Hacke Rudolf
ur. 24 lipca 1881, Berlin
zm. 16 lutego 1952 Stadtlohn (Münsterland)[1]
Słownik Biograficzny Ziemi Jeleniogórskiej

Grafik, malarz, rysownik, ilustrator

Rudolf Hacke

Rudolf Hacke początkowo studiował w Akademii Sztuk Pięknych (Kunstakademie) w Berlinie, a następnie w latach 1901-1905 w drezdeńskiej Akademii Sztuk Pięknych w klasach pejzażysty Eugena Brachta (1842-1921) i Friedricha Leona Pohle`go (1841-1908). Drezdeński okres nie był najlepszy w życiu i twórczości Hackego. W 1905 r. powołano go do wojska, a po odbyciu służby ponownie podjął naukę w berlińskiej Akademii pod kierunkiem pejzażysty i marynisty Karla Saltzmanna (1847-1923), Alberta Haertela (1843-1912), Konrada Bösego i Ulricha Hübnera (1872-1932).

Walczył w I wojnie światowej, a w 1918 r. zmienił stan cywilny, żeniąc się z Ewą von Tietze. Tuż po pierwszej wojnie światowej zamieszkał na Dolnym Śląsku. Początkowo u teściów w Starej Kraśnicy (Alt Schönau), następnie w sąsiedniej Świerzawie (Schönau), a od 1920 r. w Mysłowie (Seitendorf) w powiecie jaworskim, gdzie żył aż do opuszczenia majątku 16 lutego 1945 r.

O pałacu i jego mieszkańcach podczas drugiej wojny światowej wspominał Józef Gębczak w swoim opracowaniu dotyczącym losów ruchomego mienia podczas wojny. Pisał, że "składnica konserwatora z Berlina, czynna od 1942 roku. W wielkiej sali refektarza przechowywano tu prywatne zbiory z Berlina. Zapewne rozproszona, bo opiekująca się tą składnicą małżeńska para malarzy: Rudolf i Ewa Hacke w ślad za [Güntherem] Grundmannem, w połowie lutego 1945 r. opuściła Śląsk. W dokumentacji [Stefana] Styczyńskiego nie figuruje" [2].

Przez 6 lat mieszkał w Ebersmannsdorf (Bawaria, Górny Palatynat), gdzie kontynuował pracę artystyczną, kończąc rozpoczęte na Śląsku dzieła. Jednak z biegiem czasu tworzył coraz więcej obrazów olejnych i akwarel z motywami przedstawiającymi krajobrazy Górnego Palatynatu. W roku 1951 artysta przeprowadził się do Stadtlohn, gdzie mieszkały jego dzieci. Tam spędził ostatnie miesiące swojego życia, biorąc jeszcze udział w miejscowym życiu artystycznym [3].

Dobra rycerskie o pow. 523 ha w Mysłowie należały do spadkobierców Heinricha Tietzego oraz podporucznika w stanie spoczynku Rudolfa Hackego, który był ich współwłaścicielem, pełniącym jednocześnie funkcję pełnomocnika generalnego [4]. W Mysłowie odwiedzał go często przyjaciel, którego poznał podczas drezdeńskich studiów, impresjonista i malarz krajobrazu, Otto Altenkirch (1875-1945).

Od 1910 r. R. Hacke brał udział w wystawach. W tym właśnie roku po raz pierwszy pokazał swoje prace na cyklicznej Wielkiej Wystawie Sztuk Pięknych w Berlinie (Berliner Grosse Kunst-Austellung) pokazał swoje sceny marynistyczne i pejzaże. W następnych latach również prezentował obrazy na tej wystawie, co zostało udokumentowane katalogami z lat 1910-1913, 1915 oraz 1920 [5].

