Wstęp

Studium powstało na zlecenie Urzędu Miasta w Legnicy jako specjalistyczne opracowanie niezbędne w przygotowaniu kolejnych edycji studiów uwarunkowań i kierunków rozwoju przestrzennego miasta oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miasta.
 
Zgodnie ze zmienionym art. 7 punkt 4 Ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, art. 22 punkt 2, 4 (zmiana Ustawa z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw) formami prawnej ochrony zabytków są:

1. wpis do rejestru zabytków
2. uznanie za pomnik historii
3. utworzenie parku kulturowego
4. ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.

Na tej podstawie wyznaczono następujące cele opracowania:

1. Weryfikację gminnej ewidencji zabytków.
2. Stworzenie listy obiektów proponowanych do objęcia wojewódzką i gminną ewidencją zabytków.
3. Opracowanie katalogu budynków gminnej ewidencji zabytków z indywidualnymi zaleceniami dla prowadzących remonty lub przebudowy.
4. Przygotowanie wytycznych do kolejnych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz decyzji o warunkach zabudowy i innych wymienionych w ustawie.
5. Wytyczenie stref ochrony konserwatorskiej, jako kolejny krok w tworzeniu jednolitego systemu stref ochrony konserwatorskiej dla miasta.

Terytorialnie studium obejmuje Przedmieście Głogowskie, dawne wsie Piątnicę i Stare Piekary – obszar miasta położoną na północ od linii kolejowej Wrocław – Zgorzelec.
Zagadnienia konserwatorskie zawarte w niniejszym opracowaniu z systemem proponowanych stref ochrony konserwatorskiej oraz wykazem obiektów proponowanych do objęcia gminną ewidencją zabytków są propozycją kompleksowej ochrony konserwatorskiej dla tego obszaru.
 
W części szczegółowej studium, zawierające katalog zabytków, po nazwie ulicy przedstawiono syntetyczny zarys jej rozwoju. Następnie zamieszczono hasła katalogowe dla wszystkich budowli, które znajdują się w wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków lub są proponowane przez autorów studium do objęcia ewidencją. Hasła zbudowano według trójstopniowego układu: historia budynku i jego opis, ocena stanu zachowania, wnioski konserwatorskie.
Przygotowano również zestawienie obiektów, które wymieniono w opracowanym w 2002 roku Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Legnicy, a które od tego czasu zostały rozebrane lub uległy tak dalece idącym przekształceniom, że utraciły wartości decydujące o objęciu ich ochroną.
Część ilustracyjna zawiera jedynie wybrane fotografie. Wszystkie zdjęcia dokumentujące stan budowli objętych katalogiem jak i też tych, które proponowane są do usunięcia z wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków znajdują się na płytach DVD.

Podstawy prawne opracowania

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568, wraz z późniejszymi zmianami.

Ustawa z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Dz. U. z 2010 nr 75 poz. 474.

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Dz. U. nr 80, poz. 717, wraz z późniejszymi zmianami: art. 1.2, punkt 4, art. 15.2 punkt 4.

Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 9 maja 2004 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem. Dz. U. Nr 124 poz. 1305.

Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i archeologicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych. Dz. U. Nr 150 poz. 1579.

Rejestr zabytków — woj. dolnośląskie — Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu oraz Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie.

Wojewódzka i gmina ewidencja zabytków — materiały udostępnione przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków Delegaturę w Legnicy: karty ewidencyjne zabytków architektury i budownictwa oraz karty Archeologicznego Zdjęcia Polski — tworzące wojewódzką ewidencję zabytków, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie: materiały wymienione powyżej — tworzące krajową ewidencję zabytków.

Dokumentem wyznaczającym kierunki polityki przestrzennej miasta jest Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Legnicy (przyjęte uchwałą Rady Miejskiej Legnicy z dnia 28 stycznia 2002 r. Nr XLIV/425/2002, zmienione uchwałą Nr L/520/02 z dnia 24 czerwca 2002 r., uchwałą Nr XI/78/03 z dnia 7 lipca 2003 r. i uchwałą Nr XXII/242/04 z dnia 28 czerwca 2004 r.).

Jako materiały wyjściowe do definiowania stref ochrony konserwatorskiej posłużyły:

Wytyczne do opracowania problematyki ochrony wartości kulturowych w planach zagospodarowania przestrzennego. Opracował Zespół Ekspertów Międzyresortowej Komisji ds. Rewaloryzacji Miast i Zespołów Staromiejskich. Warszawa 1981.

Wnioski w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków do projektów studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Opracowanie zbiorowe – KOBiDZ Warszawa. „Kurier Konserwatorski” nr 4 (2009).

Strefy ochrony konserwatorskiej

W obszarze objętym opracowaniem wyznaczono następujące strefy ochrony konserwatorskiej:

Strefa ochrony konserwatorskiej „B”

Wyznaczono dwie rozłączne strefy „B” ochrony konserwatorskiej dla Przedmieścia Głogowskiego oraz dla cmentarza przy ul. Szczytnickiej.

Strefa dla Przedmieścia Głogowskiego, która obejmuje obszar od południa wyznaczony nasypem linii kolejowej, od wschodu ul. Leszczyńską, od północy i zachodu korytem Czarnej Wody. Jest to teren w większości pod względem planistycznym uformowany w XIX i na początku XX w., w oparciu o przebieg ul. Głogowskiej, będącej reliktem wcześniejszej zabudowy. Na terenie tym dominuje zabudowa czynszowych kamienic, którą uzupełniano do 1945 r. Postuluje się, aby kontynuować tę formę zabudowy.

Dla obszaru objętego strefą zakłada się konieczność sporządzenia planu miejscowego. Działania planistyczne w strefie winny zmierzać generalnie do kontynuacji realizacji projektu dzielnicy: należy utrzymań istniejącą siatkę ulic i kontynuować zabudowę o charakterze mieszkalnym oraz mieszkalno-usługowym. Wielkość i kształt działek budowlanych powinna nawiązywać do historycznych. Ważne jest zachowanie Parku Północnego na Placu Gdańskim w jego obecnych granicach.

Strefa dla nieczynnego i zlikwidowanego cmentarza przy ul. Szczytnickiej. Zaleca się zachowanie terenu cmentarza w obecnej formie. Teren wymaga uporządkowania zielenie. Wskazane jest umieszczenie przed wejściem na cmentarz od strony ul. Szczytnickiej tablicy informacyjnej, przypominającej o tym, że istniało tu miejsce pochówku.

Strefa ochrony konserwatorskiej „OW” obserwacji archeologicznej

Wyznaczono trzy strefy obserwacji archeologicznej.

1. Dla Przedmieścia Głogowskiego wraz z przyległymi osadami na północnym brzegu Czarnej Wody.
2. Dla dawnej wsi Piątnica.
3. Dla dawnej wsi Stare Piekary.

Strefy wyznaczono dla obszaru najstarszego, dokumentarnie poświadczonego osadnictwa, przedmieścia oraz pierwotnie samodzielnych wsi o średniowiecznej metryce. Granice strefy określono, odnosząc się do zasięgu nowożytnego siedliska.

Wszystkie prace ziemne w strefie winny być uzgadniane z Delegaturą Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Legnicy, która ustali tryb i rodzaj ewentualnych badań archeologicznych lub nadzoru na obszarze objętym strefą.

Strefa „K” ochrony krajobrazu

Strefę tę wyznaczono dla zabudowy wiejskiej Piątnicy oraz dla kąpieliska Północnego wraz z terenami sąsiadującymi.

Dla kąpieliska Północnego zakłada się, że obok pozostawienia obecnej funkcji dla terenu samego basenu, sąsiednie tereny pozostaną niezabudowane i zostaną przeznaczone na tereny rekreacyjne.

Rejestr zabytków

Obiekty, zespoły i założenia urbanistyczne wpisane do rejestru zabytków objęte są rygorami ochrony konserwatorskiej wynikającymi z Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Rygory te obowiązują niezależnie od położenia obiektu w poszczególnych strefach ochrony konserwatorskiej lub poza strefami. Wszelkie prace remontowe, zmiany własności, funkcji i przeznaczenia obiektu wymagają pisemnego pozwolenia Delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Legnicy.

Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych (Dz.U. z dnia 30.czerwca 2004 r.) precyzuje wymagania względem osób prowadzących prace przy obiektach zabytkowych oraz tryb postępowania.

Rozporządzenie określa tryb i sposób wydawania pozwoleń, w tym szczegółowe wymagania, jakim powinien odpowiadać wniosek i pozwolenie na prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich, badań architektonicznych i innych działań (określonych w Ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami) przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, robót budowlanych w otoczeniu zabytku, badań archeologicznych, poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych w zabytkach wpisanych do rejestru zabytków. Rozporządzenie ponadto określa wymagane kwalifikacje, jakie powinny posiadać osoby uprawnione do prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich, badań konserwatorskich, badań architektonicznych lub badań archeologicznych; dodatkowe wymagania, jakie powinny spełniać osoby kierujące robotami budowlanymi; sposób potwierdzania posiadanych kwalifikacji i dodatkowych wymagań; standardy dotyczące dokumentacji prowadzonych prac konserwatorskich i restauratorskich przy zabytku ruchomym wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych.

W obszarze objętym opracowaniem znajdują się następujące zabytki architektury i budownictwa wpisane do rejestru zabytków:

Dworzec kolejowy Legnica Północ „Kobyliński”, ul. Ścinawska 2a –rejestru zabytków nr 636/802/L z 28.12.1987.

Kolejowa wieża ciśnień przy ul. Ścinawskiej (Kobylińskiej) –rejestru zabytków nr 635/801/L z 28.12.1987.

Do rejestru zabytków wpisano również następujące stanowiska archeologiczne:

101/1 w Piątnicy — wpisane do rejestru zabytków jako Pątnów Legnicki stanowisko A, rejestr zabytków nr: 107/865 718/Arch/74 Wr w dniu 21.02.1974

108/19 w Starych Piekarach — rejestr zabytków nr: 140/85 803/Arch/75 Wr z 7.05.1975.

109/20 w Starych Piekarach — rejestr zabytków nr: 137/85 800/Arch/75 Wr z 30.04.1975.

Wpis do rejestru zabytków, będąc istotnym elementem polityki konserwatorskiej, oprócz zapewnienia ochrony prawnej, może ułatwić starania właścicieli o środki na remonty i prace konserwatorskie. W wypadku obiektów należących do miasta, wystąpienie o wpis do rejestru zabytków, będzie jednym z elementów starań samorządu o stworzenie podstaw prawnych i finansowych ochrony zabytków. Z tego względu w części katalogowej wyróżniono kilka budynków, które uznano za posiadające taką wartość artystyczną lub historyczną, iż kwalifikują się do objęcia ochroną prawną poprzez wpis do rejestru zabytków. Kierowano się głównie wartością artystyczną, oryginalnością rozwiązań formalnych i stanem zachowania detalu architektonicznego. Nie należy tych propozycji traktować jako zamkniętej listy, ma ona charakter otwarty.

Wojewódzka i gminna ewidencja zabytków

Zgodnie z obowiązującymi przepisami obowiązek prowadzenia wojewódzkiej ewidencji zabytków spoczywa na Wojewódzkim Konserwatorze Zabytków. Ewidencja ta ma być prowadzona w formie kart ewidencyjnych zabytków. Natomiast gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy prowadzi wójt, burmistrz lub prezydent miasta. (Ustawa z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, art. 22 pkt. 2, 4; Ustawa z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw).

Do czasu wejścia w życie nowych aktów wykonawczych w sprawie zakresu merytorycznego wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków obowiązuje Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz. U. Nr 124, poz. 1305).

W nowym rozporządzeniu zostaną określone wzory krajowych, wojewódzkich i gminnych kart ewidencyjnych oraz dane, jakie powinny być ujęte w kartach zarówno ewidencyjnych, jak i adresowych.

Zgodnie z Ustawą w gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte:

1. zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków
   
2. inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków
   
3. inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Ustawodawca założył następujący harmonogram prac:

W terminie 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy Generalny Konserwator Zabytków i wojewódzcy konserwatorzy zabytków założą odpowiednio krajową i wojewódzką ewidencję zabytków.

W terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie nowej ustawy wojewódzki konserwator zabytków przekaże wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) i staroście wykaz zabytków oraz wykaz zabytków nieruchomych wyznaczonych przez wojewódzkiego konserwatora zabytków do ujęcia w wojewódzkiej ewidencji zabytków.

W terminie 2 lat od dnia przekazania przez wojewódzkiego konserwatora zabytków wykazu zabytków, dla których należy założyć karty adresowe gminnej ewidencji zabytków, wójt (burmistrz, prezydent miasta) założy gminna ewidencję zabytków.

Wymienione w katalogu obiekty są proponowane przez autorów studium do objęcia wojewódzką i gminną ewidencją zabytków oraz do objęcia ochroną poprzez zapisy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Mogą stanowić dla wojewódzkiego konserwatora zabytków przygotowaną przez Urząd Miasta w Legnicy propozycję gminnej ewidencji zabytków – wykazu obiektów, dla których należy założyć karty adresowe po wejściu w życie nowych aktów wykonawczych.

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późniejszymi zmianami) w art. 39 ust. 3: w stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków (w wypadu terenu opracowania Wojewódzki Urzędem Ochrony Zabytków Delegaturą w Legnicy). Do czasu założenia gminnej ewidencji zabytków decyzje, o których mowa w art. 39 ust. 3 oraz art. 49 ust. 1 – wydaje się po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków – w odniesieniu do zabytków znajdujących się w wykazie sporządzonym przez WKZ i przekazanym wójtowi gminy oraz staroście powiatu.

Ewidencja zabytków archeologicznych

Znajdujące się na obszarze opracowania stanowiska archeologiczne zostały zestawione w poniżej zamieszczonej tabeli, a ich lokalizacja została wskazana na mapie w skali 1:2 000. Oznaczenia stanowisk przyjęto zgodnie z systemem Archeologicznego Zdjęcia Polski.

W rejonie stanowisk w trakcie prowadzenia robót ziemnych obowiązuje zapewnienie nadzoru archeologicznego i – w razie konieczności – przeprowadzenie wyprzedzających badań archeologicznych. Na te prace należy uzyskać pozwolenie Delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Legnicy.

W razie odkrycia podczas robót ziemnych przedmiotu o cechach zabytku, należy wstrzymać prace, zabezpieczyć miejsce odkrycia i przedmiot i zawiadomić o odkryciu Delegaturę Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Legnicy.

Wykaz stanowisk archeologicznych: Przedmieście Głogowskie, Piątnica, Stare Piekary.

Numer stanowi-ska	Obszar AZP	Nazwa lokalna	Funkcja	Kultura	Chronologia	Uwagi (rejestr zabytków)
12/12	77-20		Osada?		Wczesne średniowiecze faza starsza
13/13	77-20		Ślad osadnictwa		Epoka kamienia
14/14	77-20		Cmentarzysko szkieletowe		Wczesne średniowiecze
15/15	77-20		Osada Osada Osada	Przeworska	Okres halsztacki Okres wpływów rzymskich Późne średniowiecze
16/16	77-20		Ślad osadnictwa		Epoka kamienia – epoka brązu
17/17	77-20		Ślad osadnictwa		Neolit
18/18	77-20		Skarb	Łużycka	III okres epoki brązu
19/19	77-20		Cmentarzysko	Przedłużycka	II okres epoki brązu
20/20	77-20		Cmentarzysko ciałopalne		III okres epoki brązu – okres halsztacki
21/21	77-20		Cmentarzysko ciałopalne Cmentarzysko ciałopalne Osada Osada		Epoka brązu – okres halsztacki Okres lateński – okres wpływów rzymskich Wczesne średniowiecze faza młodsza Późne średniowiecze XIII-XIV wiek
22/22	77-20		Osada		Epoka brązu – okres halsztacki
23/33	77-20		Grodzisko		Wczesne średniowiecze	Obiekt zniszczony w trakcie budowy obwodnicy w latach 70. XX wieku.
24/36	77-20	Piątnica	Ślad osadnictwa		III okres epoki brązu – okres halsztacki
25/37	77-20	Stare Piekary	Osada	Przeworska	Okres wpływów rzymskich
34/46	77-20		Cmentarzysko ciałopalne Osada	Łużycka	Okres halsztacki Późne średniowiecze XIII-XIV wiek
BL 35/57	77-20	Piątnica	Cmentarzysko szkieletowe Osada		Nieokreślona Okres nowożytny XVI wiek
BL 36/58	77-20	Piątnica	Osada?	Przeworska	Okres wpływów rzymskich późny
46/71	77-20		Osada		Późne średniowiecze – okres nowożytny
50/78	77-20		Ślad osadnictwa		Pradzieje
51/80	77-20		Osada Ślad osadnictwa Osada	Łużycka	Epoka brązu – okres halsztacki Pradzieje Późne średniowiecze XIII-XIV wiek
52/83	77-20		Ślad osadnictwa Punkt osadniczy		Pradzieje Późne średniowiecze XIV-XV wiek
53/86	77-20		Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa		Pradzieje Późne średniowiecze XIV-XV wiek
55/89	77-20		Osada		Późne średniowiecze – okres nowożytny
56/90	77-20		Osada		Późne średniowiecze – okres nowożytny
57/91	77-20	Piątnica	Ślad osadnictwa Punkt osadniczy		Pradzieje Późne średniowiecze – okres nowożytny
58/93	77-20	Piątnica	Ślad osadnictwa Osada		Pradzieje Późne średniowiecze – okres nowożytny
59/94	77-20		Ślad osadnictwa		Późne średniowiecze – okres nowożytny
60/95	77-20		Ślad osadnictwa		Późne średniowiecze – okres nowożytny
61/96	77-20	Piątnica	Ślad osadnictwa		Późne średniowiecze – okres nowożytny
62/107	77-20	Czarny Dwór	Osada Osada	Łużycka	Epoka brązu Późne średniowiecze XIV-XV wiek
63/108	77-20	Czarny Dwór	Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa Osada		Epoka kamienia Pradzieje Wczesne średniowiecze XI-XIII wiek Późne średniowiecze – okres nowożytny
64/109	77-20		Osada Osada		Wczesne średniowiecze XI-XII wiek Późne średniowiecze XIII-XIV wiek
101/1	77-21	Piątnica	Osada		Wczesne średniowiecze	Wpisane do rejestru zabytków jako Pątnów Legnicki stanowisko A, nr: 107/865 718/Arch/74 Wr w dniu 21.02.1974
102/3	77-21	Piekary Wielkie	Cmentarzysko ciałopalne	Łużycka	IV-V okres epoki brązu – okres halsztacki
106/17	77-21	Stare Piekary	Osada? Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa	Łużycka	III okres epoki brązu – okres halsztacki Pradzieje Wczesne średniowiecze X-XII wiek Późne średniowiecze XIV-XV wiek
107/18	77-21		Ślad osadnictwa Osada Cmentarzysko ciałopalne Osada	Łużycka Pomorska	Neolit? Okres halsztacki Okres lateński Wczesne średniowiecze
108/19	77-21	Stare Piekary	Osada Osada Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa	Łużycka	V okres epoki brązu – okres halsztacki Pradzieje Wczesne średniowiecze VIII-X wiek Późne średniowiecze XIII-XIV wiek	Rejestr zabytków nr: 140/85 803/Arch/75 Wr z 7.05.1975
109/120	77-21	Stare Piekary	Osada Ślad osadnictwa	Łużycka	V okres epoki brązu – okres halsztacki Późne średniowiecze XIII-XIV wiek	Rejestr zabytków nr: 137/85 800/Arch/75 Wr z 30.04.1975
110/38	77-21	Stare Piekary	Ślad osadnictwa		Wczesne średniowiecze IX-X wiek
111/39	77-21	Stare Piekary	Osada Osada	Łużycka?	Późne średniowiecze XIV-XV wiek
112/41	77-21	Stare Piekary	Ślad osadnictwa Osada		Pradzieje Późne średniowiecze XIII-XIV wiek
113/47	77-21	Piekary Wielkie	Osada Ślad osadnictwa	Przeworska	Okres wpływów rzymskich Pradzieje
114/50	77-21	Piekary Wielkie	Cmentarzysko ciałopalne Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa	Łużycka	IV okres epoki brązu – okres halsztacki Wczesne średniowiecze VIII-X wiek Późne średniowiecze XIII-XIV wiek
115/53	77-21	Stare Piekary	Punkt osadniczy		Pradzieje
116/54	77-21	Stare Piekary	Ślad osadnictwa Osada		Pradzieje Późne średniowiecze XIII-XIV wiek
117/55	77-21	Stare Piekary	Ślad osadnictwa Osada Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa	Łużycka	Neolit? Pradzieje Wczesne średniowiecze IX-XI wiek Średniowiecze
127/76	77-21	Stare Piekary	Osada Ślad osadnictwa Ślad osadnictwa	Łużycka	V okres epoki brązu – okres halsztacki Pradzieje Późne średniowiecze XIII-XIV wiek
128/77	77-21	Stare Piekary	Ślad osadnictwa Osada		Pradzieje Późne średniowiecze XIII-XIV wiek
BL 129/79	77-21	Stare Piekary	Ślad osadnictwa		Neolit
131/134	77-20	Czarny Dwór	Obozowisko?		Epoka kamienia
132/135	77-20		Obozowisko?		Mezolit?

