reżyser filmowy, aktor

Wraz z ojcem, inżynierem papiernictwa, zwiedził sporą część Niemiec. Częste przenosiny służbowe ojca spowodowały, że Bernhard zdawał maturę w 1938 w Cieplicach, gdzie akurat czasowo mieszkali jego rodzice. Studiował aktorstwo pod kierunkiem Gustafa Gründgensa; zadenuncjowany przez kolegów na przełomie 1938/39 trafił do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. To, że rodzinie udało się go stamtąd wyciągnąć, do końca życia uważał za cudowną drugą szansę na życie. Został objęty zakazem pracy w Berlinie; w 1940 debiutował na scenie rolą Fausta w Schönbrunner Schlosstheater w Wiedniu. W tym samym roku debiutował na ekranie rolą w "Der Postmeister" Gustava Ucicky’ego. W latach 1944-50 występował na scenach w Zurychu i Bazylei w Szwajcarii. Wrócił do Niemiec na stałe w 1950; występował i reżyserował w Wiedniu, Berlinie, Bremie, Monachium i Zurychu. W 1960 opublikował album swoich fotografii "Zwei Gramm Licht".

Od początku 50-tych szybko zdobywał popularność ekranową jako aktor charakterystyczny. Grał u najlepszych realizatorów kina niemieckiego: Haralda Brauna w "Der fallende Stern" (1950), Helmuta Käutnera w "Ostatnim moście" ("Die letzte Brücke"; 1953), Laszlo Benedeka w "Dzieci, matki i generał" ("Kinder, Mütter und ein General"; 1955); w 1956 pod kierunkiem Georga. W. Pabsta stworzył postać pułkownika von Stauffenberga w "Es geschah am 20. Juli".

W 1958 wystąpił w zrealizowanym przez siebie dokumencie "Warum sind sie alle gegen uns?" o problemie "trudnej" młodzieży; w następnym roku przedstawił pacyfistyczny dramat z II wojny światowej "Die Brücke". Film zdobył ogromne uznanie w świecie; nagrodzony został m. in. Nominacją do "Oscara" i zaproszeniem reżysera do Hollywood. Przed wyjazdem zrealizował jeszcze "Das Wunder des Malachias" o niemieckim "cudzie gospodarczym" lat 60-tych. W następnych latach reżyserował głównie dla Amerykanów i występował jako aktor w Europie. Sukcesem były zrealizowane przez Wickiego epizody niemieckie w "Najdłuższym dniu" (pozostałe części realizowali Ken Annakin i Andrew Marton), poświęconym lądowaniu Aliantów w 1944 w Normandii; z dramatycznego tekstu Friedricha Dürrenmatta ("Wizyta starszej pani") na ekranie po ingerencjach producentów pozostał jeszcze jeden sprawnie opowiedziany melodramat. Również szpiegowski obraz "Morituri" o II wojnie światowej pomimo udziału gwiazd Hollywood w obsadzie (Yul Brynner, Marlon Brando) rozczarowuje.

Wrócił na stałe do Europy w początku lat 70-tych. Po dobrym przyjęciu telewizyjnych adaptacji Günthera Kunerta ("Karpfs Karriere") i Josepha Rotha ("Das falsche Gewicht") przeniósł na ekran powieść Güntera Herburgera "Die Eroberung der Zitadelle"; z maestrią i taktem nakreślił w tym czasie dokumentalny portret wielkiego aktora i swojego przyjaciela Curda Jürgensa ("Curd Jürgens - Der Filmstar, der vom Theater kam").

Do własnych wspomnień z lat młodości sięgnął w zrealizowanym we współpracy z kinematografią NRD "Die Grünstein-Variante". Również kolejne spotkanie z prozą Josepha Rotha ("Das Spinnennetz") rozliczał się z faszyzmem; podobnie ostatnia praca reżyserska Wickiego: "Sansibar oder der letzte Grund" według powieści Alfreda Anderscha.

Solidne rzemiosło, dobra praca z aktorami i właściwy materiał literacki leżały u podstaw jego sukcesów (nagroda za reżyserię "Das Wunder des Malachias" na MFF w Berlinie Zachodnim).

W ostatnich latach życia Wicki pracował głównie jako aktor, najczęściej w filmach przyjaciół i w popularnych serialach TV.

Od 2002 w Monachium przyznawane są Nagrody jego imienia (Bernhard Wicki-Filmpreis) dla osób związanych z niemiecką kinematografią.

Był dwa razy żonaty: z aktorką Agnes Fink i z Elisabeth Endriss.

Nagrody i odznaczenia:

1959 - Bundesfilmpreis za film Warum sind sie gegen uns?
1960 - Bundesfilmpreis za film Die Brücke
1960 - Nominacja do Oscara za Die Brücke
1971 - Srebrny Niedźwiedź na MFF w Berlinie Zachodnim za Das Wunder des Malachias
1962 - Bundesfilmpreis za film Das Wunder des Malachias
1972 - Bundesfilmpreis za film Das falsche Gewicht
1976 - Bundesfilmpreis za wieloletnią i owocną pracę na rzecz kina niemieckiego
1977 - Bundesfilmpreis za film Die Eroberung der Zitadelle
1985 - Bundesfilmpreis za film Die Grünstein-Variante
1989 - Bundesfilmpreis z okazji 40-lecia powstania RFN za Die Brücke
1989 - Nominacja do Oscara za Das Spinnennetz

Filmy (jako reżyser):

1958: Warum sind sie gegen uns? [śr. m.];
1959: Die Brücke;
1961: Das Wunder des Malachias;
1962: Najdłuższy dzień (The Longest Day);
1964: Wizyta starszej pani (The Visit);
1965: Morituri / The Saboteur: Code Name Morituri;
1965: Transit [nieuk.];
1967: Der Paukenspieler now. 4: "Die Träne";
1971: Das falsche Gewicht [tv];
1971: Karpfs Karriere [tv];
1977: Die Eroberung der Zitadelle;
1977: Curd Jügens – der Filmstar, der vom Theater kam [dok.];
1985: Die Grünstein – Variante;
1987: Sansibar oder Der letzte Grund [tv];
1989: Das Spinnennetz

Bibliografia:

1. Zander, P. Bernhard Wicki. Berlin 1995. ISBN 3-929470-04-7.
2. Blank, R. Jenseits der Brücke. Bernhard Wicki. Ein Leben für den Film. 1999.
3. Weber, A. Er kann fliegen lassen. Gespräche und Texte über Bernhard Wicki. St. Pölten 2000.

Waldemar Wilk

Fot. za: Fischer, Robert, Hembus, Joe. Der neue deutsche Film : 1960 - 1980. München : Goldmann, 1981, s. 148.