Hacke odbył podróże artystyczne do Finlandii, południowego Tyrolu i Włoch (1938 r.) Epizodem w artystycznej działalności Hackego była fotografia, która do dziś ma znaczący wymiar sentymentalny. Fotografował brandenburskie sosny i jeziora, a także kwitnące drzewa owocowe w Werder nad Hawelą i czarny bez na klasztornym murze w Zehnedick. W 1913 r. wyszła drukiem teka "Die Mark Brandenburg in Farbenphotographie" [6] (Marchia Brandenburska w barwnej fotografii), zawierająca 40 barwnych widoków na 32 czarnych kartonach, wydana wspólnie z Juliusem Hollosem, w której znalazły się najstarsze fotografie Berlina i Marchii Brandenburskiej, autorstwa właśnie Rudolfa Hackego. Był to pierwszy tom z planowanej serii "Deutschland in Farbenphotographie".

Kolejne wydawnictwo z fotografiami m.in. Hackego, także wspólnie wydana z J. Hollosem, to "Das Königreich Sachsen in Farbenphotographie", zawierająca 40 barwnych tablic i 44 strony tekstu. Część fotografii autorstwa Franza de Grousilliers’a, część. R. Hackego [7]. Ilustracje Hackego wykorzystano także w książce "Brandenburg einst und jetzt. Das Bild der Mark in historischen und aktuellen Farbfotografien" (Brandenburgia dawniej i dziś. Obraz marchii i historycznych i współczesnych barwnych fotografiach), wydanej w 1999 roku [8].

Rudolf Hacke malował pejzaże, sceny marynistyczne, portrety, akty, martwe natury tworząc w technice olejnej i akwareli. Mieszkając w Mysłowie artysta stworzył wiele obrazów i rysunków przedstawiających Karkonosze i Przedgórze Kaczawskie, wśród których były m.in. akwarele: "Droga na Śnieżkę (Pomezni boudy)" (Am Schneekoppenwege. Grenzbauden), "Ulica w Mysłowie (Autostrada)" (Straße in Seitendorf. Autostraße), "Widok na Fichtigtal" (Blick in das Fichtigtal) [9], rysunki "W Mysłowie nad Kaczawą" (In Seitendorf a.d. Katzbach), "Kwitnąca jabłoń" (Blühender Apfelbaum), obraz olejny "Dwór w Mysłowie" (Herrenhof in Seitendorf).

Rudolf Hacke był również autorem portretów olejnych, a tytułem przykładu można wymienić obrazy przedstawiające matkę artysty Elisabeth, żonę Ewę, jego córki Eddę i Barbarę, przyjaciółkę Odę Schaefer, czy "Kobietę w domu weekendowym" (Frau im Wochenendhaus).

Był autorem około 150 grafik, od lat dwudziestych XX stulecia tworząc głównie miedzioryty, ale także akwaforty. W latach 1943-1944 wykonał m.in. panoramy Głogowa, Jawora, Jeleniej Góry, Żagania, a także widok ul. Świdnickiej we Wrocławiu. W 1948 r. wykonał szkice Głogowa i Nysy, a w 1950 r. Wrocławia [10].

Członek "Künstlerbund Schlesien", popularny szczególnie w latach 20. XX stulecia. Dwukrotny laureat Nagrody Miasta Wrocławia (Kunstpreis der Stadt Breslau) m.in. w 1935 r. i Nagrody Dolnego Śląska (Kunstpreis von Niederschlesien) w 1937 r.

Według "Słownika geografii turystycznej Sudetów" Rudolf Hacke od 1921 r. mieszkał w Poniatowie (ob. dzielnica Wałbrzycha). Z tego okresu mają pochodzić jego widoki Poniatowa, Wałbrzycha i okolicznych miast [11]. Informacja ta jest mylna, a pomyłka wynikła stąd, że niemiecka nazwa Poniatowa brzmi identycznie, jak nazwa Mysłowa – Seitendorf. Autorzy strony internetowej poszli nawet dalej i podali nazwę ulicy, przy której Rudolf Hacke miał mieszkać – ul. Burczykowskich [12].