Na terenie opracowania znajdują się 3 stanowiska wpisane do rejestru zabytków.

Wyznaczono również trzy strefy „OW” – obserwacji archeologicznej dla Przedmieścia Głogowskiego wraz z sąsiadującymi osadami, Piątnicy i Starych Piekar, miejscowości o średniowiecznej metryce, w granicach nowożytnego siedliska.

Materiały AZP z archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków Delegatura w Legnicy:

Obszar 77-20 – L. Kamiński, W. Duda, 1984

Obszar 77-21 – W. Duda, 1984, M. Masojć, 1998

Przedmieście Głogowskie – zarys historii

Przedmieście Głogowskie (Glogauer Haag, Glogauer Vorstadt, 1810/1811, 1825, 1826).

Przedmieście Głogowskie istniało już w średniowieczu, wówczas rozpoczynało się bezpośrednio za Bramą Głogowską. Na jego obszarze znajdowało się kilka godnych uwagi budynków, których lokalizacja nastręcza obecnie problemy w związku z rozbudową fortyfikacji a następnie ich rozbiórką i budową linii kolejowej.

Przed Bramą Głogowską stał kościół lub kaplica cmentarna Św. Barbary, filialna wobec kapituły Św. Grobu, który rozebrano podczas rozbudowy fortyfikacji miasta[1]. Oprócz tego na terenie przedmieścia funkcjonował szpital św. Anny, położony ante valvam Glogoviensem, wzmiankowany w 1395, 1401, 1413, przeznaczony dla trędowatych, któremu towarzyszył kościół pod tym samym wezwaniem, również rozebrany podczas rozbudowy fortyfikacji. Kościół św. Barbary znajdował się, jak przypuszczał A. Zum Winkiel a za nim R. Eysymontt, na terenie obecnego kwartału zabudowy miejskiej wydzielonego ul. Głogowską, Władysława Łokietka i M. Curie-Skłodowskiej. Jednak lokalizacja ta jest jedynie hipotetyczna i taką pozostanie do czasu odkrycia przez archeologów materialnych reliktów[2].

Prócz tego na obecnych terenach kolejowych, poza granicami opracowania, miał się prawdopodobnie znajdować: klasztor bernardynów pw. Trójcy Świętej, NMP i św. Jadwigi, ufundowany w 1475, porzucony w 1524 i klasztor pw. Matki Boskiej Bolesnej – ten ostatni bez określenia zgromadzenia[3].

W czasach nowożytnych Przedmieście Głogowskie zajmowało obszar na północ od miasta i jego fortyfikacji, przy trakcie z Legnicy do Głogowa. Trakt ten przebiegał przez położoną na północ od Legnicy wieś Töpferberg, i dalej rozdzielał się. Jedna odnoga wiodła w stronę Głogowa, a druga — do wsi Piątnica. W 2 poł. XVIII w., Przedmieście Głogowskie było oddzielone od miasta fortyfikacjami z fosą, którą poprzedzał teren niezabudowanego przedpola (glacis). Zespoły wolnostojącej i szerokofrontowej zabudowy znajdowały się przy trakcie, który przecinał grunty uprawne z młynówką, ciekami wodnymi i rzeką Czarną Wodą. Dalej trakt wiódł przez most na Czarnej Wodzie do niewielkiej wsi Töpferberg należącej do dóbr królewskich, zamieszkałej przez 150 osób, w tym przez 22 zagrodników omłóckowych, i 7 wycużników[4]. Wieś miała układ ulicowy ze skromną zabudową o zróżnicowanych układach zagród. Na wschód od miejscowości i w oddaleniu od niej znajdował się dawny folwark książęcy[5], a w XVIII w. szlachecki folwark Grünthal z dworem i z czterema domami dla folwarcznej czeladzi oraz dla 2 zagrodników omłóckowych[6]. Okolice folwarku oraz tereny nad Czarną Wodą były na pocz. XIX w. celami wycieczek Legniczan, którzy z wysokiego brzegu Czarnej Wody podziwiali panoramę miasta. W czasie rekreacji korzystali z lokalnych gospód, jak np. z gospody Rotkretscham na Górze Garncarskiej (Töpferberg)[7].

Po 1809 r., po wprowadzeniu reformy administracji w Prusach, pojawiła się konieczność określenia granic przedmieść Legnicy. W związku z tym przyłączono do miasta m.in. Töpferberg i folwarki Schwarzvorwerck oraz Grünthal. Na wcielone tereny i gminy rozszerzono prawa i ciężary miejskie, nie likwidując jednocześnie obciążeń dawnych. Zgodnie też z zasadami funkcjonowania miasta władze miejskie zainstalowały wówczas na Przedmieściu Głogowskim i zapewne na Garncarskiej Górze strażnika nocnego[8]. Po 1818 r. wytyczono północną granicę powiększonego miasta, którą wykreślono, jak wynika z mapy z 1825 r., wzdłuż Czarnej Wody. Folwark Grünthal znajdował się poza granicami miasta. Około 1819 r. na Przedmieściu Głogowskim powstała miejska szkoła elementarna[9].

Pierwsze, dokładniejsze topograficznie plany Przedmieścia Głogowskiego (z ul. Głogowską) i wsi Töpferberg pochodzą z lat 1825, 1826 i 1827. Terytorialnie Przedmieście Głogowskie obejmowało obszar od obwarowań do zbiegu obecnych ulic Głogowskiej i B. Prusa. Przy południowym wylocie ul. Głogowskiej stała jeszcze Brama Głogowska, a jej otoczenie było różnorodnie użytkowane. Istniały tu relikty nowożytnych fortyfikacji, ogrody oraz aleje[10]. Od 1826 r. funkcjonował niewielki cmentarz założony na obszarze obecnych terenów kolejowych. Na północny wschód od Bramy Głogowskiej znajdował się błotnisty plac urządzony w latach 1829–1830 przez miasto jako park[11]. Jeszcze dalej, w kierunku północnym, przy południowym odcinku ul. Głogowskiej zlokalizowane były miejska cegielnia[12] i miejski plac budowlany (Bauhof), teren przeznaczony do przygotowywania budów. Na północ od tych obiektów kształtowało się właściwe siedlisko Przedmieścia Głogowskiego, a wypełniająca je mieszkalna i mieszkalno-gospodarcza zabudowa, skromna, mało zagęszczona, głównie szerokofrontowa, skupiona była szeregowo i zasadniczo po wschodniej stronie przy ul. Głogowskiej. Ponadto nad młynówką znajdował się młyn, zwany młynem mostowym (Brückenmühle) a przy wschodnim wylocie późniejszej ul. Władysława Łokietka — zlokalizowana była zagroda w czworobok. Do 1843 r. na terenie Przedmieścia Głogowskiego istniały prywatne ogrody, gospody i zajazdy[13].

W 1 ćw. XIX w. Przedmieście Głogowskie sąsiadowało od wschodu z rozległymi łąkami i użytkami Frauenhaag, od zachodu — z terenami podmokłymi, a od północy — ze wsią Töpferberg. Wieś miała wówczas układ ulicowy z elementami układu wielodrożnego. Za główną ulicę wiejską służył trakt z Legnicy do Głogowa (ob. północny odcinek ul. Głogowskiej), z którym łączyły się drogi (ob. ul. Rybacka, Bagienna) oraz dwie drogi dojazdowe do folwarku (ob. ul. Okólna). Ponadto przy południowym krańcu wsi kształtowało się niewielkie owalne, zabudowane nawsie, być może relikt układu pierwotnej wsi lub rezultat dostosowania się do topografii terenu i przebiegu koryta Czarnej Wody. Główna droga wiejska (ob. ul. Głogowska) rozwidlała się na północno-wschodnim krańcu wsi w kierunku Głogowa i Lubina. W 1 ćw. XIX w. we wsi Töpferberg występowała skromna zabudowa głównie szerokofrontowa, czasami niszczona przez pożary jak w r. 1830[14]. Większe zagrody były nieliczne. Na południowy wschód od wsi znajdował się folwark Grünthal założony na planie prostokąta, obudowany z trzech stron. Przy zachodniej pierzei majdanu gospodarczego stał dwór, a obok zabudowy północnej pierzei folwarku istniało skupisko niewielkich domów, zapewne czeladzi folwarcznej, później pracowników najemnych.

W 1843 r. podjęto się na terenie Legnicy budowy linii kolejowych starając się stworzyć z miasta ważny w skali regionalnej węzeł. Pod obiekty kolejowe przeznaczono południową część Przedmieścia Głogowskiego. Tu zbudowano torowiska linii kolejowych do Wrocławia oraz do Węglińca, co dało Legnicy połączenia z Berlinem i Dreznem. Na Przedmieściu Głogowskim, na miejscu miejskiego placu budowlanego (Bauhof) i starego katolickiego cmentarza usytuowano zespół dworca kolejowego budowanego pod kierunkiem inspektora budowlanego Mangera. Wzniesiono budynki administracyjne i budynek dworca[15]. Następnie po 1843 r. zbudowano linię kolejową do Jaworzyny Śląskiej i w latach 1855–1857 przedłużono ją do Dzierżoniowa[16]. Po 1857 r. zbudowano linię kolejową do Żagania, a z przyczyn strategicznych — linię z Legnicy do Głogowa[17]. Tak do końca lat 50. XIX w. wykształcił się w Legnicy duży węzeł kolejowy, który nierówno przeciął Przedmieście Głogowskie. Wydzielona terenami kolejowymi niewielka południowa część przedmieścia została w naturalny sposób przyłączona do starego miasta i na nowo urządzona. Dawną drogę Kuhgasse przebudowano na ul. Dworcową[18], a na północny zachód od dworca zbudowano budynek poczty. Położony bardziej na południowy zachód teren dawnych fortyfikacji urządzono parkowo. Główna część Przedmieścia Głogowskiego pozostała po północnej stronie terenów kolejowych, i dostępna była od strony miasta przez ul.&nbspNową prowadzącą ku Bramie Głogowskiej. Po połowie XIX w. tereny Przedmieścia Głogowskiego zaczęto industrializować, i na miejscu starej miejskiej cegielni zbudowano w 1857 r. miejską gazownię. Dalsze zmiany na obszarze Przedmieścia Głogowskiego przeprowadzano od lat 60. XIX w. Przede wszystkim w 1860 r. rozpoczęto na mocy decyzji ministerialnych wyburzanie pozostałych jeszcze murów miejskich, i w r. 1861 wyburzono Bramę Głogowską pozostawiając jedynie wieżę bramy (na terenie południowej części przedmieścia)[19]. Następnie w latach 1861/1862 opracowano plany rozbudowy miasta na terenie dawnych przedmieść[20], których charakter starano się zróżnicować. Południowe i zachodnie przedmieścia przeznaczono na mieszczańskie dzielnice mieszkalne, wschodnie przedmieście — na dzielnicę urzędników i robotników, a północno-zachodnie przedmieście (Chojnowskie, Głogowskie i teren folwarku Sophienthal) — na tereny przemysłowe[21]. Konsekwentniej i w znacznie większym zakresie urbanistycznie rozplanowano nową część przemysłowego Przedmieścia Chojnowskiego. Natomiast w przypadku Przedmieścia Głogowskiego nie podjęto tak szeroko zakrojonych projektów. Przedmieścia nie rozbudowano, ale powiększono je w 1864 r. w kierunku północnym o grunty gmin Schwarzvorwerck i Töpferberg położone przy Czarnej Wodzie[22]. Do 1877 r. wprowadzono na terenie Przedmieścia Głogowskiego niewielkie korekty jego układu przestrzennego. Zaplanowano założenie ul. J. Kraszewskiego (Humboldtstrasse), połączenia pomiędzy północną częścią Przedmieścia Głogowskiego i znajdującą się na wschód od niego noworozplanowaną częścią obszaru Frauenhaag. W 1873 r. Przedmieście Głogowskie zostało powiększone po raz drugi o pozostałe tereny gmin Töpferberg i Grünthal[23], i od tego czasu urządzane było już łącznie z dawną gminą wiejską.

Charakter miejskiego przedmieścia zachowywała południowa część Przedmieścia Głogowskiego, gdzie przy ul. Głogowskiej występowała najbardziej zagęszczona, szerokofrontowa, zapewne w dużej części stara zabudowa (z młynem i jedną zagrodą). Sięgała do wysokości ulic Władysława Łokietka i M. Curie-Skłodowskiej, i do 1877 r. została wzbogacona o pierwsze miejskie domy czynszowe przy ul. Głogowskiej 15–21. Zupełnie inny charakter miała zabudowa przyłączonej do historycznego przedmieścia gminy wiejskiej Töpferberg. Tu występowała typowa zabudowa wiejska skupiona po zachodniej stronie głównej ulicy, do r. 1877 niewątpliwie systematycznie przekształcana. Tworzyły ją nieduże zagrody z domami szeroko- lub wąskofrontowymi, gospoda (nr 32), jedno duże gospodarstwo z domem nr 38, ewangelicka szkoła ludowa[24] na miejscu obecnej (nr 50) i cztery małe zagrody dla nowych osadników (nr 84, 86, 88 i 90). Na tak zabudowanym obszarze zostały założone do 1877 r. dwie fabryki. Jedna — to fabryka pianin Gustawa Selinkego czynna od 1867 r. (na gruntach wydzielonych ul. Głogowską i Okólną)[25], a druga to — fabryka kół do wozów Guth &Wolff założona w 1877 r., zlokalizowana na dużej działce na pn. od domu przy ul. Głogowskiej 74[26]. Zapewne w związku z działalnością obu fabryk i z lokalnymi potrzebami mieszkaniowymi zbudowano na terenie nowszej, północnej części przedmieścia, po zachodniej stronie ul. Głogowskiej dwa izolowane, zwarte zespoły zabudowy miejskiej, obecne domy nr 41, 43, 47, 47 i 69, 71, 73, 75. Do 1877 r. rozbudowano folwark Grünthal, który otrzymał zamknięcie od południa.

Zmiany następowały także na obszarze Frauenhaag położonym na wschód od historycznego Przedmieścia Głogowskiego. Przez teren ten przeprowadzono w r. 1871 linię kolejową do Lubina[27], a w 1872 r. przy niej i przy młynówce miasto zbudowało rzeźnię miejską[28]. Jej lokalizacja, sąsiedztwo gazowni oraz terenów kolejowych spowodowały, że pomiędzy tymi obiektami a młynówką rozplanowano regularną sieć ulic. Powiązano ją z Przedmieściem Głogowskim (w okolicach Czarnej Wody) wspomnianą już powyżej ul. J. I. Kraszewskiego. Tego planowanego układu urbanistycznego Frauenhaag ostatecznie nie zrealizowano, a obszar pomiędzy młynówką i terenami kolejowymi przeznaczono na cele przemysłowe.

