malarz, grafik, pisarz

Charlotte E. Pauly urodziła się dnia 6.12.1886 r. w podwrocławskiej wsi Stępin Oleśnicki. W latach 1909–1914 Charlotte Pauly studiowała na kilku kierunkach we Wrocławiu, Heidelbergu, Berlinie i Freibergu zajmując się biologią, anatomią, literaturą, filozofią, archeologią i historią sztuki. W latach 1913-1914 odbyła wyprawę badawczą po włoskich założeniach parkowych odwiedzając Florencję, Sienę, Wenecję, San Gimigiano, Udine, Mediolan, Genuę, Rzym i Asyż. W 1915 r. na Wydziale Historii Sztuki Uniwersytetu w Würzburgu otrzymała doktorat za pracę "Wenecki ogród rozkoszy".

Pod koniec pierwszej wojny światowej jako ochotniczka pracowała przez 10 miesięcy w szpitalu wojskowym w Oławie. Następnie zdobyła wykształcenie artystyczne u prof. Bernharda Pankoka w Stuttgarcie i w monachijskiej Akademii Sztuki. Postanowiła żyć jako wolna artystka i utrzymywać się z własnej twórczości. Oczarowana Karkonoszami od 1919 r. zamieszkała w Karpaczu.

Decydującą dla rozwoju artystycznego Charlotte Pauly była druga połowa lat dwudziestych, które spędziła w Madrycie. Pobierała lekcje rysunku u malarza Daniela Vazqueza Diaza i dzięki niemu weszła w krąg twórców zgromadzonych wokół poety Federico Garcii Lorca, którego wiersze tłumaczyła już wcześniej. Podczas pobytu na półwyspie Iberyjskim zwiedziła Toledo, Kordobę, Grenadę i hiszpańską część Maroka. Wiele czasu spędzała w towarzystwie Cyganów, których podziwiała za swobodę, umiłowanie natury i wolności. Przetłumaczyła na język niemiecki romanse cygańskie "Romancero gitano", których autorem był Lorca. W 1928 r. w Stuttgarcie została wydana autobiograficzna powieść Charlotte Pauly "Półwysep szczęścia" opowiadająca o jej hiszpańskiej podróży. Z Hiszpanii pełna temperamentu artystka przeniosła się do portugalskiego portu Nazare. Kierowana uczuciem do młodego rybaka Manuela Rola zamieszkała u ubogiej rodziny, z którą dzieliła trudy dnia codziennego. Wiosną 1932 r. z Portugalii wyruszyła w najdłuższą, prawie roczną podróż, podczas której odwiedziła Grecję, Syrię, Palestynę, Persję, Turcję, Liban i Kaukaz.

Niechętna nazistom, głosząca idee tolerancji, demokracji i wolności, dotknięta została zakazem wystawiania swoich obrazów. Nastąpiło to na wskutek przedstawienia w ekspresjonistycznych pracach Charlotte Pauly postaci hiszpańskich Cyganów, co stało się okazją do potępienia jej jako "wynaturzonej" artystki. W latach trzydziestych powróciła w Karkonosze, a od 1935 r. zamieszkała w Jagniątkowie. Stała się jedną z osób należących do kręgu przyjaciół Gerharta Hauptmanna. Zafascynowana twórczością karkonoskiego Noblisty wykonała cykl akwarel, które były ilustracjami do powieści Gerhata Hauptmanna "Wyspa wielkiej matki". Obok malarstwa zajmowała się twórczością literacką. W okresie jagniątkowskim powstała jej antywojenna powieść "Tygrys i harfa" opowiadająca o przygodach rodziny śląskiego pastora podczas wojny trzydziestoletniej.

Jako malarka Charlotte Pauly wykonała wiosną 1946 r. cykl portretów przedstawiających Gerharta Hauptmanna i Margaretę Marschalk. Szczególnie przejmujący jest profilowy rysunek przedstawiający zmarłego Gerharta Hauptmanna wykonany dnia 8.06.1946 r. W malarstwie zwracała się w kierunku umiarkowanego ekspresjonizmu, operując jasnymi zestawieniami matowych, wyciszonych barw. Najczęstszymi tematami jej prac były pejzaże i portrety. Odpowiadało to jej twórczemu temperamentowi, zamiłowaniu do coraz to nowych postaci i krajobrazów, które napotykała na życiowej drodze.

Po wojnie zamieszkała w Berlinie – Friedrichshagen, miejscu, w którym pod koniec XIX w. działała znana kolonia artystów i literatów. W okresie berlińskim związana była ze znanym grafikiem Herbertem Tucholskim. W licznych pracach graficznych powracała wspomnieniami do podróży, szczególnie z Portugalii, Orientu i Karkonoszy.

Charlotte E. Pauly zmarła w Berlinie 24.03.1981 r. w wieku 95 lat. Dziś jej imieniem nazwana jest jedna z ulic w Berlinie – Friedrichshagen.

Literatura:

1. Allgemeines Lexikon der bildenden Kunstler des 20. . Jahrhunderts, p. red. Hans Vollmer, Leipzig 1958, Bd. 3, s. 556-557. [tamże dalsza literatura]
2. Brade J., Moog S., “W szarej strefie politycznej. Artyści w Karkonoszach podczas narodowego socjalizmu" [w:] "Wspaniały krajobraz" p. red. K. Bździach, Wrocław 1999, s. 246-247.
3. Kühnel Anita, “Charlotte E. Pauly und Gerhart Hauptmann" [w:] Schlesien 1992, Bd 37, H. 3, s. 140-146.

Przemysław Wiater