Prace Rudolfa Hackego na europejskich aukcjach

Prace Rudolfa Hackego pojawiają się na aukcjach sztuki w Polsce i za granicą. 8 lutego 2004 r. w warszawskim hotelu "Bristol" odbyła się 27. aukcja Polskiego Domu Aukcyjnego SZTUKA, na której wystawiono jego obraz olejny na desce (70x56 cm), sygnowany Hacke 1929 pt. "Kobieta w czerwonej sukni". Cena wywoławcza wynosiła 23 500 zł. Obraz nie został sprzedany [13]. 2 grudnia 2005 r. w Domu Aukcyjnym Michaela Zellera w Lindau (Szwajcaria), podczas 87. Międzynarodowej Aukcji Sztuki Bodensee, za 2691 $USA sprzedano obraz olejny na płótnie pt. "Siedzący odwrócony akt kobiecy" (Sitzender weiblicher Rückenakt), o wymiarach 100x89 cm [14].

Podczas artystycznej podróży po Włoszech namalował Hacke wiele obrazów. Jeden z nich, ponieważ nie mógł znaleźć nabywcy, pojawił się trzykrotnie w Domu Aukcyjnym Zellera, za każdym razem pod innym tytułem i z coraz mniejszą ceną wywoławczą. Na aukcji, która odbyła się w maju 2002 pojawił się pt. "Prachtvoll besonntes Uferstück auf Capri mit weitem Blick über das Meer" (Skąpany w słońcu brzeg na Capri z widokiem na morze), o wymiarach 79x64 cm, sygnowany R. Hacke [19]13, a jego cenę wywoławczą ustalono na 1400 euro. Na kolejnej aukcji, w grudniu tego samego roku, wystawiono ten obraz pt. "Sonnige Mittelmeerlandschaft mit felsiger Küste" (Słoneczny śródziemnomorski pejzaż ze skalistym brzegiem), wyceniając go na 1000 euro. Trzeci raz płótno pojawiło się na aukcji 1 grudnia 2006 r., tym razem nosiło tytuł "Besonnte Felslandschaft auf Capri" (Skąpany w słońcu pejzaż skalisty na Capri), i zostało najniżej wycenione, bo na 800 euro [15].

W jednym z najbardziej renomowanych domów aukcyjnych świata, słynnym londyńskim Christies’s, wystawiono 7 października 1999 r. martwą naturę pt. "Das weiße Tuch" (Biała chusta"), olej na desce o wymiarach 85,1x58,3 cm, sygnowany Hacke 1929, a na odwrocie: Hacke Rudolf. Seitendorf/Katzbach. Das weiße Tuch. Obraz został znacznie wyceniony, bo na 24 859 $USA, łącznie z prowizją [16].

Na stronie Findartinfo znajdują się wyniki z aukcji, na których wystawiano olejne obrazy Hackego. Na cztery prace dwie zostały sprzedane: 21 marca 2009 r. "Der Grunewald See in Berlin im Winter" (Jezioro Grunewald w Berlinie podczas zimy) za 243 $USA oraz 2 grudnia 2005 r. wspomniany wyżej "Sitzender weiblicher Rückenakt" za 2691 $USA. Trzy obrazy nie znalazły kupców, a były to: "Märkischer See" (Marchijskie jezioro), który wystawiany był dwa razy: 16 grudnia 2005 r. i 27 stycznia 2006 r. oraz "Pejzaż górski", wystawiany 28 lipca 2007 roku [17] przez warszawski Dom Aukcyjny OSTOYA. Ten ostatni, przedstawiający pejzaż alpejski z południowych Niemiec, sygnowany RUDOLF HACKE, z napisem na krosnach ołówkiem: RUDOLF HACKE /Seitendorf Katzbach/ Im Garmischer Tal, wyceniono jedynie na 2000 zł [18].