W 4 ćw. XIX w. i na pocz. XX w. zaczęto bardziej przekształcać urbanistyczny układ Przedmieścia Głogowskiego, szczególnie jego partii zespolonej ze starym miastem. Tu przebudowano w latach 1877–1878 ulicę Młyńską (Mühlenstrasse) łącząc ją z ul. Piastowską i P. Ściegiennego (Hedwigstrasse). Tak ukształtowano południowy odcinek ul. M. Curie-Skłodowskiej (Lübener Strasse), który po przebiciu w latach 1880–1882 r. tunelu w nasypie kolejowym przedłużono na teren Przedmieścia Głogowskiego. Następnie wzdłuż osi ul. M. Curie-Skłodowskiej wytyczono w 1893 r., w kierunku północno-wschodnim ul. B. Prusa (Werdermannstrasse), prowadzącą do stacji pomp na gruntach Frauenhaag. W ten sposób najbliżej terenów kolejowych został wykształcony typowo miejski układ urbanistyczny z siecią ulic utworzoną z dwóch pełnych kwartałów (wydzielonych ulicami Głogowską, Curie-Skłodowskiej, Władysława oraz ulicami B. Prusa, Głogowską. J. Kochanowskiego, J. Kraszewskiego). Powstał też jeden kwartał niepełny (wydzielonym ulicami Władysława Łokietka, Głogowską i B. Prusa). Kwartały te zabudowywano sukcesywnie domami ze średnimi i małymi mieszkaniami. Do 1899 wzniesiono domy przy ul. Głogowskiej 2, 23–33, Przy ul. Władysława Łokietka 2–6, 16–18 i — przy ul. Kochanowskiego 1–5. W latach 1901–1903 kontynuowano zabudowę ul. B. Prusa, wzniesiono budynki mieszkalne przy ul. M. Curie-Skłodowskiej 5, 6, 7, 8, 9. Dalej kształtowano kwartały zabudowy przy ul. Głogowskiej (m.in. nr 18). Miejskiego charakteru południowej części Przedmieścia Głogowskiego dopełniał Park Północny założony w latach 1897–1900[29] na terenie pomiędzy ul. M. Curie-Skłodowskiej, Głogowską, zamknięty od północnego zachodu wałem przy korycie Czarnej Wody, a od południowego wschodu — nasypem kolejowym. Założenie to miało zarys nieregularnego czworoboku z komponowanym układem ścieżek łączących się z placem z eksedrami. W układ ścieżek wkomponowano także ukośnie przebiegającą, prostą, szeroką drogę wytyczoną na bazie starej drogi o charakterze skrótu. Walory estetyczne najbardziej zurbanizowanej części Przedmieścia Głogowskiego podnosił zbudowany w 1903 r., starannie zaprojektowany i efektowny most na Czarnej Wodzie, pierwszy z dwóch secesyjnych mostów w Legnicy[30].

Znacznie skromniej kształtowały się i rozwijały w 4 ćw. i na pocz. XX w. układ przestrzenny i miejska zabudowa na terenie najnowszej, północnej część Przedmieścia Głogowskiego (z trzema fabrykami), na gruntach dawnej gminy Töpferberg i folwarku Grünthal[31]. Tu do 1900 r. wzdłuż dawnej drogi wytyczono ul. Bagienną (Bruchstrasse). Następnie przed 1913 na bazie granicznej drogi siedliska zaplanowano ul. Słubicką (Frankfurter Strasse) i wzdłuż dawnej drogi i rozłogu — ul. Garncarską (Bunzlauer Strasse). W niewielkim stopniu wprowadzono na omawianym terenie nową zabudowę miejską, wznosząc pojedyncze domy, jak np. budynki przy ul. Głogowskiej 59, 68 i 70.

W 4 ćw. XIX w. i na pocz. XX w. przekształcano dalej układ przestrzenny miasta na terenie Frauenhaag, na wschód od Przedmieścia Głogowskiego. Tu od lat 70. XIX w. sukcesywnie lokowano obiekty przemysłowe i techniczne. Jak już jednak wspomniano nie zrealizowano planowanego tu przed 1877 układu przestrzennego z gęstym, sieciowym układem ulic. Plan ten skorygowano przed 1900 r. biorąc pod uwagę przedzielenie obszaru w kierunku północ-południe linią kolejową do Lubina[32]. W związku z tym obie części Frauenhaag rozplanowywano odrębnie. i tak zachodnią część omawianego obszaru zamierzano związać przestrzennie z południową częścią Przedmieścia Głogowskiego. Za oś układu obrano ul. B. Prusa, którą miały przecinać przecznice połączone z ulicami dwustronnie ujmującymi koryto młynówki. Ostatecznie plan ten znacznie skorygowano tworząc nieregularny układ ulic, dróg dojazdowych do obiektów przemysłowych i dworca kolei kobylińskiej. I tak ul. B. Prusa założona została w r. 1893 prowadząc do zbudowanej wówczas stacji pomp. ul. Ścinawską wytyczono w 1897 r. do powstałego właśnie Dworca Kobylińskiego (ob. Północnego)[33]. Przed 1899 założono ul. Sierocińską (drogę dojazdową do trzech fabryk i garbarni) oraz ul. Masarską (drogę dojazdową do rzeźni miejskiej). Założenie do 1908 r. na terenie Frauenhaag, nowych, mniejszych fabryk wpłynęło na rozplanowanie i częściową realizację przecznic ul. Masarskiej. Jak już wspomniano na omawianym terenie dominowały obiekty przemysłowe i techniczne, niemniej jednak do 1904 r. powstały tu też izolowane skupiska zabudowy mieszkalnej, przy ul. Masarskiej, Sierocińskiej i nad Młynówką. Odrębnie planowano układ urbanistyczny wschodniej części terenu Frauenhaag, na wschód od kobylińskiej linii kolejowej. Przed 1903 r. projektowano dla tego obszaru sieciowy układ ulic. Do 1908 r. plany te zmieniono, i ostatecznie po 1912 r. wytyczono krzyżowy układ ulic Gliwickiej i Bytomskiej, połączony z ulicami obrzeżnymi, Kobylińską, Północną, Wałbrzyską, ul. Wały Rzeczne oraz z przedłużoną ul. Ścinawską. Tak przestrzennie urządzony teren przeznaczono na funkcje przemysłowe. Tu też przed 1908 r. zlokalizowano regionalną centralę dystrybuującą prąd w okolicach Legnicy Elektrische Überland Zentrale[34], a w 1914 r. zbudowano elektrownię.

W latach 20. i 30. XX w. nadal planowano rozbudowywanie układu przestrzennego na terenie historycznego Przedmieścia Głogowskiego. Zamierzano przedłużyć ul. Kraszewskiego, ale tego ostatecznie nie zrealizowano. Podobnie nie zrealizowano planów z lat 1925–1926 dotyczących przebudowy układu przestrzennego północnej, nowszej części Przedmieścia Głogowskiego. Przewidywano likwidację folwarku Grünthal, przebudowę układu urbanistycznego w jego otoczeniu oraz założenie na bazie rozłogów przecznic ul. Głogowskiej w kierunku północno-zachodnim. Planów tych nie niezrealizowano i nie zlikwidowano folwarku.

Natomiast w najbardziej wówczas wysuniętej na północny-zachód części miasta założono „Przedmieście ogród” (Garten Vorstadt) zwane też osiedlem Töpferberg. Było to drugie, po osiedlu na Wielkich Piekarach, osiedle typu osiedlem domów z ogrodami. Teren został już w 1911 r. zakupiony przez Gemeinnützige Baugenossenschaft Gartenstadt Liegnitz, budowę rozpoczęto jednak dopiero w 1919 r. Wachlarzowaty układ parceli zamkniętych pomiędzy ulicami Kasztanową i Brzozową stopniowo wypełnił się zabudową o charakterze miejskim, z wolno stojącymi domami jednorodzinnymi i szeregowymi. Najstarsze budynki powstały przy głównej osi kompozycyjnej osiedla, ul. Cisowej — dwa naprzeciwległe bloki zabudowy dwukondygnacyjnej[35]. Różnorodność form domów jednorodzinnych sugeruje, że właściciele parcel wznosili domy wg własnego konceptu, zachowując jedynie linię zabudowy i jej intensywność. Budowa osiedla trwała jeszcze w latach czterdziestych i była kontynuowana po 1945 r., z zachowaniem pierwotnego układu planistycznego sieci ulic lecz z zagęszczeniem parcelacji.

W latach dwudziestych lub na początku lat trzydziestych przy obecnej ul. Słubickiej na terenie dawnej cegielni powstał zakład produkcyjny z budynkami o interesujących, modernistycznych formach z elewacjami pozostawionymi w surowej cegle.

W latach trzydziestych na Przedmieściu Głogowskim powstały dwa duże zespoły budynków dla wojska. Koszary artylerii przy obecnych ul. Słubickiej-Przemkowskiej-Chojnowskiej i Miłkowickiej oraz koszary przy ul. Poznańskiej.

Koszary artylerii tworzyły symetryczny, osiowy względem głównego budynku koszarowego układ, z głównym placem musztry ujętym przez trzy budynki, równolegle do których wzniesiono budynki pomocnicze.

Koszary przy ul. Poznańskiej tworzyły układ bardziej swobodny, z budynkami koszarowymi i kantyną od strony ul. Poznańskiej a budynkami pomocniczymi od strony obecnej ul. Bydgoskiej.

Budynki obu zespołów koszarowych otrzymały typowe dla okresu III Rzeszy formy, prostopadłościanów nakrytych dachem czterospadowym. Dekorację stanowiły ceramiczne obramienia otworów wejściowych. Jedynie główny budynek koszar artylerii przy ul. Słubickiej potraktowano indywidualnie, nadbudowując poddasze osiowo umieszczonym belwederem o wyłożonej cegłą elewacji z zegarem.

Z koszarami na ul. Poznańskiej funkcjonalnie połączona była zlokalizowana przy obecnej ul. Polkowickiej strzelnica.

Należy zaznaczyć, że po 1945 r. oba zespoły koszar oraz budynek urzędu zaopatrzenia poczty przy ul. Gliwickiej wraz z budynkami sąsiednimi, został zajęty przez Armię Czerwoną, w której władaniu pozostał do września 1993 r.

W końcu XX w. w urbanistyczny układ dawnego Przedmieścia Głogowskiego wbudowana została nowa ulica Leszczyńska, wylot z miasta w kierunku Północnym. Ulica ta przecinająca wielu miejscach dawny układ urbanistyczny odciążyła komunikacyjnie ul. Głogowską, jednocześnie rozdzielając go na dwie części. Wschodnią – z reliktami zabudowy przemysłowej i zachodnią z przeważającą, zwartą, czynszową zabudową mieszkalną, której główną osią pozostała ul. Głogowska. Rozwinęła i rozwija się zabudowa osiedla „Przedmieścia ogród”. Dokonano również adaptacji do celów mieszkalnych, oświatowych i handlowych budynków koszarowych, poprawnie co do formy jednak z podziałem na kilka parcel, co owocuje rozbudowanym systemem płotów i parkanów. Wyburzono budynki zespołu rzeźni miejskiej. Przy ul. Leszczyńskiej wzniesiono sieciowy hipermarket z parkingiem. Mimo pewnego peryferyjnego położenia ta część miasta przyciąga inwestorów, zwłaszcza wzdłuż osi ul. Poznańskiej.

Piątnica – zarys historii

Pierwotnie miejscowość nazywać się mogła Popovici. Nazwę Phaphindorf potwierdzoną źródłowo w 1281 r. (kolejne nazwy: Pfapfendorpf – 1336 r., Pfaffindorf – 1443 r., Pfaffendorf – 1635 r., 1789 r., 1941 r., Pfaffadurf), można tłumaczyć faktem, że wieś należała do proboszcza kolegiaty Św. Grobu w Legnicy (wówczas proboszcz czerpał korzyści z wsi). W 1443 r. niejaki Nickil Kirchoff posiadał we wsi ogród. W XIV i XV w. w źródłach wymieniani są legniccy mieszczanie pochodzący z Piątnicy. Ok. 1600 r. majątek wyceniany był na 1227 talarów. Do wsi należał Jostmühle, 11 chłopów, 20 zagrodników.

W pobliżu Piątnicy i Pawic 15 sierpnia 1760 r. rozegrała się bitwa pod Legnicą.

Z opisu Zimmermanna z 1789 r. wiadomo, że w miejscowości była szkoła, 1 wolne dobro, kuźnia a wieś liczyła 240 mieszkańców. Należała wówczas (do 1819 r.) do powiatu lubińskiego, pozostając nadal w użytkowaniu archidiakonatu legnickiego, mimo zniesienia kolegiaty, aż do sekularyzacji dóbr kościelnych w 1810 r.

W 1830 r. wieś liczyła 55 domów, 362 mieszkańców, w tym 21 katolików, istniała szkoła ewangelicka, wiatrak. W 1845 r. w miejscowości było 59 domów, wieś liczyła 447 mieszkańców, w tym 30 katolików. W Piątnicy istniało wówczas wolne sołectwo lenne należące do majora Pappritz, 1 gospoda, 1 wiatrak, 26 rzemieślników, wymieniane jest 170 sztuk bydła; brak folwarku. Od 1847 r., do czasów II wojny światowej, wolne sołectwo pozostawało własnością rodziny Zahn. W 1894 r. właścicielem gospodarstwa o powierzchni 118 ha był Hermann Zahn, od 1912 do 1937 r. – Max Zahn (gospodarstwo liczyło wówczas 93 ha). W 1875 r., z częścią Justmühle, wieś liczyła 61 domów i 605 mieszkańców; w 1911 r. – 697 mieszkańców; w 1927 r. – 584 mieszkańców.

Piątnica jest krótką wsią ulicową o układzie południkowym. W centrum wyodrębnione jest niewielkie nawsie, w którym usytuowana m.in. jest barokowa kapliczka. W najdalej wysuniętym na północ gospodarstwie znajdował się zbiornik wodny (ob. porośnięty). Na południu wsi, nad rzeką Kaczawą, po zachodniej stronie drogi, znajduje się zagroda, którą można wiązać z istniejącym wcześniej w tym miejscu dziedzicznym sołectwem.

W północno wschodniej części wsi, przy drodze do Pawic (ul. Szczytnicka), po jej północnej stronie, w niewielkiej odległości od drogi, na tyłach dwóch gospodarstw (nr 37 i 39), znajduje się rozwiązany na planie czworoboku cmentarz wiejski, obecnie nieczynny; na terenie zachowały się fragmenty nagrobków, granitowy krzyż oraz pozostałości ogrodzenia z furtą.

Stare Piekary – zarys historii

Wieś w swej historii zwana była Starymi lub Małymi Piekarami (Pekare — 1254 r., Klein Peccher — 1305 r., Alt Peccar — 1333 r., Aldin Beckern — 1419 r., Cleine Beckern — 1431 r., Alt Beckern — 1635 r., Klein Beckern). W 1254 r. miejscowość wymieniona została po raz pierwszy w źródłach jako wieś biskupia. W 1333 r. zostały zebrane ze Starych i Wielkich Piekar 4 marki dziesięciny dla dworu biskupiego w Legnicy. W 1419 r. Stare Piekary były lennem Bernharda Budaw oraz w 1420 r. Hentschila Bawde. Wdowa po tym ostatnim — Enede poślubiła w 1426 r. niejakiego Spilnera, wnosząc w posagu majątek. W 1429 r. książęce dobra w Starych Piekarach zostały przekazane w lenno rycerzowi Hentsche z Oławy. Po 1430 r. pewne posiadłości w Starych Piekarach mógł posiadać klasztor Kartuzów. Książę Fryderyk w 1473 r. potwierdził klasztorowi własności w Piekarach. W czasach reformacji klasztor przestał istnień, a wieś została ponownie dobrem książęcym z 13 dziedzicznymi zagrodnikami, 3 czynszowymi zagrodnikami, 2 chałupnikami oraz mieszczącą się tutaj, założoną w 1511 r. papiernią. Z opisu Zimmermanna z 1789 r. wiadomo, że wówczas w Starych Piekarach istniała karczma, trzy młyny, w tym jeden papierniczy, a wieś liczyła 124 mieszkańców.

W 1830 r. we wsi istniały 33 domy, miejscowość zamieszkiwało 188 mieszkańców (8 katolików), istniał tu młyn papierniczy oraz 2 młyny wodne. W 1845 r. wieś liczyła 42 domy, 247 mieszkańców, w tym 7 katolików, we wsi istniała szkoła ewangelicka, papiernia oraz dwa młyny wodne, zwane górnym i dolnym. W 1875 roku wieś liczyła 334 mieszkańców oraz 39 domów, w 1911 roku — 337, a w 1927 r. — 333 mieszkańców.

Morfologicznie jest to struktura wielodrożna o rozproszonej zabudowie, z której drogą ekstrapolacji można wydzielić nowożytną część starszą, zlokalizowaną wzdłuż biegu młynówki. W wieku XIX w południowo-wschodniej części wsi, powstał wzmiankowany w 1821 folwark zwany Baldensruh — obecna ul. Kołodziejskiej 16-18.

Ulica Bagienna

Bruch-Weg (1345), Bruchstrasse (1890), Bagienna (od 1946)

Ulica Bagienna jest jedną z dróg związanych z osadą Töpferberg. Powstała na skraju podmokłych terenów rozlewisk Czarnej Wody, co wraz z jej peryferyjnym położeniem zdecydowało o charakterze zabudowy. Była ona luźna, typowa dla obszarów podmiejskich i skupiała się po zachodniej stronie ulicy. Jedynie u zbiegu z ul. Głogowską, gdzie znajdował się w 1 ćw. XIX w. znacznej wielkości folwark Schwarza i karczma, była ona bardziej zwarta.

· ul. Bagienna 9 (fot. 27-30; [27], [28], [29], [30] )

Budynek przetwórni owoców i warzyw przedsiębiorstwa Gustav Sobanski A. G., obecnie siedziba wielu firm. Wzniesiony w 1923 r. Wczesny modernizm z elementami stylów historycznych (neobarok) i ekspresjonizmu.

