działacz, animator, pracownik kultury, dyrektor WDK

Urodził się 1 stycznia 1942 roku. Sam opowiadał, że przyszedł na świat kilka dni wcześniej, ale zanim Jego Tato dotarł zimą do najbliżej parafii, by zapisać w księgach narodziny syna, był już Nowy Rok. Zygmunt był młodszym synem Anny i Aleksandra Klementowskich. Jego starszy brat Ludwik urodził się w 1938 roku, zmarł przedwcześnie w wieku 57 lat w Świeradowie, gdzie przez wiele lat pracował jako zwiadowca stacji. Ojciec Aleksander zmarł w 1990 roku. Matka Anna Klementowska z domu Szymczyszyn, mająca w roku 2008-92 lata żyje samotnie w Pławnej odwiedzana przez wnuki i dalszą rodzinę.

Zygmunt Klementowski urodził się na Podolu w miejscowości Niżborg Szlachecki, w powiecie kopyczynieckim. Niżborg był niewielką miejscowością leżącą niedaleko Kopyczyniec, miasta liczącego 8 tys. mieszkańców, położonego przy szosie do Tarnopola. Kopyczyńce wraz z okolicznymi dobrami, w tym z majątkiem Niżborg należały do ordynacji hr. Józefa Baworowskiego. Ordynacja przetrwała do II wojny światowej. Rodzina Klementowskich w Niżborgu utrzymywała się z pracy na roli. W 1939 roku ziemie te zajęli Sowieci. Po utworzeniu Wojska Polskiego na terenie ZSRR - ojciec Zygmunta wstąpił do Armii Berlinga i przeszedł szlak bojowy po Odrę i Nysę Łużycką. Po zakończeniu wojny podobnie jak inni zdemobilizowani żołnierze II Armii Wojska Polskiego postanowił osiedlić się na "ziemiach odzyskanych". Osiadł w Pławnej (wówczas Maciejowcach), dokąd w styczniu 1946 roku przybyła cała Jego rodzina: żona z synami, matka i 4 siostry ze swoimi rodzinami. Kiedy przyjechali do Pławnej, we wsi mieszkali jeszcze Niemcy. Mały Zygmunt Klementowski bawił się z niemieckimi dziećmi. Definitywnie Niemcy wyjechali w lipcu 46 roku, ale przez ten okres kilku miesięcy wspólnego zamieszkiwania we wsi nie było żadnych waśni i konfliktów.

Zygmunt Klementowski w Pławnej ukończył szkołę podstawową, a następnie we Lwówku Śląskim Liceum Ogólnokształcące. Od 1954 roku należał do ZHP. Po maturze rozpoczął studia na wydziale mechanicznym Politechniki Wrocławskiej. Po roku został jednak skreślony z listy studentów, nie stawił się bowiem na egzaminach w sesji letniej. Podobnie zakończyła się próba studiowania na wydziale matematyki Uniwersytetu Wrocławskiego. W tej sytuacji upomniało się o Zygmunta Klementowskiego wojsko. Dwuletnią służbę odbył w Jeleniej Górze. Po powrocie z wojska rozpoczął pracę zawodową. Najpierw, w okresie 1.05.1965-29.02.1966 pracował jako lustrator w Państwowym Związku Kółek Rolniczych we Lwówku Śl., a następnie w okresie od 1.03.1966 do 30.04.1967 jako sekretarz Zarządu Powiatowego Związku Młodzieży Wiejskiej. 1 maja 1967 roku rozpoczął pracę w Lwóweckim Ośrodku Kultury na stanowisku dyrektora. Pracę tę wykonywał do 30.06.75 roku. W 1975 roku ukończył w systemie zaocznym wyższe studia na Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu i uzyskał tytuł dyplomowanego ekonomisty.

W 1969 roku Z. Klementowski ożenił się z Anną Kogut, mieszkającą również w Pławnej, z którą znali się od dziecka. Jak wspomina Anna Klementowska - Zygmunt zwrócił na nią uwagę w trakcie dekorowania ołtarza z okazji Święta Bożego Ciała. Zygmunt bardzo lubił przebywać z rodziną Kogutów, była to bowiem rodzina muzykująca, której wszyscy członkowie grali na przeróżnych instrumentach i śpiewali. Zygmunt był samoukiem gry na gitarze i pianinie, bardzo ładnie śpiewał. Z Anną szczególnie lubili śpiewać dumki ukraińskie. We własnym domu rodzinnym nie miał takiego zrozumienia dla swoich muzycznych pasji. Ojciec - człowiek prawy, uczciwy i pracowity był jednocześnie surowy i wymagający. Gdy uznał, że Zygmunt więcej zajmuje się muzykowaniem niż pomocą w gospodarstwie połamał ulubioną gitarę syna. Wcale nie taki rzadki był obrazek, kiedy młody Zygmunt Klementowski pasł krowy z książką lub gitarą. Zdolności wokalne i dużą muzykalność Zygmunta wykorzystał ksiądz Leonard Bartnik - franciszkanin, angażując Go do chóru kościelnego w Pławnej. W kościele tym Zygmunt przez wiele lat był także ministrantem i wykonawcą świątecznych dekoracji. Ksiądz Leonard Bartnik udzielił ślubu kościelnego Zygmuntowi Klementowskiemu, ochrzcił Jego dzieci, a także udzielił sakramentu namaszczenia chorych i pochował.

