (reż. W. Kopciński, Jelenia Góra 1980),
Przewodnik Chóru
w „Edyp królem” Sofoklesa (reż. W. Kopciński, Jelenia Góra 1980),
Baronowa
w „Opowieści z lasku wiedeńskiego Ödöna von Horvatha (reż. W. Nurkowski, Jelenia Góra 1981),
role epizodyczne
w „Kolęda-Nocka” Ernesta Brylla (reż. A. Obidniak, Jelenia Góra 1982).

Ważniejsze prace reżyserskie:

Mysz kościelna” Fodora Laszlo (+ rola Zuzi Miske);
Teatr Ziemi Opolskiej, Opole (1946)
oraz Teatr Dolnośląski, Jelenia Góra (1948),
Śluby panieńskie” Aleksandra Fredry,
Jelenia Góra (1948),
Gdybym zechciała” Paula Geraldy i Rudolfa Spitzera,
Jelenia Góra (1948),
Synowie” Arthura Millera,
Jelenia Góra (1949),
Złoto w dolinie” Janusza Teodora Dybowskiego;
Jelenia Góra (1950),
„Drewniaczek” według „Pinokia” Carlo Collodio,
Jelenia Góra (1950),
„Moralność pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej (+ rola Juliasiewiczowej);
Jelenia Góra (1951),
„Mąż i żona” Aleksandra Fredry (+ rola Elwiry);
Jelenia Góra (1951),
„Królowa śniegu” Eugeniusza Szwarca;
Jelenia Góra (1951),
„Trzydzieści srebrników” Howarda Fasta Howard (+ rola Jane Graham);
Jelenia Góra (1952),
„O krasnoludkach i sierotce Marysi” Marii Konopnickiej;
Jelenia Góra (1953),
„Dwie blizny” Aleksandra Fredry;
Jelenia Góra (1953),
„Świeczka zgasła” Aleksandra Fredry (+ rola Kasztelanowej);
Jelenia Góra (1953),
„Takie czasy” Jerzego Jurandota;
Jelenia Góra (1954),
„Intryga i miłość” Fryderyka Schillera (+ rola Lady Milford);
Teatr Młodego Widza, Wrocław (1954),
„Baśń o zaklętym kaczorze” Marii Kann;
Teatr Młodego Widza, Wrocław (1955),
„Pułapka na myszy” Agaty Christie;
Teatr Rozmaitości, Wrocław (1957),
„Brylantowa kolia” Aleksandra Olszakowskiego;
Teatr Rozmaitości, Wrocław (1958),
„Lilla Weneda” Juliusza Słowackiego;
Jelenia Góra (1959),
„Szklanka wody” Eugene Scribe’a;
Teatr Nowy, Zabrze (1959),
„Dotykać nie wolno” Miklosa Gyarfas;
Jelenia Góra (1959),
„Grzesznicy bez winy” Aleksandra Ostrowskiego (+ rola Heleny); Jelenia Góra (1960),
„Kopciuszek” Stanisława Płonki Fiszera;
Jelenia Góra (1960),
„Intryga i miłość” Fryderyka Schillera;
Jelenia Góra (1960),
„Damy i huzary” Aleksandra Fredry;
Jelenia Góra (1960),
„Staś i Nel” Marii Gabrieli Plaskota według Henryka Sienkiewicza;
Jelenia Góra (1961),
„Pułapka na myszy” Agaty Christie (+ rola pani Boyle);
Jelenia Góra (1961),
„Mazepa” Juliusza Słowackiego;
Jelenia Góra (1961),
„Skąpiec” Moliera;
Jelenia Góra (1961, 1963),
„Łaźnia” Włodzimierza Majakowskiego;
Jelenia Góra (1962),
„Lampa Aladyna” Jana Wilczka (+ rola matki Aladyna);
Jelenia Góra (1962),
„Wilki w nocy” Tadeusza Rittnera;
Jelenia Góra (1963),
„Czarodziej z krainy księżyca” Pawła Maliarewskiego;
Jelenia Góra (1963),
„Trzy białe strzały” Jana Makariusa (+ rola Hinakagi);
Jelenia Góra (1966),
„Jak Krakowianki z czarta zakpiły„ Magdy Strumian (+ rola Baby);
Jelenia Góra (1967),
„Dwa klony” Eugeniusza Szwarca (+ rola Wasylissy);
Jelenia Góra (1969),
„Kłopoty zbója Madeja” Ludomira Leguta;
Jelenia Góra (1971)

Role filmowe:

1978:
Płomienie reż. Ryszard Czekała (jako babcia);
1980:
Gorączka reż. Agnieszka Holland (jako Cywikowa);
1981:
Debiutantka reż. Barbara Sass (jako matka Jerzego);
1982:
Klakier reż. Janusz Kondratiuk (jako Gertruda – jedyna rola główna Zuzanny Łozińskiej w filmie)

Źródła:

  1. Hański Szymon. Gdy myślę aktorka...”Rocznik Jeleniogórski” 1982, T. 20, s.133-147.
  2. Tronowicz Henryk. Klakier. „Filmowy Serwis Prasowy” 1983, nr 7-8, s. 7-10.
  3. W Internecie:

  4. Film polski
Waldemar Wilk

Słownik Biograficzny Ziemi Jeleniogórskiej © Grodzka Biblioteka Publiczna 2006
Jelenia Góra