Firma Gustav Sobanski A. G., założona została przez Hugo Lachmanna w roku 1902 jako kiszalnia ogórków (Gurkeneinlegerei) i kapusty (Sauerkohlfabrik). Wspólnikiem zakładu został w roku 1916 G. Sobanski, który rok później po śmierci założyciela przejął całość, rozwijając zakład, który wyspecjalizował się w hurtowym handlu warzywami i owocami oraz ich przetworami. Stał się też największym importerem cytrusów w Niemczech Wschodnich. W roku 1918 Sobanski nabył zakład w Pątnowie by sprostać rosnącym zamówieniom, w roku 1923 zaś wzniósł w Legnicy nowoczesną siedzibę firmy (adres: Bruchstraβe 4), mieszczącą prócz linii produkcyjnych także dojrzewalnie oraz magazyny[36]. Jej budowa napotkała trudności związane z pozyskaniem środków. W połowie lat dwudziestych zakład zatrudniał 30 stałych oraz 200 sezonowych pracowników i pracownic.

Budynek mur.-bet., wzniesiony jako wolnostojący w głębi działki, na planie zbliżonym do wydłużonego prostokąta. Złożony z dwukondygnacyjnego trzonu i zlokalizowanych na jego krańcach dwóch dwukondygnacyjnych skrzydeł w układzie prostopadłym. Bryła symetryczna, zwarta, skrzydła nakryte dachami mansardowymi, trzon nakryty dachem dwuspadowym o niezbyt wysokiej strzałce, opatrzonym świetlikami. Budynek od południowego zachodu zwarty z kotłownią, obecnie w części nieistniejącą (w tym miejscu współczesna hala).

Elewacja frontowa (północno-wschodnia):

Złożona z elewacji trzonu oraz szczytowych elewacji skrzydeł, opracowana (jak i pozostałe) w cegle klinkierowej. Wysoki cokół, w partii trzonu poprzedzony betonową rampą wyładowczą, spinającą wysunięte skrzydła. Elewacja trzonu o rozdzielonych gzymsami kondygnacjach wieloosiowa, zdecydowanie horyzontalna, horyzontalizm ten przełamany wąskim jednoosiowym ryzalitem w środkowej jej części, w ostatniej, trzeciej kondygnacji tworzącego lekko nadwieszoną wieżę nakrytą łamanym, czworobocznym hełmem z iglicą. Ponad kondygnacją ostatnią ścianka attykowa i kryty papą okap. Otwory okienne prostokątne, niezróżnicowane, bez obramień, oparte na wspólnym gzymsie, gęsto i regularnie rozmieszczone. Rozdzielone kształtowanymi w cegle płycinami pseudoboni. W przyziemiu środkowego ryzalitu wejście główne do budynku. W kondygnacji parteru pary dwuskrzydłowych drzwi magazynowych. Bliźniacze elewacje szczytowe skrzydeł flankowane formowanymi w cegle pilastrami, zwieńczone rozbudowanym gzymsem koronującym. Sześcioosiowe, o osiach zebranych w pary, w przypadku skrzydła północnego rozdzielone szerokimi lizenami. Opatrzone masywnymi naczółkami ze spływami wolutowymi, w których polach zdwojone okna kondygnacji poddasza. Otwory okienne prostokątne, o zróżnicowanej formie i wielkości — w partii piętra podobne do okien trzonu, w partii poddasza o innych proporcjach. Pozbawione obramień, oparte na wspólnym gzymsie. W przyziemiu skrzydła południowego wtórnie umieszczone otwory drzwi magazynowych, po obu stronach płaskiego pseudoryzalitu z wgłębioną czworoboczną płyciną w centralnej części.

Elewacje północno-wschodnia częściowo wtórnie malowana, miejscami wyłożona współczesną okładziną ceramiczną. Zamurowana, względnie poszerzona część otworów okiennych pietra. Wtórnie przebite otwory drzwiowe w przyziemiu, o różnych proporcjach i wymiarach. Na wysokości gzymsu między kondygnacjami korpusu i skrzydła południowego współczesne okapy metalowej konstrukcji, kryte blachą falistą. Do skrzydła północnego dostawiona współczesna przybudówka w formie niskiej, jednokondygnacyjnej hali murowanej konstrukcji, krytej dwuspadowym dachem o niewielkim nachyleniu połaci.

W dwu- i trójskrzydłowych oknach i piętra zachowana większość drewnianej stolarki okiennej ze stałymi, profilowanymi ślemionami.

Elewacja boczna skrzydła południowego (południowo-wschodnia):

Dwukondygnacyjna, o kondygnacjach nierozdzielonych i wyodrębnionym odsadzką cokole. Trójdzielna, ośmioosiowa, w części środkowej zwieńczona belkowaniem i trójkątnym tympanonem. Rytmizowana rozdzielającymi osie okienne pilastrami, w częściach bocznych zaś – lizenami. W górnej części blend między pilastrami fryz kostkowy. Między oknami parteru i piętra czworoboczne płyciny. Otwory okienne prostokątne, bez oprawy, oparte na prostych podokiennikach. Do elewacji dostawione współcześnie murowane schody z krytym gankiem, wiodące do wtórnie przebitego otworu wejściowego w centralnej części kondygnacji piętra. Elewacja współcześnie malowana, w partii cokołu i przyziemia przemurowana z zatarciem pierwotnych podziałów.

Elewacja boczna skrzydła północnego (północno-zachodnia):

Dwukondygnacyjna, o kondygnacjach nierozdzielonych i wyodrębnionym odsadzką cokole. Trójdzielna, ośmioosiowa. Część środkowa podkreślona w partii dachu znacznej wielkości leżącą lukarną. Artykułowana rozdzielającymi osie okienne lizenami – w partii środkowej szerokimi, w bocznych zaś wąskimi. Między oknami parteru i piętra czworoboczne płyciny. Otwory okienne prostokątne, bez oprawy, oparte na prostych podokiennikach. W dwóch środkowych osiach parteru szeroki otwór wejściowy, opatrzony masywną belką nadproża, nad którą dwie zamknięte łukowato blendy. Część okien wtórnie zamurowana, przebite dwa nowe otwory wejściowe w przyziemiu. Elewacja współcześnie malowana, w partii blend między lizenami pokryta tynkiem.

Elewacja tylna (południowo-zachodnia):

Złożona z elewacji trzonu oraz szczytowych elewacji skrzydeł bocznych, o podobnym jak w fasadzie schemacie ukształtowania. Współcześnie w partii przyziemia całkowicie zasłonięta obszernym budynkiem hali murowanej konstrukcji oraz niskimi, parterowymi przybudówkami). Zachowany jedynie niewielki fragment oryginalnego wystroju, lizenowe podziały pionowe skrzydeł bocznych, zwieńczonych łamanymi szczytami oraz pas okien piętra, prostokątnych i wypełnionych ślusarką typu przemysłowego, o drobnych podziałach kwaterowych.

Stan zachowania:

— średni, obiekt częściowo przekształcony.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku i kształty dachów;

— wystrój elewacji, wykrój i układ otworów, relikty oryginalnej stolarki okiennej.

Postulowane zbicie współczesnych tynków i przywrócenie oryginalnej kolorystyki elewacji, ze szczególnym uwzględnieniem kształtowanego w cegle klinkierowej detalu, ujednolicenie kształtu i rozmiarów otworów okiennych i drzwiowych, wymianę części stolarki współczesnej na nawiązującą do form oryginalnej. Zalecane usunięcie najbardziej szpecących i zacierających czytelność bryły przybudówek (zewnętrznej klatki schodowej skrzydła południowego, niewielkich aneksów elewacji tylnej), względnie zmiany ich dostosowanie do stylistyki obiektu. Także: uporządkowanie otoczenia i poprawienie ekspozycji budynku.

Ulica Bydgoska

Brombergerstrasse. Ulica prowadząca od stacji kolejowej do Pątnowa.

· ul. Bydgoska 55 (fot. 31-32)

Budynek dworca kolejowego Legnica Pątnów, wzn. po 1898 r. Historyzm (neogotyk) z elementami architektury regionalnej (Heimatstil). Budynek remontowany i przebudowany w 2 poł. XX w. z częściowym zatarciem cech stylowych. Obecnie dom mieszkalny.

Związany z uruchomioną w roku 1898 prywatną linią kolejową relacji Legnica-Ścinawa-Rawicz-Kobylin (Liegnitz-Kobyliner Eisenbahn, późniejsza Liegnitz-Rawitscher Eisenbahn), łączącej miasto z Wielkopolską. Usytuowany po północnej stronie ulicy, wolnostojący obiekt stanowi reprezentatywny przykład małego przystanku kolejowego z przełomu XIX i XX w. o skromnej i funkcjonalnej formie.

Budynek konstrukcji murowanej, wzniesiony na planie litery „T”, podpiwniczony. Bryła dwuelementowa, zestawiona z dwóch nierównej wysokości prostopadłościanów, nakrytych samodzielnymi dachami dwuspadowymi o niskim kącie nachylenia połaci i wysuniętych okapach. Osadzony na niskim cokole, dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem w części zachodniej. Elewacje nietynkowane, licowane cegłą klinkierową, współcześnie pokrytą farbą. Kondygnacje rozdzielone ceglanym fryzem kostkowym. Od strony wschodniej do budynku przylega niski, parterowy aneks gospodarczy konstrukcji szachulcowej, wypełnionej cegłą i nakryty dwuspadowym dachem o niskiej strzałce i wysuniętych okapach. Od zachodu dostawiony współcześnie murowanej konstrukcji garaż. Wnętrza niedostępne.

Elewacja główna (południowa), jednoosiowa, dwuczęściowa. Od wschodu ryzalit obejmujący oś wejścia głównego. Otwór wejściowy zamknięty łukiem odcinkowym, umieszczony w płytkiej uskokowej niszy, opatrzony łukowym okapnikiem. Poprzedzony niskimi schodami. Drzwi dwuskrzydłowe z nadświetlem. Pojedynczy otwór okienny kondygnacji piętra oparty na fryzie międzypiętrowym, zamknięty łukiem odcinkowym i opatrzony okapnikiem jak otwór wejścia. Stolarka o stałym ślemieniu i krzyżowym podziale głównym.

Elewacja tylna (północna), czteroosiowa. Dwuczęściowa, ukształtowana podobnie jak elewacja główna. Jednoosiowa część zachodnia ryzalitowo wysunięta. Otwory okienne przymurowane współcześnie, wąskie, prostokątne, bez oprawy. W przyziemiu opatrzone murowanymi podokiennikami oraz współczesnymi kratami. Okna piętra oparte na fryzie międzykondygnacyjnym. W osi pierwszej w partii poddasza niewielki otwór okienny, zamknięty łukiem odcinkowym, opatrzony okapnikiem z kluczem.

Stan zachowania:

— średni. Wtórne pokrycie elewacji farbą. Przekształcenie, względnie likwidacja części otworów okiennych. Wymiana większej części stolarki okiennej. Od zachodu parterowa przybudówka garażu.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma i pokrycie dachu;

— schemat wystroju elewacji, relikty stolarki okiennej i drzwiowej.

Postulowane oczyszczenie elewacji oraz wymiana współczesnej stolarki okien na nawiązującą do oryginalnej. Także: zmiana formy współczesnej przybudówki garażu na niekolidującą.

Plac Gdański

Nord Park (1884), Danziger Freiheitsplatz (1933), Plac Gdański (1946)

· Park Północny na Placu Gdańskim (fot. 33)

Niewielkie założenie parkowe o powierzchni ok. 1,3 ha powstało w latach 1884-1892 w miejscu bagnistej doliny cieku wodnego zwanego Gęsim Potokiem, będącego dopływem Czarnej Wody (Schwarzwasser). Likwidacja cieku wodnego związana była z włączenie w granice miasta obszaru Przedmieścia Głogowskiego w roku 1873. W związku z planami jego zabudowy wytyczono ulice: Marii Skłodowskiej-Curie (Lübener Strasse) w roku 1882 i Bolesława Prusa (Werdermann Strasse) w roku 1893. Podmokły dotąd teren, ograniczony od zachodu nasypem linii kolejowej do Głogowa, zaś od wschodu i południa ulicami Głogowską i Curie-Skłodowskiej został podwyższony i splantowany, zaś zlokalizowane malowniczo na południowym brzegu rzeki założenie urządzono w stylu angielskim, z siecią krzywoliniowych ścieżek i swobodnie rozmieszczonymi nasadzeniami drzew i krzewów. Stało się ono sercem nowo powstającej dzielnicy mieszkaniowej dla średnich warstw społecznych.

W latach 80. XX w. park został nieznacznie poszerzony przez wyburzenie zabudowy przy moście na Czarnej Wodzie.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— obecne granice zasięgu parku;

— układ planistyczny dróg;

— postulowane opracowanie projektu renowacji z uzupełnieniem drzewostanu.

Ulica Gliwicka

Gleiwitzer Strasse (ok. 1925), Gliwicka (od 1946)

Ulica wytyczona na obszarze bagnistych łąk nadrzecznych, (Frauenhaag), na północ od linii kolejowej w kierunku Rawicza, częściowo w rezultacie na nasypisku. Powstała w wyniku podziału należących do miasta terenów, przewidzianych na rozwój przemysłu i zabudowy mieszkalnej domów pracowniczych oraz socjalnych. Pod koniec lat dwudziestych XX w. po zachodniej stronie ulicy ulokowano kompleks nowoczesnego urzędu zaopatrzenia poczty i pocztowo-telegraficznego. Nieco później, w dekadzie lat trzydziestych, u zbiegu z ul. Ścinawską (Steinauer Strasse) powstał ciąg wielorodzinnych domów mieszkalnych w zabudowie zwartej, przeznaczonych dla pracowników poczty.

Do zachowania:

— granitowy bruk uliczny i drobny bruk chodników.

· ul. Gliwicka 4 (fot. 34)

Tablica na elewacji południowej budynku, lata 1930-1940.

Czworobocznego kształtu płyta ze sztucznego kamienia, znajdująca się w bocznej, południowej elewacji budynku handlowo-magazynowego na wysokości drugiej kondygnacji. W centralnej części obiektu relief barwy czarnej w postaci gmerku, flankowany literami „P” oraz „S” o dekoracyjnym, gotycyzującym wykroju.

Stan zachowania:

— dobry. Odłamany fragment w lewym dolnym rogu płyty. Niewielkie ubytki wypełnienia barwy czarnej.

Zalecenia konserwatorskie:

Postulowane oczyszczenie tablicy i uzupełnienie brakującego fragmentu.

· ul. Gliwicka 6 (fot. 35-50; [35], [36], [37], [38], [39], [40], [41], [42], [43], [44], [45], [46], [47], [48], [49], [50] )

Budynek urzędu zaopatrzenia poczty urzędu poczty i telegrafu z magazynami, obecnie hotel i restauracja „Arkadia”.

Wzniesiony w latach 1925–1928, według projektu pocztowego radcy budowlanego architekta K. Freunda[37]. Po 1945 do 1993 zajmowany przez Armię Czerwoną. Wyremontowany na początku obecnego stulecia z przekształceniem wnętrz na potrzeby hotelu i restauracji. Modernizm.

Państwo pruskie stworzyło na terenie Śląska administrację pocztową w oparciu o ordynację z 1712 r. oraz edykt pocztowy z 1715 r. W latach trzydziestych XIX w. wyodrębniono 26 Wyższych Urzędów Okręgowych Poczty. Od 1871 r. telegraf i poczta podporządkowane zostały Centralnemu Zarządowi Poczty i Telegrafu Rzeszy. W Legnicy nowy gmach Poczty Głównej wzniesiono w latach 1890–1892 przy ul. Piastowskiej. W okresie międzywojennym w wyniku rozbudowy sieci telefonicznej i telegraficznej powstały nowe budynki urzędów pocztowych we Wrocławiu i Legnicy.

Legnicki urząd zaopatrzenia poczty i urząd telegraficzny (Telegraphen- und Zeugamt) wzniesiono w latach 1925–1928 (uroczyste otwarcie październik 1928) na dwunastohektarowej działce na północ od Dworca Głównego jako murowany, podpiwniczony, ze stropami masywnymi. Poszczególne części gmachu połączono na rzucie zbliżonym do litery „E”. Do czterokondygnacyjnego trzonu, w którym umieszczono biura i pomieszczenia socjalne, przylegają niższe, trójkondygnacyjne skrzydła boczne oraz trzy jednokondygnacyjne pawilony w układzie prostopadłym względem skrzydeł i korpusu. Wszystkie elementy przykryte zostały dachami pulpitowymi oraz tarasami. W skrzydłach ulokowano pracownie, pomieszczenia techniczne i magazyny, w pawilonie zaś halę przeładunkową. Połączenie kolejowe zapewniała własna bocznica stanowiąca odgałęzienie toru Dworca Północnego (Kobyliner Bahnhof), skomunikowana w ten sposób z głównym węzłem kolejowym Legnicy. Statyka budynku została obliczona z uwzględnieniem ewentualnej nadbudowy.

Projekt opracował główny architekt poczty (Postbaurat) doktor inżynier architekt K. Freund.

Obecnie w budynku znajduje się hotel i restauracja a w pawilonach skrzydeł pomieszczenia magazynowe.