W małżeństwie Anny i Zygmunta Klementowskich urodziło się troje dzieci. Piotr - w 1970, Jan - w 1972 i Seweryna w 1974 roku. Najstarszy Piotr, z wykształcenia anglista, ożenił się, ma dwoje dzieci i mieszka w Jeleniej Górze, Janek podróżuje pomiędzy Jelenią Górą a Londynem, gdzie na stałe mieszka Seweryna z mężem i córeczką.

Po reformie administracyjnej naszego kraju, w lipcu 1975 roku powstało województwo jeleniogórskie i zaczęto w Jeleniej Górze tworzyć nowe instytucje wojewódzkie. Zygmunt Klementowski z dn. 1 lipca 1975 roku po ośmioletniej pracy na stanowisku dyrektora Lwóweckiego Ośrodka Kultury, powołany został na stanowisko dyrektora Wojewódzkiego Domu Kultury - nowej instytucji, tworzonej na bazie Klubu "Kwadrat" przy ul. Bankowej 28/30 (wcześniej ul. 15 Grudnia 28/30) i Jeleniogórskiego Ośrodka Kultury. Przeniósł się wraz z rodziną do Jeleniej Góry, gdzie zamieszkali na Zabobrzu, przy ul. Moniuszki.

Zygmunt Klementowski stworzył Wojewódzki Dom Kultury, zorganizował jego pracę i kierował nim przez 15 lat, od powstania do 31 lipca 1990 roku. WDK w tym okresie był nowoczesną, prężną i kreatywną placówką upowszechniania kultury, należącą do najlepszych w Polsce. Pod nadzorem merytorycznym WDK na terenie województwa jeleniogórskiego powstała sieć 40 prężnie działających domów i ośrodków kultury. Za nowatorskie podejście do metod upowszechniania kultury głównie w środowisku dzieci i młodzieży Zygmunt Klementowski wraz z 3 osobowym zespołem pracowników otrzymał w 1985 roku nagrodę Premiera PRL. Dorobek i doświadczenia jeleniogórskiego WDK, za pośrednictwem Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Centralnego Ośrodka Metodyki Upowszechniania Kultury z powodzeniem rozpropagowywane zostały w całej Polsce.

Zygmunt Klementowski dzięki swojej rozległej wiedzy o zjawiskach kulturowych i społecznych był na naszym terenie prawdziwym prekursorem działań z zakresu tożsamości kulturowej. Skutecznie przełamując opór partyjnych sekretarzy i sceptycyzm naukowców Katedry Etnografii, doprowadził do tego, że oficjalnie pozwolono mieszkańcom naszego regionu na kultywowanie tradycji i kultury przywiezionej z dawnych terenów zamieszkania. I kiedy mieszańcy naszych wsi i miasteczek sięgnęli pamięcią do dawnych pieśni, tradycji, obrzędów, zwyczajów okazało się to być prawdziwą skarbnicą folkloru. Przez wiele lat Złote Baszty na Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych należały do naszych twórców ludowych, powstało wiele autentycznych zespołów artystycznych, imprez itp.

Jedną z większych pasji Zygmunta Klementowskiego były wydawnictwa. Działalność wydawnictwa WDK była bardzo szeroka i cenna zarówno dla tożsamości kulturowej naszego regionu jak i pracy terenowych placówek kultury, Prawdziwą "perłą" okazał się dwutomowy cykl "Legend Karkonoszy". Z. Klementowski z zespołem zapalonych pracowników stworzył "Karkonosze" - informator kulturalny z prawdziwego zdarzenia, jakiego Jelenia Gór nie miała, który do dzisiaj trudno zastąpić. Dzięki właściwej opiece artystycznej i pomocy instruktażowej WDK rozwinął się znakomicie amatorski ruch artystyczny, prężnie działały w każdej z dziedzin sztuki rzesze twórców nieprofesjonalnych, powstało wiele wspaniałych imprez i przedsięwzięć kulturalnych, które na stałe weszły w tradycję naszego miasta i regionu, cenione były w Polsce. Niektóre z nich w bardziej lub mniej zmienionej formule kontynuowane są do dziś. Warto wymienić np. Biennale Fotografii Górskiej, MTTT o Puchar Karkonoszy, Festiwal Zespołów Muzycznych "MUZA", Spotkania Folklorystyczne, DKF "KLAPS", Przegląd Filmów Amatorskich "OKFA".