Zbiory

  • w latach dwudziestych XX stulecia jego prace nabyła wiedeńska Albertina, a w 1927 r. berlińska Nationalgalerie kupiła obraz olejny "Dalie". W 1928 r. wrocławskie Museum der bildenden Künste kupiło jeden z obrazów olejnych Hackego, a w 1935 r. nabyło autoportret oraz poertret Hermanna Stehra [19].
  • Muzeum Narodowe we Wrocławiu (12 miedziorytów, akwafort i drzeworytów oraz 1 obraz olejny na płótnie "Pejzaż z murem, bramą i drzewami", ok. 1920)
  • Muzeum Regionalne w Jaworze (11 miedziorytów [20] z lat 1937-1950 i 1 obraz olejny na płótnie "Naprawa łodzi", 1. połowa XX w.)
  • 31 sierpnia 2007 r. Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze otrzymało zakupioną wcześniej kolekcję jeleniogórskiego kolekcjonera Henryka Szymczaka (1938-2003), składającą się z 35 obrazów artystów tworzących w okolicach Jeleniej Góry. Wśród nich była praca Rudolfa Hackego, nie datowany obraz olejny malowany na płótnie pt. "Droga polna w Mysłowie". W Muzeum Karkonoskim znajdują się także dwa miedzioryty: portret Hermanna Stehra i panorama Jawora.
  • National Galerie, Berlin[21]
  • leksykon H. Vollmera podaje, że obrazy R. Hackego znajdują się także w muzeum w Legnicy, co nie odpowiada prawdzie. Muzeum Miedzi w Legnicy nie posiada w swoich zbiorach ani grafik, ani obrazów olejnych tego artysty
  • zbiory prywatne w kraju i za granicą

Wystawy

  • Wrocław, 29.08.-03.10.1938 – 4. Schlesische Kunstausstellung Breslau 1937: dwa miedzioryty ("Portret pani R." i "Śląska chłopka")
  • Wrocław, kwiecień 1938 – grafiki.
  • Flensburg (Niemcy), Städtisches Museum, czerwiec 1951, wystawa zbiorowa.
  • Chojnów, Muzeum Regionalne, kwiecień-maj 1999, "Rudolf Hacke. Artysta Śląska. Der Künstler Schlesiens" (wystawa powtórzona w Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Głogowie oraz Muzeum Okręgowym (ob. Muzeum Karkonoskie) w Jeleniej Górze.

Ilustracje

  1. R. Hacke, Autoportret artysty, miedzioryt
  2. R. Hacke, Portret Hermanna Stehra, miedzioryt
  3. R. Hacke, Jabłoń, miedzioryt
  4. R. Hacke, Kobieta w domu weekendowym, olej
  5. R. Hacke, Kwitnące jabłonie, rys. ołówkiem
  6. R. Hacke, W Mysłowie nad Kaczawą, rys. ołówkiem

Literatura:

  1. Glaeser E., Rudolf Hacke. Maler und Kupferstecher in Seitendorf an der Katzbach, "Wanderer im Riesengebirge" 1935, nr 3, s. 42-44.
  2. Graeve J., Auf dem Büchermarkt umgetauscht, "Schlesische Nachrichten. Zeitung für Schlesien" 2004, nr 3, s. 14.
  3. Grundmann G., Rudolf Hacke, "Schlesische Monatshefte" 1931, nr 5, s. 209-211.
  4. Schaefer O., Der Maler Rudolf Hacke, "Wanderer im Riesengebirge" 1930, nr 11, s. 175-177.
  5. Siebenburger E.,Rudolf Hacke. Ein schlesischer Maler und Kupferstecher, "Schlesische Kulturspiegel" 1982, nr 2, s. 5-6.
  6. Siebenburger E., Der Maler und Kupferstecher Rudolf Hacke, "Schlesien", 1982, H. 3, s. 181-182.
  7. Thieme/Becker – U. Thieme, E. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von Antike bis zur Gegenwart, Fünfzehnter Band, Leipzig [1922], s. 409.
  8. Vollmer H., Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler des XX. Jahrhunderts, zweiter Band, E-I, Leipzig [1955], s. 347.

Przypisy:


[1]W literaturze można spotkać inne daty życia Rudolfa Hackego: 14 lipca jako datę urodzenia oraz 15 lutego jako datę śmierci.

[2]J. Gębczak, Losy ruchomego mienia kulturalnego i artystycznego na Dolnym Śląsku w czasie drugiej wojny światowej, Wrocław 2000, s. 40.

[3]Z. Kraska, Rudolf Hacke. Artysta Śląska. Der Künstler Schlesiens, Chojnów 1999, s. [7].

