ur. 08 sierpnia 1839, Cieplicach
zm. 31 stycznia 1917, Brunszwik
| Finsch Otto ur. 08 sierpnia 1839, Cieplicach zm. 31 stycznia 1917, Brunszwik |
|
 Właściwie Friedrich Hermann Otto Finsch. Jego ojciec, Moritz Wilhelm Finsch był malarzem na szkle i założycielem, w 1830 r., szkoły rysunku w Cieplicach. Po teściu odziedziczył on szlifiernię szkła. Matka, Mathilde Leder, pochodziła z Cieplic. Otto Finsch odziedziczył po ojcu talent malarski. Prócz tego interesowała go przyroda a szczególnie ptaki. Mając 18 lat zdecydował się porzucić zawód kupiecki i udać w świat. Wpływ na jego decyzję miał ciepliki lekarz uzdrowiskowy a przy tym entomolog i ornitolog dr Luchs. W 1858 r. udał się do Bułgarii. Spędził tam prawie dwa lata. Rezultatem podróży była jego pierwsza praca naukowa poświęcona ptakom Bułgarii. Po powrocie został zatrudniony jako asystent w Holenderskim, Królewskim Muzeum Przyrodniczym w Lejdzie, gdzie pod okiem Hermana Schlegela (1804-84) rozwijał swoje zainteresowania ornitologiczne uczęszczając także na wykłady uniwersyteckie. W 1864 r. na propozycję "Towarzystwa Muzealnego" [1] z Bremy podjął pracę w tamtejszych zbiorach przyrodniczych jako konserwator. Duży wpływ na dalszy naukowy rozwój Finscha wywarł Gustav Hartlaub – lekarz, z zamiłowania ornitolog, opiekun bremeńskich zbiorów. W latach 1867-68 ukazało się dwutomowe dzieło Finscha poświęcone papugom. W uznaniu dokonań Finsch został przyjęty w poczet członków Niemieckiej Akademii Przyrodoznawców Leopoldina [2] w Halle a uniwersytet w Bonn nadał mu tytuł doktora. W 1872 r. Finsch udał się do Stanów Zjednoczonych, gdzie poznawał muzea a w rok później odwiedził Laponię. Razem z Hartlaubem opisali wszystkie znane w owym czasie ptaki Polinezji. Finsch własnoręcznie wykonywał barwne ilustracje. Opisali 50 nowych gatunków. W 1876 r. Towarzystwo przekazało zbiory przyrodnicze miastu, które zatrudniło Finscha jako dyrektora "Miejskich Zbiorów Przyrodniczych i Etnograficznych" [3]. W 1876 r. wyruszyła wyprawa bremeńskiego Towarzystwa Polarnego pod kierunkiem O. Finscha i A. Brehma [4]. Finsch podczas tej podróży zwracał swą uwagę nie tylko na przyrodę ale także na mieszkańców przemierzanych terenów: Kirgizów, Samojedów i Ostiaków. W czasie pracy w Bremie odbył też podróże do Włoch, Francji. W 1879 r. Otto Finsch zrezygnował ze stanowiska dyrektora zbiorów bremeńskich by udać się na wyprawę na morza południowe. W podróż udał się na zlecenie Królewskiej Akademii Nauk w Berlinie [5]. Trasa wiodła przez Nowy Jork, San Francisco do Honolulu. Stąd udał się przez Hawaje, Wyspy Marshalla i Gilberta, na wschodnie Karoliny i Pohnpei (Mikronezja), Nauru do Sydney, potem na Tasmanię, Nową Zelandię, północny skraj Australii, wyspy w cieśninie Torresa i na wybrzeże brytyjskiej Nowej Gwinei. W drodze powrotnej Finsch zatrzymał się na dłużej na Jawie. Ponad 3,5 letnia podróż okazała się sukcesem przede wszystkim ze względu na zebrane okazy. Wszystkie, z wyjątkiem dubletów, trafiły do królewskich muzeów Berlinie, przede wszystkim do Muzeum Zoologicznego i do Muzeum Etnograficznego [6]. Nie opracowawszy do końca przywiezionych okazów Finsch wybiera się wkrótce na nową wyprawę. Tym razem przyświecały jej bardziej polityczne niż naukowe cele. Jak wynika z kontraktu zawartego przez "Kompanię Nowogwinejską" [7]z Finschem, głównym celem ekspedycji było zbadanie nieznanych i mało znanych wybrzeży Nowej Brytanii, północnych wybrzeży Nowej Gwinei aż po 141°E, założenie portów, ustanowienie dobrych relacji z tubylcami zdobycie jak największych obszarów. Finsch wyruszył w podróż 15.6.1884 r. Trasa okrętu "Samoa" obejmowała 6 rejsów na Nową Gwineę, 4 do Nowej Irlandii (ang. New Ireland, druga co do wielkości wyspa Archipelagu Bismarcka) i 2 do stacji telegraficznej Cooktown na północnym wybrzeżu Queenslandu. Z tego ostatniego miejsca, przez Sydney Finsch wrócił w sierpniu 1885 r. do Niemiec. Cel wyprawy został osiągnięty. Finsch przygotował do