Elewacja frontowa (wschodnia):

Od strony ulicy Gliwickiej, licząca 150 m, złożona z elewacji korpusu oraz skrzydeł bocznych, a w skrajnych partiach ze szczytowych, czteroosiowych elewacji pawilonów. Symetryczna, horyzontalna. Część środkowa, piętnastoosiowa, wysunięta szerokim ryzalitem, Zdecydowanie płaska, o pasowej kompozycji — ścianki podokienne licowane szerokim pasem z wielobarwnej cegły klinkierowej, rozdzielone od strefy okien za pomocą listwowych ceglanych gzymsów. Fugi poziome wypełnione czerwonym tynkiem barwionym w masie w celu wzmocnienia efektu estetycznego jednolitych, ceglanych płaszczyzn (podobnie w pozostałych elewacjach). Fugi pionowe wypełnione jasną zaprawą cementowo-wapienną. Przestrzenie międzyokienne pokryte tynkiem, który dla kontrastu w oryginalne miał kolor jasnozielonej, drobnoziarnistej, narzucanej teranowy. Obejmujący trzy środkowe osie korpusu pozorny ryzalit w całości oblicowany klinkierem z pozostawieniem nieregularnie wysuniętych cegieł o nieregularnej strukturze z licznymi przebarwieniami w partii wyższych kondygnacji. Zwieńczony schodkowym szczytem. W skrajnych, jednokondygnacyjnych partiach fasady wykładane klinkierem ścianki attykowe. Otwory okienne prostokątne, bez oprawy, w najwyższej kondygnacji skrzydeł mniejszych rozmiarów, leżące. W części cokołowej trzonu i skrzydła południowego niewielkie, leżące okna piwnic o prostokątnym wykroju. W osiach drugiej i trzeciej oraz trzynastej i czternastej trzonu przeprute dwa szerokie otwory bram wjazdowych, prowadzących na dziedziniec, umieszczone w uskokowych ościeżach. W górnej części elewacji pozornego ryzalitu uchwyty pod godło poczty.

Elewacja boczna (południowa):

Elewacja boczna pawilonu, usytuowanego prostopadle do południowego skrzydła budynku. Jednokondygnacyjna, jedenastoosiowa, poprzedzona na całej długości betonową rampą wyładowczą. Od strony wschodniej na poziom rampy wiedzie pojedynczy bieg schodów wzdłuż elewacji, wyposażonych w metalowej konstrukcji barierę. W górnej części elewacji prosty, szeroki, również betonowej konstrukcji okap. Ścianka podokienna wyłożona barwnym klinkierem, oddzielona od strefy okien uskokowym, ceglanym gzymsem. Strefa okien pokryta tynkiem. Otwory okienne bez oprawy, prostokątne. Cztery pary dwuskrzydłowych otworów drzwiowych, umieszczonych w niszach i o ceglanych węgarach (jeden współcześnie częściowo zamurowany). Otwory drzwiowe wypełnia ślusarka ze spawanych i łączonych nitami blachownic, szklona szkłem zbrojonym.

Elewacja boczna (północna):

Elewacja boczna pawilonu, usytuowanego prostopadle do północnego skrzydła budynku. Jednokondygnacyjna. Pozbawiona otworów okiennych, o horyzontalnie zakomponowanej elewacji, podzielonej na trzy strefy. Dolna oraz górna (ścianka attykowa) część ściany wyłożona cegłą klinkierową, środkowa zaś tynkowana.

Elewacja tylna (zachodnia):

Składają się nań elewacje tylne trzonu i skrzydeł budynku oraz szczytowe elewacje peryferyjnie położonych pawilonów. Wieloosiowa, o kompozycji zbliżonej do elewacji frontowej, przy czym trzon nieco cofnięty. Kompozycja pasowa, z naprzemiennie występujących stref z okładziną klinkierową oraz tynkowanych. Skrajne zewnętrzne osie skrzydeł wyróżnione poprzez nietypową lokalizację okien klatki schodowej – w przestrzeni dekorowanych okładziną pasów międzyokiennych. Klatka schodowa skrzydła południowego dodatkowo zryzalitowana. Środkowa, ósma oś elewacji trzonu wyróżniona loggiami w dwóch ostatnich kondygnacjach z nieznacznie występującymi pełnymi murowanymi balustradami. Podobnie – lecz tylko w trzeciej kondygnacji – wyróżnione osie druga oraz czternasta. Okna prostokątne, bez oprawy. Otwory wejściowe w uskokowych, ceglanych oprawach, z kluczem w nadprożu. Podobnie opracowane, lecz nieco mocniej rozglifione bliźniacze otwory bram przejazdowych. Szczyt pawilonu północnego czteroosiowy, południowego zaś – trójosiowy z otworem wejściowym w osi środkowej, opatrzony niską ścianką attykową wykładaną klinkierem. Poprzedza go rampa betonowej konstrukcji, opatrzona pojedynczym biegiem schodów i metalową balustradą.

Elewacje pawilonu hali wyładowczej (północna, południowa i zachodnia — szczytowa):

Ukształtowane nieco odmiennie od pozostałych, w całości dekorowane cegłą klinkierową. Dwie pierwsze pierwotnie ośmioosiowe, z obszernym przejazdem bramnym w skrajnej wschodniej osi (obecnie zabudowanym). Elewacja szczytowa od zachodu — siedmioosiowa. Zwieńczone uskokowym gzymsem koronującym. Otwory okienne znacznych rozmiarów, w formie leżącego prostokąta, oparte na prostych ceglanych podokiennikach. Okna piwniczne w partii przyziemnej wąskie, leżące, bez oprawy. Wyposażone w świetliki, zamknięte żeliwnymi kratami z luksferowym oszkleniem. Otwory drzwiowe przekształcone. W centralnej części obiektu wysoki, czworoboczny, murowany komin.

Klatki schodowe budynku o konstrukcji betonowej, opatrzone prostymi balustradami z kutych i spawanych metalowych prętów z charakterystycznym koszem w miejscu pierwszego słupka oraz profilowanym drewnianym pochwytem. Stopnice ze sztucznego kamienia, posadzki – wylewka cementowa. Wewnątrz zachowana część oryginalnych, dwuskrzydłowych metalowej konstrukcji drzwi pomieszczeń.

Na podwórcu zachowane fragmenty torów kolejowych z obrotnicami.

Stan zachowania:

— dobry. Wymienione tynki elewacji, miejscami niezbyt fachowo uzupełniona dekoracja ceramiczna elewacji, z zastosowaniem płytek o gładkiej powierzchni. Zmieniona forma części otworów okiennych. Stolarka okien wymieniona na plastykową bez zachowania form oryginalnej, współczesne kraty bramy przejazdowych.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku;

— wystrój elewacji ze szczególnym uwzględnieniem klinkierowego oblicowania,

— wykrój i układ otworów,

— relikty oryginalnej ślusarki drzwi,

— oryginalne wewnętrzne drzwi z korytarzy na klatki schodowe,

— balustrady klatek schodowych.

Zaleca się przywrócenie oryginalnej kolorystyki elewacji i uzupełnienie okładziny ceramicznej oraz ujednolicenie przekształconych otworów okiennych. Przeprowadzone ostatnio lokalne naprawy elewacji polegające na obłożeniu płytkami ceramicznymi, mimo zastosowania zbliżonych formatów i kolorystyki, nie dały dobre efekty estetycznego, ze względu na zbyt równo powierzchnię flizów.

Zaleca się zachowanie torów kolejowych z obrotnicami jako świadectwa sposobu funkcjonowania transportu przesyłek pocztowych.

Budynek kwalifikuje się do wpisu do rejestru zabytków jako wybitny przykład architektury modernistycznej lat dwudziestych XX w. na obszarze Dolnego Śląska.

· ul. Gliwicka (fot. 51-52)

Budynek stacji transformatorowej. Lata po 1920. Modernizm.

Wzniesiona w latach dwudziestych przez legnicki zakład energetyczny: Elektrizitäts-Werke Liegnitz A. G. Firma ta ukonstytuowała się w latach 1897-1898, w tym też czasie uruchamiając pierwszą elektrownię, służącą zasilaniu tramwajów oraz ulicznych latarni (przy Breslauer Str.). Wobec jej niewystarczającej wydajności wzniesiona została w latach 1913-1914 nowa elektrownia (am Frauenhaag, nad Czarną Wodą – uruchomiona 14 lipca 1914 r.). Zakład pokrywał siecią nie tylko Legnicę, zasilał też powiaty lubiński i górowski.

Stacje transformatorowe były najmniejszymi elementami architektonicznej infrastruktury zakładów energetycznych. Z reguły o skromnej postaci, rzadko uzyskiwały bardziej wyrafinowane kształty. Do czasów obecnych w niezmienionej formie zachowało się ich bardzo niewiele.

Budynek niewielkich rozmiarów, wolnostojący, na rzucie prostokąta, usytuowany po wschodniej stronie ulicy. Jednokondygnacyjny, o kubicznej bryle, murowany z cegły i nakryty dachem dwuspadowym o niskiej strzałce, w centralnej części opatrzonym niewielkim świetlikiem.

Elewacja główna, zachodnia.

Trójosiowa, licowana cegłą klinkierową. Narożniki zaakcentowane użyciem kształtowanych w cegle pseudoboni. W zwieńczeniu wysoki, kielichowato rozszerzający się ku górze masywny gzyms, przechodzący w rodzaj attyki, kryjącej dach budynku. Pośrodku otwór wejścia głównego, bez oprawy, zamknięty łukiem płaskim. Flankowany dwoma niewielkimi otworami okien, w formie wąskich prostokątów, zamkniętych trójkątnie. Podokienniki proste, ceglane. Ponad otworem wejścia wykonany z cegły zendrówki monogram „E. W. L.” (skrót nazwy zakładu energetycznego). Otwory okienne wypełnione ślusarką typu przemysłowego, o drobnych podziałach, szklonej szkłem zbrojonym. Drzwi konstrukcji blachownicowej spawanej i łączonej nitami. Pozostałe elewacje kształtowane podobnie. W elewacji tylnej brak gzymsu koronującego.

Stan zachowania:

— bardzo dobry. W elewacji głównej wtórnie przebita symetrycznie poniżej otworów okiennych para otworów rewizyjnych, zamkniętych prostymi drzwiczkami konstrukcji metalowej. W elewacji północnej wtórnie przebity pomocniczy otwór drzwiowy. Ponadto budynek został wtórnie włączony w ciąg muru otaczającego posesję.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku;

— wystrój elewacji ze szczególnym uwzględnieniem monogramu nad wejściem głównym, wykrój i układ otworów okiennych, oryginalna ślusarka.

Zalecane uzupełnienie okładziny elewacji. Wskazana poprawa ekspozycji budynku poprzez wyłączenie go z ciągu muru otaczającego sąsiednią posesję.

Ulica Głogowska

Glogauer strasse — ul. Głogowska na terenie historycznego Przedmieścia Głogowskiego. Do 1899 — nazwa ulicy jedynie na odcinku do Czarnej Wody, w latach 1926–1945 — nazwa całej ulicy.

Odcinek na północ od Czarnej Wody — część osady Töpferberg (1789), Töpfer Berg (1826, 1827), jako ulica zwany — Neue Glogauer Strasse (1877, 1899), 1900, 1904, 1908), Glogauer Strasse (1926–1945).

Ul. Głogowska powstała na bazie odcinka traktu z Legnicy do Głogowa i Lubina. Trakt ten w 1 ćw. XIX w. na północ od Bramy Głogowskiej, terenu dawnych fortyfikacji i miejskiej cegielni przecinał niewielkie terytorialnie siedlisko przedmieścia. Przekraczał dalej Czarną Wodę. Stawał się główną ulicą wsi Töpferberg, ulicówki z elementami układu wielodrożnego współtworzonego przez drogi na miejscu ob. ul. Rybackiej, Bagiennej oraz przez dwie drogi dojazdowe do folwarku Grünthal (obecna ul. Okólna). Ponadto przy południowym krańcu wsi kształtowało się niewielkie owalne, zabudowane nawsie, relikt układu pierwotnej, małej wsi lub też rezultat dostosowania się do topografii terenu i przebiegu koryta Czarnej Wody. Na północno-wschodnim krańcu wsi trakt rozwidlał się, a główny szlak prowadził w kierunku Głogowa i Lubina (obecna ul. Poznańska).

Reliktem średniowiecznego jeszcze układu przestrzennego był ulokowany na przecięciu ulicy z Młynówką młyn zwanym Młynem Mostowym (Brückenmühle), relikty budynku młyna zostały rozebrane ok. 1970.

Od lat 40. XIX w. zaczęto przeprowadzać zmiany w południowej części historycznego Przedmieścia Głogowskiego, które dotyczyły także ul. Głogowskiej. Ulicę tę skrócono w 1843 r. od południa w związku z budową węzła kolejowego i połączono ją ze starym miastem ul. Nową. Następnie w latach 70. XIX w. przyłączono do ul. Głogowskiej główną drogę wiejską wcielonej do miasta gminy Töpferberg, drogę, której nadano nazwę Neue Glogauer Strasse. W następnych dziesięcioleciach najbardziej konsekwentnie przekształcano południową, historyczną część przedmieścia gdzie w 4 ćw. XIX w. wytyczono w na bazie starych dróg nowe przecznice ul. Głogowskiej: ul. M. Curie-Skłodowskiej (1881–1882), Władysława Łokietka, B. Prusa i J. Kochanowskiego (1893). Tak powstał typowo miejski układ urbanistyczny z siecią ulic wydzielającą dwa pełne kwartały i jeden niepełny (wydzielonym ulicami Władysława Łokietka, Głogowską i B. Prusa). Kwartały te i ul. Głogowską zabudowywano sukcesywnie do ok. 1903 r. domami ze średnimi i małymi mieszkaniami. Przeprowadzono także regulację południowego odcinka ul. Głogowskiej. Dbano o chodniki miejskie, które budowano z kamiennych płyt ujmowanych skrajnie pasami z kostki bazaltowej lub granitowej (obecną formę chodniki przybrały w 1938 r., wówczas to poszerzono jezdnię i zlikwidowano ogródki przed fasadami kamienic dla przeprowadzenia chodników). Miejskiego charakteru południowej części Przedmieścia Głogowskiego dopełniały Park Północny na placu Gdańskim założony w latach 1897–1900[38] na terenie pomiędzy ul. M. Curie-Skłodowskiej i Głogowską oraz zbudowany w 1903 r., starannie zaprojektowany i efektowny most na Czarnej Wodzie.

O ile proces urbanizacji był bardzo wyrazisty w południowej części Przedmieścia Głogowskiego, tak postępował słabiej na terenie najnowszej, północnej części, na gruntach dawnej gminy Töpferberg[39]. Tu też planowano przecznice ul. Głogowskiej. Do 1900 r. wzdłuż dawnej drogi wytyczono ul. Bagienną (Bruchstrasse), a przed 1913 — wzdłuż dawnej drogi i rozłogu — ul. Garncarską (Bunzlauer Strasse). W latach 20. XX w. planowano założenie kolejnych przecznic ul. Głogowskiej, ale planów tych nie zrealizowano. W 2 poł. XX w. ul. Głogowska została komunikacyjnie odciążona i dwukrotnie przecięta ul. Leszczyńską, trasą wylotową z miasta w kierunku północnym, połączoną z ul. Poznańską.

Ze względu na to, że obecna ul. Głogowska przebiega przez historyczne przedmieście i dawną wieś Töpferberg, jej zabudowa ma zróżnicowany charakter. Przy ul. Głogowskiej na obszarze historycznego przedmieścia znajdowała się w 1 ćw. XIX skromna, mało zagęszczona, głównie szerokofrontowa zabudowa o układzie szeregowym. Wypełniała zasadniczo wschodnią pierzeję ul. Głogowskiej i sięgała do wysokości ob. ul. B. Prusa. Ponadto nad młynówką znajdował się młyn. Do 1877 r. wzdłuż wschodniej pierzei ulicy wzniesiono pierwsze miejskie domy czynszowe (nr 15–21). Dalsze budowano w latach 1877–1915, jako domy w większości stosunkowo skromne, głównie według projektów typowych. Kamienice budowano w stylu historyzmu, neoklasycyzmu, neorenesansu północnego, secesji i postsecesji. W mniejszym stopniu zabudowa miejska wprowadzona została do nowszej, północnej części przedmieścia, na terenie dawnej wsi Töpferberg. Tu przy wschodniej pierzei ul. Głogowskiej wzniesiono od lat 70. XIX w. po pierwsze dziesięciolecia XX w. w XIX w. dwa izolowane, zwarte zespoły zabudowy miejskiej, obecne domy nr 41, 43, 47, 47 i 59–81. Budynki wzniesiono w stylu neoklasycyzmu, neorenesansu i postsecesji, ale jako bardziej skromne niż domy na terenie południowej części przedmieścia. Naprzeciw tej zabudowy miejskiej przy zachodniej pierzei ul. Głogowskiej dominowała zabudowa wiejska tworzona przez nieduże zagrody z domami szeroko- lub wąskofrontowymi, gospodą (nr 32), jednym dużym gospodarstwem z domem nr 38 i czterema małymi zagrodami dla nowych osadników (nr 84, 86, 88 i 90). Na tym tle wyróżnią się ewangelicka szkoła ludowa (nr 50), utrzymana w formach stylu rodzimego, z salą gimnastyczną dekorowaną ceramicznymi plakietami z herbem Legnicy.

· ul. Głogowska 2 (fot. 53-54)

Kamienica czynszowa, wzn. XIX/XX w., historyzm, neorenesansem północny łączony z neobarokiem.

Mur., tynk., podpiwniczona, na nieregularnym planie trójkąta z załamaniami boków. Dobudowana jednym bokiem do murowanego wiaduktu kolejowego. Zwrócona fasadą ku nieregularnemu placowi na początku ul. Głogowskiej. Elewacja frontowa budynku od strony placu skrajnie, dwukrotnie załamana. Kamienica czterokondygnacyjna, nakryta dachem pulpitowym z ukośną połacią nad fasadą.

Fasada 9-osiowa, z dwuosiowymi skrajnymi partiami z osiami ku sobie zbliżonymi. Detal architektoniczny wykonany w cegle i tynku oraz częściowo ze sztucznego kamienia. Zaznaczony wąski, tynkowy cokół. Nad nim przyziemie z układem krępych, międzyokiennych pilastrów (z cokołami i gzymsami) wspierających półkoliste arkady nad łukami otworów. Trzony pilastrów pokryte plastycznym boniowaniem, przyłucza nad arkadami zdobione boniowaniem rytym delikatniej. Nad przyziemiem profilowany gzyms, wyżej pas gładkiego tynku i profilowany gzyms kryty blachą (łącznie z parapetami) pod oknami i piętra. Wyżej fasada licowana cegłą. Kolejne, pasowo-profilowane gzymsy ceglane pod oknami II i III piętra oraz na poziomie nadproży okien tych kondygnacji. Gzymsami przewiązane narożne boniowanie skrajnych, dwuosiowych partii elewacji. Fasada zwieńczona belkowaniem koronującym z denticuli i z profilowanym fryzem, na który nałożone parami (nad obramieniami okien III piętra) modyliony. Nad nimi profilowany gzyms koronujący.