[4]Schlesisches Güter-Adreßbuch, Fünfzehnte Ausgabe, Breslau 1937, s. 465-466.

[5]Thieme/Becker – U. Thieme, E. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von Antike bis zur Gegenwart, Fünfzehnter Band, Leipzig [1922], s. 409.

[6]Die Mark Brandenburg in Farbenphotographie mit 40 Tafelbildern auf Karton und 45 Textbildern in natürlichen Farben nach Aufnahmen des Kunstmalers Rudolf Hacke und des Photochemikers Julius Hollos, F. Goerke (Hrsg.), Berlin 1913; nowe wydanie: Berlin und die Mark Brandenburg. Ein Fontane-Brevier, P. Walther (Hrsg.), Potsdam 2003.

[7]Das Königreich Sachsen in Farbenphotographie mit 40 Tafelbild. u. 44 Textbild in natürlichen Farben nach Aufnahmen von Franz de Grousilliers u. Rudolf Hacke, P. Schumann (Hrsg.), Berlin 19[15-]16.

[8]Brandenburg einst und jetzt. Das Bild der Mark in historischen und aktuellen Farbfotografien. Einführung und Bildtexte von Konrad Jahr-Weidauer. Fotos 1913: Rudolf Hacke, Fotos 1999: Volker Hohlfeld, D. Salzmann (Hrsg.), Berlin 1999.

[9]Okolice Małej Upy w czeskich Karkonoszach.

[10]Z. Kraska, op.cit., s. [7].

[11]Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 10, Góry Wałbrzyskie, Pogórze Wałbrzyskie. Pogórze Bolkowskie pod red. M. Staffy, Wrocław 2005, s. 375.

[12]Mariusz, Poniatów (niem. Seitendorf) W: Wałbrzych i okolice [on-line]. Dostęp 16.07.2010]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.walbrzych.ui.pl/dzielnice/poniatow.

[13]Sztuka.com.pl [on-line]. Dostęp 16.07.2010. Dostępny w World Wide Web:
http://www.sztuka.com.pl/index.php?ac=103&id=27.

[14]Artnet.com [on-line]. Dostęp 15.07.2010. Dostępny w World Wide Web:
http://www.artnet.com/Artists/LotDetailPage.aspx?lot_id=4E1BFAFB65551D8B49990311948B26E9; Findartinfo.com [on-line]. Dostęp 16.07.2010. Dostępny w World Wide Web:
http://www.findartinfo.com/german/search/listprices.asp?keyword=209871.

[15]Zeller.de [on-line]. Dostęp 16.07.2010. Dostępny w World Wide Web:
http://www.zeller.de/index.php.

[16]Christies.com [on-line]. Dostęp 16.07.2010. Dostępny w World Wide Web:
http://www.christies.com/LotFinder/lot_details.aspx?intObjectID=1543884.

[17]Findartinfo.com [on-line]. Dostęp 16.07.2010. Dostępny w World Wide Web:
http://www.findartinfo.com/german/search/listprices.asp?keyword=209871.

[18]Artinfo.pl [on-line]. Dostęp 16.07.2010. Dostępny w World Wide Web:
http://www.artinfo.pl/?pid=catalogs&sp=auction&id=729&id2=90946&lng=1.

[19]Z. Kraska, op.cit., s. [6].

[20]10 miedziorytów w 1994 r. podarowała Muzeum Okręgowemu w Jaworze córka artysty Edda Viehsteadt-Hacke.

[21]H. Vollmer, Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler des XX. Jahrhunderts, zweiter Band, E-I, Leipzig [1955], s. 347.


Romuald M. Łuczyński



R. Hacke, Portret Hermanna Stehra, miedzioryt

R. Hacke, Jabłoń, miedzioryt

R. Hacke, Kobieta w domu weekendowym, olej

R. Hacke, Kwitnące jabłonie, rys. ołówkiem

R. Hacke, W Mysłowie nad Kaczawą, rys. ołówkiem
Słownik Biograficzny Ziemi Jeleniogórskiej Słownik Biograficzny Ziemi Jeleniogórskiej
© Książnica Karkonoska 2010
Jelenia Góra