objęcia w posiadanie Ziemię Cesarza Wilhelma [8] (on był twórcą tej nazwy). Uważał się za zdobywcę tych ziem dla Niemiec. Pozyskano ok. 3000 okazów etnograficznych. Dublety z obu wypraw przekazał Finsch do Wiedeńskiego Muzeum Dworskiego [9] oraz do nowojorskiego Muzeum Przyrodniczego a także do Muzeum Etnograficznego w Rzymie, Muzeum Carskiej Akademii Nauk w Petersburgu, American Museum of Natural History w Nowym Jorku i Fidel Museum w Chicago. Po powrocie do Niemiec Finsch zamieszkał w Berlinie, gdzie pozostawał w bliskim kontakcie z artystą malarzem Moritzem Hoffmanem, który na podstawie jego szkiców z wyprawy namalował "Akwarele z Ziemi Cesarza Wilhelma". W 1886 r. Finsch poślubił córkę Hoffmanna. Z małżeństwa tego narodziła się bezdzietnie zmarła córka Esther. Finsch liczył na dalszą pracę w Kompanii, jednak nie doszło do niej. Nie udało mu się objąć ponownie stanowiska dyrektora zbiorów w Bremie. Finsch osiadł w podbremeńskim miasteczku Delmenhorst, gdzie wiódł skromne życie. Organizował wystawy etnograficzne eksponowane w różnych miastach Niemiec i w USA, odczyty a także pisał artykuły. W 1897 r. zaproponowano mu stanowisko konserwatora zbiorów ornitologicznych w Lejdzie, to samo, które zajmował przed 30 laty. W 1904 r. władze miasta w Brunszwiku powołały Finscha na stanowisko konserwatora zbiorów etnograficznych w Muzeum Miejskim. Skatalogował je i udostępnił publiczności na wspaniałej wystawie. Coraz mniej zajmował się ornitologią. W 1914 r. opublikował "Prace z mórz południowych" [10], które uznawane są za jego najlepsze dokonanie na polu etnografii. W 1910 r. przyznano mu tytuł profesora. Po wybuchu I. wojny światowej Finsch kierował komisarycznie całym muzeum.Podupadł na zdrowiu pod koniec 1916 r. Zmarł 31. stycznia 1917 r. w Brunszwiku (Braunschweig). Jego prochy pochowano na cmentarzu w Eutin. Podczas całego swojego życia Finsch określił i opisał 200 gatunków ptaków. Był współzałożycielem Niemieckiego Towarzystwa Ornitologicznego [11]. Jego główne dzieła do tej pory zachowują aktualność. Warto nadmienić, że od nazwiska Finscha pochodzi nazwa miejscowości portowej i małego dystryktu na pn.-wschodnim wybrzeżu Papui Nowej Gwinei, na pn. od Zatoki Huon – Finschhafen. Miejscowość ta wkrótce po założeniu jej w listopadzie 1885 r. stała się na krótko główną stacją (stolicą zarządcy kolonii) niemieckiej części Nowej Gwinei, jednak wskutek wybuchu malarii, która zdziesiątkowała urzędników Kompanii Nowogwinejskiej straciła ona swój status na rzecz Friedrich-Wilhelmshafen [12]. Dzisiejsza ulica Staszica w Jeleniej Górze – Cieplicach przed wojną nosiła nazwę Finschstrasse. Nazwiskiem Finscha nazwano także jeden z kraterów na Księżycu. Portret Finscha znalazł się wśród 500 portretów wybitnych postaci polityki, nauki, kultury i szlachty, jakie wykonał prof. Max Schadow. Dzisiaj wisi on w Muzeum w Brunszwiku. Dzieła Finscha:
1865 – Neu-Guinea und seine Bewohner. Bremen. Przypisy[1] niem. "Gesellschaft Museum" [2] Leopoldina – Niemiecka Akademia Przyrodoznawców (Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina) prestiżowe, najstarsze na świecie naukowe towarzystwo przyrodnicze założone w 1652 r. w Schweinfurcie. Od roku 1878 jego siedzibą jest Halle. [3] niem. "Städtische Sammlungen für Naturgeschichte und Etnographie". [4] Alfred Brehm ( ) – sławny przyrodnik niemiecki, autor niezwykle popularnego dzieła "Życie zwierząt" (niem. Tierleben) [5] niem. Königliche Akademie der Wissenschaften [6] niem. "Museum für Völkerkunde" [7] niem. "Neu-Guinea-Compagnie" [8] niem. Kaiser-Wilhelm-Land [9] niem. Wiener Hofmuseum [10] niem. "Südseearbeiten" [11] niem. Deutsche Ornithologische Gesellschaft [12] dziś Madang – miasto na pn.-wschodnim wybrzeżu Papui Nowej Gwinei, ok. 27.000 mieszkańców, stolica prowincji o tej samej nazwie. Literatura:
źródła internetowe:Andrzej Paczos |
| Słownik Biograficzny Ziemi Jeleniogórskiej
| © Grodzka Biblioteka Publiczna 2006 Jelenia Góra |