W elewacji dwa otwory wejściowe. Jeden (do lokalu handlowo-usługowego) w centralnej partii fasady, w jej prawej, skrajnej osi. Prostokątny, umieszczony w płytkiej niszy o łuku pełnym, oddzielony belką od zamurowanego obecnie nadświetla. Archiwolta nadświetla oparta na odcinkach profilowanego gzymsu, profilowana, przewiązana klińcami w formie trapezowych boni diamentowych. Nad centralnym klińcem-kluczem dekoracyjna woluta. Drugi otwór wejściowy do sieni budynku przepruty w skrajnej, dwuosiowej, załamanej, południowo-wschodniej części elewacji przy nasypie kolejowym. Prostokątny, w oprawie ze sztucznego kamienia. Ujęty pilastrami na niskich cokołach, przewiązanymi w dolnej części boniami diamentowymi. Górne partie pilastrów zdobione ornamentem okuciowym, guzami, dekoracją roślinno-geometryczną i ornamentem cekinowym. Powyżej pseudogłowice w formie gzymsów ujmujących diamentowe bonie. Nad pilastrami kwadratowe, stylizowane odcinki belkowania i profilowany gzyms, na którym rustykowany, zwężający się ku górze motyw zdobniczy w formie pary wolut. Na elewacji budynku, w pasie między gzymsami, nad portalem półkolisty naczółek w profilowanym obramieniu, wypełniony motywem kobiecej maski flankowanej przez wolutowo skręconą roślinną wić. W otworze wejściowym drzwi drewniane, w stylu neorenesansu łączonego z neobarokiem, dwuskrzydłowe, ramowo-płycinowe, częściowo przeszklone. Ożywione płycinami, boniami diamentowymi w obrysie czworoliści, szlakiem z małych boni. Otwory w skrzydłach drzwi ujęte dodatkowo dekoracyjnie podciętymi listwami. Listwa przymykowa profilowana, zdobiona przewiązkami i m.in. ornamentem cekinowym.

Okna dwuskrzydłowe, zamknięte półkoliście lub prostokątne. Okna w przyziemiu bez obramień. Tylko ich łuki obramione podobnie jak otwór wejściowy w centralnej części elewacji. Pod oknami przyziemia podokienniki i prostokątne, dwuryzalitowe płyciny podokienne. W wyższych kondygnacjach, w centralnej, pięcioosiowej części elewacji oraz w jej południowo-wschodniej, załamanej części okna w tynkowych sfazowanych obramieniach z nadprożami zespolonymi z gzymsowaniami. Zaznaczone cokoły obramień, zdobione boniami diamentowymi przewiązki węgarów (z na poziomie i piętra) i podobnie dekorowane skrajne wypustki nadproży (na poziomie III piętra). Inne, dekoracyjne elementy obramień okiennych zróżnicowane, stosowane przemiennie. Nad oknami i piętra, w osiach skrajnych i środkowej profilowane gzymsy na konsolach (osłonięte daszkami). Ponad pozostałymi dwoma oknami i piętra dekoracyjne, półkoliste łuki z układem klińców i z kluczem, wydzielające pola z motywem muszli. Okna II piętra w osiach skrajnych i środkowej zaopatrzone w prostokątne, obramione płyciny wypełnione dekoracją w formie wazonu flankowanego zestawionymi ze sobą symetrycznie gryfami. Nad oknem II piętra w środkowej osi elewacji trójkątny naczółek (na konsolach), z polem zdobionym motywem stylizowanej palmety. Natomiast ponad oknami w sąsiednich osiach krótkie listwy, na których oparte odcinkowe, dekoracyjne łuki z rytym układem klińców, kluczem z konsolą i z profilowanym gzymsem. W polach wydzielonych przez łuki — motyw wici roślinnej i muszli. Nad pozostałymi oknami II piętra gzymsy na konsolach osłonięte daszkami. Ponad oknami III piętra profilowane gzymsy nadokienne. Podobnie jak w centralnej części fasady kształtowane obramienia okien w jej skrajnej, dwuosiowej, południowo-wschodniej części. Z tym, że nad oknem i piętra w lewej, skrajnej osi półkolisty łuk. Nad sąsiednim oknem gzyms na konsolach, i nad nim płycina z gryfami. Nad oknami II piętra tylko odcinkowe łuki z dekoracją. Inaczej niż w centralnej i południowo-wschodniej części elewacji ujęte obramienia okienne w dwuosiowej, północno-wschodniej, załamanej części elewacji. W przyziemiu wypruta mijankowo w stosunku do rozkładu osi wyższych kondygnacji prostokątna witryna sklepowa pozbawiona obramienia. Okna wyższych kondygnacji dwuskrzydłowe, zamknięte półkoliście, ujęte wspólnymi, spiętrzonymi obramieniami, wymodelowanymi na prostokątnych, tynkowanych płycinach. Na poziomie I–III piętra okna w gładkich opaskach okiennych z cokołami, przewiązkami i kluczami. Pomiędzy oknami cokoły i przewiązki wspólne. Archiwolty połączone z gzymsami nadokiennymi. Zróżnicowane dolna i górne części wspólnych obramień okien. Nad oknami i piętra gzyms nadokienny z daszkiem. Pod oknami II piętra wydłużona, prostokątna płycina podokienna zespolona z gzymsem podokiennym. Zdobiona motywem wazonu, symetrycznie ułożonymi przedstawieniami gryfów i wicią akantu. Następnie ponad oknami II piętra trójkątny naczółek ze skrajnymi odcinkami gzymsu oraz z polem wypełnionym motywem muszli. Naczółek ten nałożony na prostokątną, obramioną listwą płycinę pod oknami III piętra, zdobioną skrajnie roślinnymi girlandami. Nad oknami III piętra wąski gzyms. W oknach częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami i profilowanymi ślemionami.

Nad fasadą połać dachu z pokryciem z szarej, ceramicznej dachówki. W połaci dachu, nad osiami okiennymi jednoosiowe, małe lukarny zamknięte odcinkowo. Nakryte dachami walcowatymi lub spłaszczonymi, dwuspadowymi.

Elewacje tylna bez dekoracji.

Wydłużona sień z ceramiczną posadzką z dwubarwnych płytek. Podzielona na części dwoma łukami opartymi na występach muru. Przednia część sieni nakryta stropem z sufitem z fasetami. Fasety ozdobione sztukateriami. Wydzielone ramami z denticuli oraz z motywów roślinnych. Dekorowane motywami ozdobnych konsol i kartuszy w oprawie z wici roślinnej z kwiatami.

Wewnętrzne schody w trakcie północnym skrzydła budynku drewniane, dwubiegowe powrotne, z duszą oraz ze sklepieniami odcinkowymi nad podestami. Częściowo zachowana drewniana balustrada z toczonymi, dekorowanymi słupkami i tralkami oraz z profilowaną poręczą. Częściowo zachowane drewniane, dwuskrzydłowe, ramowo-płycinowe drzwi mieszkań z dekoracją płycinową oraz podobne, jednoskrzydłowe drzwi WC przy podestach klatki schodowej.

Stan zachowania:

— dobry, nieliczne ubytki detalu architektonicznego.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, pokrycie ceramiczne połaci dachu;

— detal architektoniczny fasady, sztukaterie sieni;

— wykrój i układ otworów, relikty stolarki okiennej oraz stolarka drzwi wejściowych i wewnętrznych;

— dobrze zachowane fragmenty oryginalnej balustrady schodów.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczny remont kapitalny budynku i uzupełnienie elementów wystroju elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 4 (fot. 55)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1900, historyzm, neobarok łączony z neorenesansem północnym.

Mur., tynk., podpiwniczona, na planie prostokąta, z ryzalitem w elewacji tylnej, czterokondygnacyjna, nakryta dwuspadowym dachem.

Fasada 8-osiowa. Zaznaczony gładki cokół. Tynkowane przyziemie i skrajne, dwuosiowe partie elewacji. Centrum fasady (na szerokości 4 osi) licowane cegłą. Detal architektoniczny wykonany w tynku i z elementów ceramicznych. Przyziemie pokryte pasowym, przemiennym boniowaniem. Pod oknami I i II piętra wąskie gzymsy podokienne. Podobne gzymsy pod oknami III piętra w skrajnych partiach elewacji. Fasada zwieńczona uproszczonym, profilowanym gzymsem koronującym na dekorowanych konsolach rozmieszczonych ponad oknami.

Otwór wejściowy usytuowany symetrycznie, we wgłębnym, gładkim obramieniu ze sfazowanymi narożami. Zaakcentowany trapezowym kluczem. Okna prostokątne, dwuskrzydłowe. Okna w przyziemiu zaopatrzone w podokienniki, obramione podobnie jak otwory wejściowe. Zaakcentowane kluczami z liśćmi akantu. Obramienia okienne wyższych kondygnacji rozbudowane. W centrum, w 4 środkowych osiach, spiętrzone, tworzące element pionowej artykulacji elewacji. Znajdujące się tu okna I i II piętra ujęte obramieniami w formie litery T ze sfazowanymi skrajami. Nad obramieniami dekoracyjne łuki (ze skrajnymi klińcami i z kluczami) nałożone na prostokątne, gładkie płyciny podokienne okien II i III piętra. W polach wydzielonych przez łuki motyw muszli (I piętro) lub kartusze w oprawie z roślinnej wici (II piętro). Nad kluczami okien i piętra (zdobionymi motywem wici roślinnej) diamentowe bonie. Natomiast klucze dekoracyjnych łuków nad oknami II piętra trapezowe, gładkie. Okna III piętra (na długości całej elewacji) z podokiennikami, w profilowanych obramieniach, na które nałożona dekoracja ornamentalna spod konsol gzymsu koronującego (motyw kampanul). W bocznych, dwuosiowych partiach elewacji, w partii I i II piętra uszakowe, listwowe obramienia okienne w formie litery T. Nad nimi oparte na konsolach naczółki. Ponad oknami i piętra naczółki trójkątne ze skrajnymi gzymsami, wypełnione ornamentem okuciowym łączonym z wicią roślinną. Z kolei nad oknami II piętra naczółki półkoliste ze skrajnymi gzymsami, zdobione motywami muszli. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami i z profilowanymi ślemionami.

Nad fasadą połać dachu z pokryciem ceramicznym oraz z drewnianymi, jednoosiowymi lukarnami z dachami dwuspadowymi.

Elewacja tylna bez dekoracji.

Wnętrze niedostępne.

Stan zachowania:

— dobry, nieliczne ubytki detalu architektonicznego.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— detal architektoniczny fasady,

— wykrój i układ otworów, relikty stolarki okiennej oraz stolarka drzwi wewnętrznych;

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczny remont kapitalny budynku i uzupełnienie elementów wystroju elewacji. Zaleca się też przeprowadzenie badań stratygraficznych tynków i zaprojektowanie na tej podstawie kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 6 (fot. 56-57)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1910–1913, postsecesja z elementami stylu rodzimego. Przyziemie przekształcane w 2 poł. XX w. z uproszczeniem elementów detalu architektonicznego.

Mur., tynk., podpiwniczona, narożna, na planie litery V, czterokondygnacyjna, nakryta dachami dwuspadowymi (nad skrzydłami budynku), dachem dwuspadowym (nad jednym ze szczytów) oraz — dachem naczółkowym (nad szczytem w fasadzie).

Fasada 6-osiowa, tynkowana, kształtowana asymetrycznie. Organizowana komponowanym, mijankowym układem okien. Na szerokości półtorej osi, fasada asymetrycznie podwyższona, zamknięta trapezowym, jednokondygnacjowym szczytem. W trójosiowym centrum elewacji frontowej duża, jednolita, dwu- i półosiowa, tynkowa płycina, której część zamknięta odcinkiem zadaszenia (z ceramicznym pokryciem) pod oknem III piętra. W tę kondygnację wprowadzona druga część płyciny, i pod szczytem wykreślona łukiem falistym. Powyżej trapezowy szczyt, nad którym dach naczółkowy. Fasada kamienicy bez artykulacji, za wyjątkiem dwóch skrajnych odcinków gzymsu nad i piętrem osłoniętych ceramicznymi daszkami. Elewacja bez dekoracji ornamentalnej. Otwór wejściowy umieszczony asymetrycznie i mijankowo w stosunku do okien w osiach. Bez obramienia, zamknięty łukiem pełnym. Osłonięty pulpitowym daszkiem na parach drewnianych, wklęsłych wsporników opartych na murowanych konsolach. W południowej części przyziemia półkoliście zamknięta brama pozbawiona oprawy, prowadząca do przelotowej sieni z posadzką z granitowej kostki. Sień nakryta murowanym stropem z sufitem wzmocnionym odcinkowym łukiem konstrukcyjnym. Okna prostokątne, jedno- i dwuskrzydłowe, w kondygnacjach rozmieszczone niejednolicie, bez obramień. W przyziemiu przebudowane witryny sklepowe. W partii I i II piętra okna dwuskrzydłowe, nad wejściem do budynku trójskrzydłowe okna klatki schodowej. Obok nich wąskie, jednoskrzydłowe okna WC lub lokalności w mieszkaniach. Na poziomie III piętra trzy zgrupowane okna jednoskrzydłowe, dalej para podobnych okien, okno dwuskrzydłowe oraz para okien jednoskrzydłowych. W polu szczytu małe, kwadratowe okno.

Elewacja boczna, północno-zachodnia lekko wklęsła, komponowana podobnie jak fasada, pięcioosiowa. Podobnie dzielona skrajnymi odcinkami gzymsów osłoniętymi daszkami. Ożywiona zsuniętym z osi jednoosiowym, dwukondygnacjowym, trójkątnym szczytem, z podstawą osłoniętą daszkiem. Wszystkie daszki na elewacji z pokryciem ceramicznym. W elewacji okna o różnych wykrojach, o komponowanym układzie, bez obramień. W lewej skrajnej osi okna prostokątne, dwuskrzydłowe, i nad nimi w partii III piętra para okien jednoskrzydłowych. W dwóch osiach środkowych oraz sąsiedniej okna prostokątne, dwuskrzydłowe. W prawej, skrajnej osi oraz w polu szczytu okna trójskrzydłowe zamknięte odcinkowo. Nad oknem w szczycie eliptyczny okulus. Okna przyziemia z ceramicznymi parapetami. W oknach obu elewacji częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami i profilowanymi ślemionami.

Nad elewacjami połacie dachu z pokryciem ceramicznym i facjaty o konstrukcji szkieletowej nakryte dachami pulpitowymi. Nad narożem budynku facjata z dwiema ścianami okiennymi, odpowiednio do każdej z elewacji budynku. Ponadto w połaci dachu nad elewacją także facjata w formie trójkątnego, szkieletowego szczytu.

Elewacje tylne obu skrzydeł budynku bez dekoracji.

Sień przejazdowa pozbawiona dekoracji.

Stan zachowania:

— dobry, z tym że przekształcony wtórnie fragment elewacji przyziemia fasady.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku z facjatami o konstrukcji szkieletowej, ceramiczne pokrycie połaci dachu, ceramiczne pokrycia daszków na elewacjach;

— wykrój i układ otworów, relikty stolarki okiennej oraz stolarka drzwi wewnętrznych.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczny remont kapitalny budynku. Zaleca się przeprowadzenie badań stratygraficznych tynków i zaprojektowanie na tej podstawie kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 10 (fot. 59)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1880–1890 w stylu historyzmu (neoklasycyzmu szkoły berlińskiej 3 ćw. XIX w.) Budynek remontowany w 2 poł. XX w. z częściowym zatarciem cech stylowych.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie prostokąta, czterokondygnacyjna, z podstryszem, nakryta spłaszczonym dachem dwuspadowym.

Fasada 4-osiowa, tynkowana z zaznaczonym cokołem i z pozostałym detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Elewacja frontowa zwieńczona strefą wieńczącego belkowania wtórnie uproszczoną, z której zachował się fryz z oknami podstrysza, obramiony i dzielony listwą.

Otwór wejściowy umieszczony w prawej, skrajnej osi, prostokątny, wysoki, wtórnie uproszczony. Z dawnych jego form zachowane trzony pilastrów z wgłębnymi, prostokątnymi płycinami oraz z belkowania — profilowany gzyms koronujący. W otworze wejściowym drzwi drewniane, ramowo-płycinowe, dwuskrzydłowe z nadświetlem. Listwa przymykowa w formie wąskiej kolumny z cokołem, przewiązką i ze smukłą, uproszczoną głowicą. Symetrycznie na drugim ze skrzydeł drzwi umieszczona podobna kolumna. Ponadto drzwi zdobione podziałem ramowym, dekoracją płycinową i fryzem ze żłobkowaniem. Belka pomiędzy drzwiami i pozbawionym dekoracji, prostokątnym nadświetlem profilowana. Okna prostokątne, dwuskrzydłowe, w przyziemiu oparte na wspólnym, profilowanym gzymsie podokiennym. Okna I i II piętra z podokiennikami. Okna trzech kondygnacji ujęte profilowanymi obramieniami, a okna III piętra bez obramień. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z profilowanymi słupkami i ślemionami.

Elewacja tylna bez dekoracji.

Ponad elewacjami budynku połacie dachu z pokryciem ceramicznym.

Sień z ceramiczną posadzką z dwubarwnych płytek nakryta murowanym stropem z sufitem. Poprzez otwór o łuku odcinkowym skomunikowana z przechodem i klatką schodową w tylnym trakcie. Tu schody z duszą, dwubiegowe z zabiegami łączącymi podesty na poziomie mieszkań. Schody w dolnej części drewniane, wyżej ze sztucznego kamienia, z fragmentarycznie zachowaną, drewnianą, ażurową balustradą złożoną z toczonych tralek i słupków. Klatka schodowa oświetlona przez okno w połaci dachu.