Przez cały okres pracy w WDK - Zygmunt Klementowski rozbudowywał i remontował bazę dla kultury. Zrealizował remont budynku głównego WDK wraz z salą widowiskową, stworzył bazę poligraficzno-drukarską WDK, a także jako dyrektor WDK z rozmachem zrealizował remont budynku zabytkowego przy ulicy 1 Maja 60, który następnie został przekazany na potrzeby Miejskiego Ośrodka Kultury w Jeleniej Górze.

Za czasów Zygmunta Klementowskiego WDK był prawdziwą kuźnią kadr. Pracowały tam dziesiątki wspaniałych ludzi, zdolnych i utalentowanych, z których stworzył On kreatywny zespół pracowniczy. Z. Klementowski pomagał budować drogę zawodową swoim pracownikom, inwestował w nich i usamodzielniał. Cieszył się z ich sukcesów zawodowych, awansów i rozwijającej kariery. Lubił swoich pracowników, a oni lubili Jego. Ludzie chcieli z nim przebywać i z nim pracować. Można go uznać za "ojca" kadry kultury w naszym mieście. Miał dużą charyzmę i uznanie wśród swojej kadry, ale także wśród kolegów dyrektorów instytucji i placówek kultury.

Wraz z kolejną reformą administracyjną Zygmunt Klementowski odwołany został ze stanowiska dyrektora WDK, a następcą prawnym tej instytucji zostało Regionalne Centrum Kultury. W RCK pracował jeszcze przez rok do 31.07.1991 r. na stanowisku kierownika zespoły oficyny wydawniczej - wspomagając jednocześnie zakończenie całości prac remontowych budynku przy ul. Grabowskiego 7. Zmiany reorganizacyjne spowodowały Jego odejście z pracy i ponad półtoraroczną przerwę w zatrudnieniu. W tym okresie założył drugą rodzinę z Anną Słodkowską i zamieszkał w Wojcieszowie. Z tego związku urodziło mu się dwóch synów: Michał w 1994 r. i Grzegorz w 1996. Druga rodzina mieszka w Wojcieszowie, gdzie synowie uczęszczają do szkoły podstawowej i gimnazjum. Obaj odziedziczyli po Ojcu pasję muzykowania i talent do gry na różnych instrumentach muzycznych. W 1993 roku wrócił do pracy w kulturze. Podjął pracę w MDK "Muflon" w Jeleniej Górze -Sobieszowie pełniąc funkcje administracyjne i pomagając młodszym kolegom - dyrektorom tej placówki.

1 stycznia 2007 roku został emerytem pracując nadal w MDK "Muflon" w wymiarze połowy etatu. Zmarł 26 marca 2007 roku w szpitalu w Złotoryi po miesięcznej, ciężkiej chorobie. Pochowany został na cmentarzu kościelnym w Pławnej obok swojego ojca i brata.

Fotografie:

1. Zygmunt Klementowski - fotografia ze zbiorów rodzinnych.
2. Zygmunt Klementowski - wręcza nagrody laureatom przeglądu zespołów ludowych, lata 80-te, ze zbiorów prywatnych Marioli Werdy.
3. Zygmunt Klementowski - wręcza nagrody dyrektorom najlepszych placówek terenowych, początek lat 80-tych - ze zbiorów prywatnych Marioli Werdy
4. Zygmunt Klementowski, Mariola Werda (Laszczyk), Bronisława Krućko, lata 80 - piknik z pracownikami - ze zbiorów prywatnych M. Werdy

Nagrody i wyróżnienia:

1966r. - Srebrna Odznaka ZMW
1967r. - Złota Odznaka ZMW
1969r. - Srebrne Odznaczenie im. Janka Krasickiego
1970r. - Nagroda Ministerstwa Kultury i Sztuki
1977r. - Zasłużony Działacz Kultury - odznaka
1982r. - Zasłużony dla Miasta Jeleniej Góry
1983r. - Zasłużony dla woj. jeleniogórskiego
1984r. - Srebrny Krzyż Zasługi
1985r. - Medal 40-Lecia PRL
1985r. - Nagroda premiera PRL za nowatorskie metody upowszechniania kultury w środowisku dzieci i młodzieży

Źródła informacji:

1. JCK - akta osobowe Zygmunta Klementowskiego
2. Relacje ustne: Anny Klementowskiej (matki), Anny Klementowskiej(żony), Anny Słodkowskiej

Danuta Sawicz