Stan zachowania:

— Stan techniczny budynku dobry, ale znaczne zatarcie cech stylowych ujęcia fasady.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie połaci dachowych nad fasadą;

— relikty detalu architektonicznego elewacji;

— wykrój i układ otworów, pozostałości stolarki okiennej oraz stolarka drzwi frontowych.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym stolarka drzwi wewnętrznych.

Należy dokonać rekompozycji wystroju elewacji frontowej w stylu neoklasycyzmu lat 70. XIX w., w nawiązaniu np. do form wystroju elewacji domu przy ul. Głogowskiej 12–14. Zaleca się też zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 11 (fot. 60)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1900, historyzm, neobarok łączony z neorenesansem północnym. Budynek remontowany w końcu XX w. z uproszczeniem elementów detalu architektonicznego.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie prostokąta, czterokondygnacyjna, nakryta dwuspadowym dachem.

Fasada 7-osiowa, z zaznaczonym gładkim cokołem, z tynkowanym przyziemiem, powyżej licowana cegłą. Detal architektoniczny wykonany w tynku. Przyziemie pokryte pasowym boniowaniem z ozdobnym układem klińców nad otworami. Niektóre z pasów boniowania i niektóre klińce nad oknami z rustyką. Pod oknami i piętra wąski gzyms. Pod oknami II i III piętra oraz na wysokości ślemion okien I i II piętra gzymsy pasowe. Elewacja zwieńczona uproszczonym, profilowanym gzymsem koronującym z denticuli. Z gzymsami zespolone dwie lizeny wielkiego porządku ujmujące oś okienną ponad otworem wejściowym. Otwór wejściowy umieszczony asymetrycznie, we wgłębnym, gładkim obramieniu. Nad nim, w ciągu pasa boniowania, układ klińców. Częściowo zachowane (bez jednego skrzydła) drzwi frontowe, drewniane, dwuskrzydłowe, z nadświetlem, ramowo-płycinowe, częściowo przeszklone. Zachowane skrzydło w górnej części przeszklone, ożywione płycinami, jedną z boniem diamentowym, inną dzieloną listwą i wypełnioną opierzeniem. Nad trójbocznie zamkniętym otworem w drzwiach dwa guzy. Ponadto skrzydła drzwi ozdobione dekoracyjną pionową listwą. Zachowane przeszklone nadświetle z ozdobnie sfazowaną belką dekorowaną listwami oraz diamentowym boniem. Słupek nadświetla z cokołem i głowicą, sfazowany.

Okna prostokątne, dwuskrzydłowe. Okna w przyziemiu obramione podobnie jak otwór wejściowy. Umieszczone w prostokątnych niszach doprowadzonych do cokołu elewacji. Obramienia okienne wyższych kondygnacji rozbudowane, zespolone, tworzące formę pionowej artykulacji elewacji. Otwory okienne ujęte opaskami połączonymi w przypadku okien I i II z gładkimi gzymsami podokiennymi. Nad oknami wyróżnionej osi nad otworem wejściowym prostokątne płyciny nadokienne oraz okazalsze naczółki, półkolisty i wyżej — półkolisty otwarty. Ten drugi (nad oknem II piętra) oparty na uproszczonych konsolach. W jego polu oraz w polu nadokiennej płyciny duży, klinowy klucz. Okno III piętra w wyróżnionej osi okiennej w obramieniu uszakowym. W pozostałych częściach elewacji nad oknami i piętra prostokątne płyciny z ceglanymi łukami z kluczami w polach. Nad nimi profilowane gzymsy nadokienne. Ponad oknami II piętra gładkie, prostokątne płyciny i trójkątne naczółki. Obramienia okien III piętra zespolone z gzymsem koronującym. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z profilowanymi słupkami i ślemionami. Nad elewacją połać dachu z pokryciem ceramicznym.

Elewacje boczne i tylna bez dekoracji.

Sień z ceramiczną posadzką z dwubarwnych płytek oraz z drewnianymi schodami wyrównawczymi nakryta stropem z sufitem. Skomunikowana przez otwór o łuku odcinkowym z przechodem i klatką schodową w tylnym trakcie. W niej schody drewniane, dwubiegowe powrotne z reliktami tralkowej balustrady, z profilowaną poręczą oraz z toczonymi, dekorowanymi słupkami i tralkami. Nad podestami schodów sklepienie odcinkowe. Zachowana oryginalna stolarka okien klatki schodowej z reliktami trawionego szkła. Przy podestach drzwi WC, drewniane, jednoskrzydłowe, ramowo-płycinowe.

Stan zachowania:

— dobry, z tym że uproszczono wtórnie elementy wystroju elewacji.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie połaci dachowych;

— detal architektoniczny fasady;

— wykrój i układ otworów, relikty stolarki okiennej oraz stolarka drzwi wejściowych i wewnętrznych.

— dobrze zachowane fragmenty balustrady schodów.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczny remont kapitalny budynku i rekompozycja obramień okiennych w nawiązaniu do form z przełomu XIX i XX w. Zaleca się przeprowadzenie badań stratygraficznych tynków i zaprojektowanie na tej podstawie kolorystyki boniowania oraz kolorystyki podziałów i obramień okiennych. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 12–14 (fot. 61)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1880–1890 w stylu historyzmu (neoklasycyzmu szkoły berlińskiej 3 ćw. XIX w.)

Mur., tynk., podpiwniczona, na planie litery L, z ryzalitem klatki schodowej w tylnym trakcie, czterokondygnacyjna z podstryszem, nakryta spłaszczonym dachem dwuspadowym.

Fasada 4-osiowa, tynkowana z zaznaczonym wysokim cokołem (gładkim) i z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Przyziemie ponad cokołem pokryte pasowym, wyrazistym boniowaniem, a górne kondygnacje — podobnym boniowaniem, ale rytym delikatnie. Nad przyziemiem wydatny, profilowany gzyms. Pod oknami wyższych kondygnacji pasowe gzymsy podokienne. Elewacja frontowa zwieńczona belkowaniem z profilowanym gzymsem koronującym. W partii fryzu belkowania prostokątne otwory (wywietrzniki) podstrysza flankowane przez prostokątne płyciny w profilowanych obramieniach.

Otwór wejściowy umieszczony w prawej, skrajnej osi, prostokątny, wysoki. Zagłębiony w stosunku do lica elewacji, poprzedzony kilkustopniowymi schodami z kamienia lub ze sztucznego kamienia. Nisza z otworem wejściowym flankowana dwoma pilastrami na wysokich cokołach, fragmentach cokołu elewacji frontowej. Pilastry zaopatrzone w stylizowane głowice kompozytowe. Ponad nimi odcinek belkowania z gzymsem zespolonym z gzymsem nad przyziemiem.

W otworze wejściowym drzwi drewniane, ramowo-płycinowe, dwuskrzydłowe z nadświetlem, utrzymane w stylu neoklasycyzmu. Zdobione dekoracją płycionową oraz pierwotnie — dwiema wąskimi kolumnami z cokołami, przewiązkami i ze smukłymi, uproszczonymi głowicami (podobnie jak drzwi domu nr 10). Z kolumn tych zachowany tylko fragment jednej. Belka pomiędzy drzwiami i pozbawionym dekoracji, prostokątnym nadświetlem profilowana.

Okna prostokątne, dwuskrzydłowe, w przyziemiu we wgłębnych opaskach (w stosunku do lica boniowania). Okna wyższych kondygnacji w profilowanych obramieniach. Tylko pod oknami i piętra gładkie płyciny podokienne połączone z gzymsem podokiennym. Nad oknami I i II piętra gzymsy nadokienne na konsolach z liśćmi akantu. Ponad oknami III piętra prostokątne płyciny nadokienne zwieńczone profilowanymi gzymsami.

Zachowana drewniana stolarka okienna ze słupkami dekorowanymi pilastrami i z profilowanymi ślemionami.

Elewacje boczna i tylna bez dekoracji.

Sień z ceramiczną posadzką z dwubarwnych płytek nakryta murowanym stropem z sufitem. Poprzez otwór o łuku odcinkowym skomunikowana z przechodem i klatką schodową w tylnym trakcie, Schody wyrównawcze prowadzące do pierwszego, dolnego biegu głównych schodów drewniane, jednobiegowe z podestem wprowadzone we wnętrze sieni. Zaopatrzone w ażurową, drewnianą balustradę z toczonymi tralkami i z profilowaną poręczą. Właściwe schody w tylnym trakcie dwubiegowe, powrotne, drewniane, z drewnianą, ażurową balustradą złożoną z toczonych tralek i słupków.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku;

— detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów, stolarka okienna oraz stolarka drzwi frontowych;

— dobrze zachowane fragmenty balustrady schodów.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczny remont kapitalny budynku. Zaleca się przeprowadzenie badań stratygraficznych tynków i zaprojektowanie na tej podstawie kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 15 (fot. 62)

Narożna kamienica czynszowa, wzn. ok. 1870–1877 w stylu historyzmu (neoklasycyzmu szkoły berlińskiej 3 ćw. XIX w.)

Mur., tynk., podpiwniczona, ze ściętym narożem, na planie litery L, z ryzalitem klatki schodowej w tylnym trakcie (przy skrzydle południowym). Budynek z pięciokondygnacjowym, trójbocznie zamkniętym narożnym ryzalitem oraz ze skrzydłami z podstryszem. Skrzydła kamienicy nakryte dachami dwuspadowymi.

Fasada i elewacja południowo-zachodnia Jednoosiowe elewacje narożnego, podwyższonego ryzalitu z zaznaczonym cokołem, dzielone gzymsem nad przyziemiem i gzymsem pod oknami i piętra. Zwieńczone uproszczonym belkowaniem z gzymsem, attyką i sterczynami. Elewacje obu skrzydeł budynku 4-osiowe, dzielone do poziomu okien i piętra jak elewacje narożnego, podwyższonego ryzalitu. Obie zwieńczone belkowaniem z profilowanym gzymsem koronującym. W partii fryzu belkowania koliste otwory-wywietrzniki podstrysza ujęte opaskami zespolonymi z listwą obiegającą fryz. Otwór wejściowy umieszczony asymetrycznie w elewacji frontowej południowo-wschodniego skrzydła kamienicy, prostokątny, wysoki. Częściowo ujęty profilowaną opaską. W otworze wejściowym drzwi drewniane, ramowo-płycinowe, dwuskrzydłowe z nadświetlem, utrzymane w stylu neoklasycyzmu. Zdobione dekoracją płycinową. Górne partie skrzydeł drzwi dekorowane żłobkowaniem. Ponadto jedno ze skrzydeł drzwi ożywione listwą przymykową w formie wałka, nad którym stylizowana konsola (na profilowanej belce pod nadświetlem). W elewacjach okna prostokątne, dwuskrzydłowe, w profilowanych obramieniach, z podokiennikami. Reliktowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami i z profilowanymi ślemionami. Nad elewacjami, za wyjątkiem narożnego ryzalitu, połacie dachu z ceramicznym pokryciem.

Elewacje tylne bez dekoracji.

Sień nakryta murowanym stropem z sufitem, przechodząca w przechód. Przedzielona konstrukcyjnymi odcinkami muru spiętymi łukiem odcinkowym. W tylnej części sieni, w jej bocznej ścianie prostokątny otwór prowadzący do klatki schodowej. W niej schody dwubiegowe, powrotne, drewniane, z reliktami drewnianej, ażurowej balustrady, z której pozostały toczony słupek oraz profilowana poręcz.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie połaci dachowych nad elewacjami;

— detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów, relikty stolarki okiennej oraz stolarka drzwi frontowych;

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym stolarka drzwi wewnętrznych oraz drzwi przechodu z metalowymi zasuwami.

Konieczny remont kapitalny budynku. Zaleca się przeprowadzenie badań stratygraficznych tynków i zaprojektowanie na tej podstawie kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów. W związku z dużym stopniem zniszczenia balustrady schodów zaleca się nawiązać przy jej odtwarzaniu do form balustrady domu nr 12/14.

· ul. Głogowska 16 (fot. 63-65; [63], [64], [65] )

Kamienica czynszowa z restauracją Habsburger Hof, wzn. ok. 1910, powstała na miejscu starszego domu sprzed 1877 r., postsecesja.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie czworoboku, czterokondygnacyjna, nakryta dachem dwuspadowym. Nad podwyższoną, skrajną, dwuosiową i pięciokondygnacjową partią elewacji przechodzącą w facjatę — dach naczółkowy. Obok szczytu, w połaci dachu dwuosiowa facjata z pulpitowym dachem.

Fasada 7-osiowa, tynkowana z zaznaczonym gładkim cokołem i z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Artykulacja kształtowana atektonicznie i komponowana asymetrycznie. Odmienna w południowej i północnej części elewacji. Wspólny tylko wydatny, uproszczony gzyms nad przyziemiem. Na nim, w południowej, czteroosiowej części elewacji dwa skrajnie posadowione uproszczone pilastry flankujące (w partii I–III piętra) dwie prostokątne blendy z osiami okiennymi. Pilastry włączone w podział ramowy złożony z narożnej lizeny oraz z listwy pod gzymsem koronującym. Listwa ta i gzyms koronujący przedłużone nad oś okienną trójosiowej, północnej partii elewacji. Tu tylko dwa gzymsy. Jeden pasowy nad II piętrem, zdobiony dekoracyjnym szlakiem ze zgeometryzowanym secesyjnym kimationem. Drugi gzyms pod oknami III piętra, profilowany. Facjata stanowiąca część podwyższonej, dwuosiowej partii północnej części elewacji pozbawiona artykulacji. Zwieńczona trapezowym szczytem z bokami i z górnym zamknięciem podkreślonymi listwą.

W północnej partii fasady szeroka brama o łuku koszowym, bez obramienia. Ponadto w lewej, skrajnej osi w południowej części elewacji prostokątny otwór wejściowy bez oprawy. W elewacji okna prostokątne, dwuskrzydłowe, bez obramień, z parapetami. Reliktowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami, profilowanymi ślemionami oraz z kwaterowym podziałem górnych części okien. Ponadto w południowej części elewacji, na poziomie I i II piętra dwa balkony z murowanymi, pełnymi, tynkowanymi balustradami. Nad elewacją frontową i facjatą połacie dachów z pokryciem ceramicznym.

Elewacje boczna i tylna bez dekoracji. W elewacji tylnej balkony z metalowymi, ażurowymi balustradami o prostym, geometrycznym wzorze.

Skrajnie usytuowana, szeroka sień przejazdowa otwarta w elewacjach frontowej i tylnej bramami o łuku koszowym. Wybrukowana kostką granitową. Nakryta murowanym i tynkowanym stropem z sufitem, wzmocnionym łukami konstrukcyjnymi. W bocznej ścianie sieni prostokątny otwór wejściowy na klatkę schodową.

W niej schody dwubiegowe, powrotne, drewniane, z częściowo zachowaną, drewnianą, ażurową balustradą złożoną z toczonych tralek, słupków oraz z profilowanej poręczy. W oknach klatki schodowej pozostałości barwnego przeszklenia. Przy podestach klatki schodowej drewniane drzwi WC, ramowo-płycinowe z dekoracyjnym żłobkowaniem w stylu secesji.

Stan zachowania:

— dobry, z tym że uszkodzony miejscami detal architektoniczny.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie połaci dachowych nad elewacjami;

— detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów, relikty stolarki okiennej;

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczny remont kapitalny budynku i uzupełnienie elementów wystroju elewacji. Zaleca się zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 17 (fot. 66)

Kamienica czynszowa, wzn. przed 1877, przebudowana ok. 1890 w stylu historyzmu (neoklasycyzmu szkoły berlińskiej 3 ćw. XIX w. łączonego z neorenesansem). Przyziemie częściowo przebudowane w 2 poł. XX w. W trakcie remontów uproszczony miejscami detal architektoniczny.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie prostokąta, czterokondygnacyjna z podstryszem, nakryta spłaszczonym dachem dwuspadowym.

Fasada 5-osiowa ze skrajnym ryzalitem pozornym, tynkowana, z zaznaczonym cokołem i z detalem architektonicznym wykonanym w tynku i ze sztucznego kamienia. Nad przyziemiem pasowy gzyms, pod oknami I i III piętra wąskie gzymsy podokienne. Elewacja frontowa zwieńczona uproszczonym belkowaniem z fryzem wydzielonym listwami i z profilowanym gzymsem koronującym. Fryz przepruty prostokątnymi otworami-wywietrznikami podstrysza ujętymi skrajnie listwami i flankowanymi przez prostokątne, wgłębne płyciny. Powyżej konsole wspierające gzyms koronujący. W partii skrajnego ryzalitu pozornego nad gzymsem koronującym gładka attyka ze skrajnymi, czworobocznymi sterczynami. Attyka i sterczyny zwieńczone gzymsami.

Otwór wejściowy w partii ryzalitu pozornego, zamknięty łukiem pełnym, pozbawiony bezpośredniego obramienia. Ozdobiony klinowym kluczem z motywem kobiecego popiersia. Ponadto po obu stronach klucza, w przyłuczach archiwolty otworu wejściowego trójboczne płyciny ze sztucznego kamienia z tarczami herbowymi ujętymi liśćmi akantu, wypełnionymi mieszczańskimi mobiliami herbowymi. W otworze wejściowym rozbudowane, trójdzielne, neorenesansowo-neobarokowe, drzwi z nadświetlem wydzielonym profilowaną belką o zarysie łuku falistego. Drzwi drewniane, ramowo-płycinowe. Pomiędzy skrajnymi, nieruchomymi skrzydłami ruchome skrzydło drzwi (obecne wtórne). Boczne partie drzwi wydzielone skrajnymi listwami, zdobione dekoracją płycinową i boniami diamentowymi (w płycinach). Nadświetle z ozdobnym słupkiem oraz z promienistym układem szprosów.

W elewacji okna prostokątne, dwuskrzydłowe, w przyziemiu i w partii III piętra w profilowanych obramieniach. Okna I i II piętra podobnych, rozbudowanych obramieniach. Pod oknami i piętra dekoracyjne ławy podokienne ze skrajnymi słupkami, a pod oknami II piętra podokienniki wsparte na ozdobnych konsolach. Na ławach i podokiennikach ustawione pilastry (z dekoracją płycinową) wspierające odcinki belkowania zwieńczone gzymsami.

Elewacja tylna bez dekoracji.

Sień przelotowa, otwarta dwoma otworami zamkniętymi półkoliście (w elewacji frontowej i tylnej). Nakryta stropem wzmocnionym łukiem konstrukcyjnym (pełnym) opartym na występach muru. W bocznej ścianie sieni wejście na klatkę schodową, poprzedzone kilkustopniowymi schodami wyrównawczymi. Otwór wejściowy na klatkę schodową zamknięty łukiem odcinkowym. Właściwe schody w tylnym trakcie, dwubiegowe, powrotne, drewniane, z wtórną, uproszczoną balustradą. Przy podestach schodów drewniane drzwi WC, jednoskrzydłowe, ramowo-płycinowe.

Stan zachowania:

— dobry, z tym że przebudowane przyziemie i zniekształcony wystrój elewacji w partii belkowania wieńczącego.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku;

— detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów, stolarka drzwi frontowych;

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczny remont kapitalny budynku i uzupełnienie elementów wystroju elewacji, m.in. wydzielenie dolną listwą fryzu belkowania koronującego. Zaleca się zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów. Przy wymianie balustrady zaleca się wykorzystanie form balustrady schodów w domu przy ul. Głogowskiej 12-14.

· ul. Głogowska 18 (fot. 67)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1900 w stylu historyzmu (neorenesans północny łączony z neoklasycyzmem).

Mur., tynk., podpiwniczona, na planie prostokąta, czterokondygnacyjna z podstryszem, nakryta spłaszczonym dachem dwuspadowym.

Fasada 4-osiowa, tynkowana z cokołem licowanym cegłą i z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Przyziemie pokryte pasowym, przemiennym boniowaniem, a górne kondygnacje licowane cegłą. Ponad cokołem wydatny, uproszczony gzyms, nad przyziemiem gzyms profilowany. Pod oknami I–III piętra pasowe gzymsy podokienne. Elewacja frontowa zwieńczona belkowaniem z profilowanym gzymsem koronującym. W partii fryzu belkowania małe, koliste medaliony z rozetami.

W lewej, skrajnej osi prostokątna brama wjazdowa, obok w sąsiedniej osi prostokątny otwór wejściowy do sieni. Oba otwory wejściowe ujęte w 3/4 odrębnymi, profilowanymi obramieniami na niskich cokołach. Tylko obramienie wejścia do sieni ożywione trapezowym kluczem z rustykowanym polem. W bramie wrota drewniane, ramowo-płycinowe, dwuskrzydłowe z zabudowanym nadświetlem, utrzymane w stylu neoklasycyzmu łączonego z neorenesansem. Skrzydła bramy zdobione płycinami oraz boniami diamentowymi w parach płycin dolnych. Listwa przymykowa z cokołem, w górnej części (pod konsolą na profilowanej belce pod nadświetlem) zdobiona tryglifem i wolutą. Nadświetle pełne, drewniane, ramowo-płycinowe, z płycinami wypełnionymi odeskowaniem. W otworze wejściowym do sieni drzwi drewniane, ramowo-płycinowe, dwuskrzydłowe, częściowo przeszklone, z nadświetlem, utrzymane w stylu neoklasycyzmu łączonego z neorenesansem. Zdobione dekoracją płycinową, boniami oraz listwą przymykową jak we wrotach bramy. Pod profilowaną belką pod nadświetlem denticuli. Prostokątne otwory w skrzydłach drzwi zabezpieczone kutą kratą o wzorze roślinno-geometrycznym.

Okna prostokątne, dwuskrzydłowe. W przyziemiu okna, podokienniki oraz prostokątne, gładkie, podokienne płyciny ujęte profilowanymi obramieniami sprowadzonymi na gzyms cokołowy, podobnymi do obramień bramy i wejścia do sieni. Okna wyższych kondygnacji w obramieniach w formie litery T, utworzonych ze sfazowanych węgarów i nadproży ozdobionych skrajnie boniami diamentowymi. Ponadto pod oknami i piętra obramione listwą prostokątne płyciny z wgłębnymi polami licowanymi cegłą. Nad oknami i piętra prostokątne płyciny z boniami diamentowymi i dekoracją roślinną. Flankowane przez konsole wspierające półkoliste lub trójkątne naczółki. W polach naczółków motywy muszli. Nad oknami II piętra duże prostokątne płyciny, na które nałożone centralnie duże bonie diamentowe a skrajne — konsole. Na konsolach oparte odcinki gzymsu, a na nich umieszczone ozdobne zwieńczenia tworzone przez woluty, stylizowane akroteriony oraz motyw roślinnych girland. Nad oknami III piętra prostokątne, rustykowane płyciny z motywem rombu. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami oraz z profilowanymi ślemionami.

Elewacja tylna bez dekoracji.

Wydłużona sień z drewnianymi schodami wyrównawczymi, nakryta murowanym stropem z sufitem z fasetami. Strop zdobiony sztukateriami. Fasety wydzielone profilowanymi listwami z fryzem z jajownika, wypełnione wicią roślinną łączoną z motywami wazonów, muszli. Centralna rozeta w obrysie elipsy, tworzona z motywów roślinnych m.in. form kielichów kwiatów i wolut.

Poprzez otwór o łuku odcinkowym sień skomunikowana z przechodem i klatką schodową w tylnym trakcie. W otworze drzwi wewnętrzne, drewniane, ramowo-płycinowe, z nadświetlem, częściowo przeszklone, z dekoracją płycinową. Schody w tylnym trakcie, dwubiegowe, powrotne, drewniane, z częściowo zachowaną, drewnianą, ażurową balustradą złożoną z toczonych tralek, słupków i z profilowanej poręczy. Zachowana drewniana stolarka okien klatki schodowej z pozostałościami trawionego szkła. Przy podestach klatki schodowej drewniane drzwi WC, ramowo-płycinowe, z dekoracją płycinową.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku;

— detal architektoniczny elewacji, sztukaterie w sieni;

— wykrój i układ otworów, stolarka okienna oraz stolarka drzwi frontowych;

— dobrze zachowane fragmenty balustrady schodów;

— kute kraty w drzwiach frontowych.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczny remont kapitalny kamienicy i odsłonięcie oraz naprawa ceglanej licówki elewacji. Zaleca się zaprojektowanie nowej kolorystyki podziałów i obramień okiennych harmonizującej z barwą licówki. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 19 (fot. 68)

Kamienica czynszowa, wzn. przed 1877, przebudowana ok. 1880–1890 w stylu historyzmu (neoklasycyzmu szkoły berlińskiej). W 2 poł. XX w częściowo przebudowane przyziemie. W wyniku remontów elewacji zniekształcone elementy jej wystroju.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie prostokąta, czterokondygnacyjna z podstryszem, nakryta spłaszczonym dachem dwuspadowym.

Fasada 5-osiowa, ze skrajnym, dwuosiowym ryzalitem pozornym, tynkowana z zaznaczonym cokołem i z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Dzielona uproszczonym gzymsem nad przyziemiem i gzymsem pod oknami i piętra. Zwieńczona uproszczonym belkowaniem. W partii wydzielonego listwami fryzu belkowania pary prostokątnych otworów-wywietrzników podstrysza obramionych bocznie także listwami. Nad fryzem profilowany gzyms koronujący oparty na konsolach. Ryzalit pozorny zwieńczony tylko profilowanym gzymsem koronującym.

W ryzalicie pozornym prostokątna brama, bez obramienia. W przyziemiu otwory wtórnie przebudowane, bez obramień. W wyższych kondygnacjach elewacji okna prostokątne, dwuskrzydłowe, w ryzalicie pozornym, w partii I i II piętra w obramieniach rozbudowanych, wspólnych, spiętrzonych. Okna i piętra łącznie z prostokątnymi, podokiennymi płycinami (z kimationem lesbijskim) ujęte i rozdzielone trzema kanelowanymi pilastrami opartymi na odcinku gzymsu (nad przyziemiem), na trzech konsolach. Nad pilastrami wspólny dla obu okien odcinek belkowania. Na nim posadowione pilastry wydzielające okna II piętra, wspierające wspólny odcinek belkowania z trójkątnym naczółkiem. W głównej części elewacji oraz w partii III piętra ryzalitu pozornego okna ujęte bezpośrednio profilowanymi obramieniami. Najbardziej rozbudowane obramienia okien i piętra, zaopatrzone dodatkowo w dekoracyjne ławy podokienne z prostokątnymi płycinami podokiennymi (z kimationem lesbijskim). Nad oknami i piętra profilowane gzymsy na konsolach. Skromniejsze dodatkowe elementy zdobnicze obramień okien II piętra — wtórnie zniekształcone prostokątne, wydłużone płyciny na konsolach i gzymsy nadokienne na konsolach.

Elewacja tylna bez dekoracji.

Sień przejazdowa, otwarta dwiema, prostokątnymi bramami (w elewacji frontowej i tylnej). Nakryta stropem wzmocnionym podciągiem opartym na występach muru. W bocznej ścianie sieni wejście na klatkę schodową poprzedzone kilkustopniowymi schodami wyrównawczymi. Otwór wejściowy na klatkę schodową zamknięty łukiem odcinkowym, wypełniony drzwiami wewnętrznymi, jednoskrzydłowymi z nadświetlem, ramowo-płycinowymi, z dekoracją płycinową. Właściwe schody w tylnym trakcie, dwubiegowe, powrotne, drewniane, z częściowo zachowaną drewnianą, ażurową balustradą złożoną z toczonych słupków, tralek i z profilowanej poręczy. Przy podestach schodów drewniane drzwi WC, jednoskrzydłowe, ramowo-płycinowe z dekoracją płycinową.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku;

— relikty detalu architektonicznego elewacji;

— wykrój i układ otworów;

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczne remont kapitalny budynku i rekompozycja wystroju elewacji. Należy odtworzyć odcinek fryzu w partii ryzalitu pozornego, pod gzymsem koronującym, według wzoru z głównej części elewacji. Ponadto trzeba przywrócić wąskie, prostokątne, dekoracyjne płyciny pod oknami II piętra, w nawiązaniu do podobnych płycin pod oknami II piętra domu przy ul. Głogowskiej 21. Zaleca się zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 21 (fot. 69)

Kamienica czynszowa, wzn. przed 1877, zmodernizowana ok. 1880–1890 w stylu historyzmu (neoklasycyzmu szkoły berlińskiej). W 2 poł. XX w częściowo przebudowane przyziemie i zniekształcony pierwotny wystrój elewacji.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie prostokąta, czterokondygnacyjna z podstryszem, nakryta spłaszczonym dachem dwuspadowym.

Fasada 5-osiowa, tynkowana z zaznaczonym cokołem i z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Dzielona uproszczonym gzymsem nad przyziemiem i gzymsem pod oknami i piętra. Zwieńczona uproszczonym belkowaniem. W partii wydzielonego listwami fryzu belkowania pary prostokątnych otworów-wywietrzników podstrysza obramionych bocznie także listwami. Nad fryzem profilowany gzyms koronujący.

W osi elewacji otwór wejściowy, prostokątny, bez obramienia. Wypełniony drzwiami w stylu neoklasycyzmu, z nadświetlem wydzielonym profilowaną belką. Drzwi drewniane, ramowo-płycinowe, z dekoracją płycinową i z listwą przymykową w formie dekorowanego, żłobkowanego wałka zwieńczonego konsolą-głowicą (w partii belki pod nadświetlem). W przyziemiu otwory bez obramień, niektóre wtórnie przebudowane. W wyższych kondygnacjach elewacji okna prostokątne, dwuskrzydłowe, wtórnie bez obramień. Pod trzema oknami i piętra zachowane ławy podokienne z wgłębnymi, prostokątnymi płycinami. Natomiast pod oknami II piętra podokienniki i prostokątne płyciny podokienne na konsolach, wypełnione stylizowanym kimationem lesbijskim. Ponad oknami I i II piętra gzymsy nadokienne.

Elewacja tylna bez dekoracji.

Stan zachowania:

— średni, ponieważ częściowo przebudowane przyziemie i zniekształcony pierwotny wystrój elewacji. Skrócony gzyms nad przyziemiem, zatynkowane płyciny pod dwoma oknami i piętra. Obramienia okien zamienione na opaski. Zniesione konsole pod gzymsami nadokiennymi.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku;

— relikty detalu architektonicznego elewacji;

— wykrój i układ otworów, drewniane drzwi frontowe.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczna jest rekompozycja wystroju elewacji według wzorów na niej i w nawiązaniu do form wystroju fasady domu przy ul. Głogowskiej 19 (profilowane obramienia okienne, konsole gzymsów nadokiennych). W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 23 (fot. 70-71)

Kamienica czynszowa, wzn. 1901, historyzm (neorenesans północny łączony z neobarokiem). W końcu XX w. przekształcone obramienia okienne w prawej, skrajnej osi elewacji.

Kamienica narożna, mur., tynk., podpiwniczona, na planie litery L, ze ściętym narożem, czterokondygnacyjna, nakryta dachami dwuspadowymi zespolonymi z dwuspadowymi dachami nad szczytami. W partii ściętego naroża kamienicy balkony.

Fasada 5-osiowa ze środkowym, dwuosiowym ryzalitem pozornym i z nierównomiernym rozkładem osi. Dwie lewe, skrajne osie zbliżone ku sobie najbardziej, osie w ryzalicie pozornym bardziej oddalone. Skrajna, prawa oś elewacji przestrzennie izolowana. Nad ryzalitem pozornym dwuosiowy, dwukondygnacjowy szczyt wolutowy. Ponad ściętym, jednoosiowym narożem kamienicy szczyt jednokondygnacjowy, także wolutowy. Przyziemie tynkowane, wyższe kondygnacje licowane cegłą. Detal architektoniczny wykonany w tynku. Zaznaczony wąski, tynkowy cokół. Nad nim pasowe, przemienne boniowanie przyziemia złożone z pasów gładkich i rustykowanych. Nad przyziemiem profilowany gzyms. Wyżej pasowe gzymsy (na wysokości podokienników okien I i II piętra oraz na wysokości nadproży okien i piętra). Pod oknami III piętra gzyms profilowany. Ponadto jeden narożnik fasady i naroża ryzalitu pozornego zaakcentowane przemiennym boniowaniem z boniami z rustyką (na poziomie I i II piętra) oraz powyżej pilastrami (w partii III piętra). Fasada zwieńczona belkowaniem z fryzem z prostokątnymi płycinami z wklęsłymi narożami. Na fryz nałożone rustykowane, i modyliony wspierające profilowany gzyms koronujący. Szczyt nad ryzalitem pozornym dzielony profilowanym gzymsem, zwieńczony profilowanym gzymsem z półkolistym naczółkiem, który wypełniony motywem muszlowym, zwieńczony obeliskiem. Boki szczytu ujęte na każdej jego kondygnacji różnie kształtowanymi spływami wolutowymi. Skraje podstawy szczytu podkreślone dodatkowo cokołami, obecnie bez obelisków.

Otwór wejściowy w osi ryzalitu pozornego, zamknięty półkoliście, ujęty w ¾ profilowaną listwą z trapezowym kluczem. Wypełniony drewnianymi drzwiami w stylu neoklasycyzmu łączonego z neorenesansem. Drzwi dwuskrzydłowe, ramowo-płycinowe, częściowo przeszklone. Ożywione płycinami, kaboszonami. Otwory obramione profilowanymi ramami z kluczami w formie diamentowych boni. Skrzydła drzwi ozdobione dawniej parą pionowych listew, w tym jedną przymykową). Zachowana listwa z cokołem, przewiązką, sfazowanym narożem, zdobiona ornamentem okuciowym i liściem akantu. Pod naświetlem profilowana belka z denticuli.

Okna prostokątne, dwuskrzydłowe. W przyziemiu w profilowanych obramieniach na cokołach, w wyższych kondygnacjach w obramieniach rozbudowanych. Okna ujęte bezpośrednio profilowanymi oprawami jak w przyziemiu, ale zaopatrzonymi dodatkowo w rustykowane klucze. Pod oknami i piętra ławy podokienne podkreślone skrajnie spływami wolutowymi z wicią akantu. Ławy wypełnione wgłębnymi, prostokątnymi płycinami z motywem stylizowanych maswerków i secesyjnym ornamentem kwiatowym. Pod oknami II i III piętra ozdoba skromniejsza, w formie prostokątnych, dwuryzalitowych płycin. Prostokątne, gładkie płyciny nadokienne wprowadzone ponad oknami I i II piętra. Ujęte skrajnie konsolami naczółków. Nad oknami i piętra ryzalitu pozornego naczółki przerwane, półkoliste (z obeliskami), a nad nimi, w partii II piętra — naczółki trójkątne. Z kolei w bocznej, dwuosiowej partii elewacji, nad oknami i piętra naczółki trójkątne, a wyżej — naczółki półkoliste z motywem muszli w polach. Ponad oknami III piętra zaznaczone w licówce dekoracyjne, ceglane łuki. W szczycie dwa prostokątne okna w profilowanych obramieniach z kluczami. W górnej części szczytu kolisty okulus w opasce z czterema klińcami.

Ścięty narożnik fasady jednoosiowy, dzielony gzymsami, zwieńczony jak fasada. Wyróżniony artykulacją jak ryzalit pozorny w elewacji frontowej. Zwieńczony niewielkim jednokondygnacjowym, wolutowym szczytem z bokami wklęsło-wypukłymi z uskokami. Szczyt ujęty pasową ramą. Zwieńczony podobnie obramioną, prostokątną płyciną (z datą 1901) i trójkątnym naczółkiem. W ściętym narożniku elewacji prostokątny otwór wejściowy bez obramienia oraz wyżej prostokątne drzwi balkonowe w profilowanych obramieniach z kluczami i z prostokątnymi płycinami nadokiennymi. Nad drzwiami III piętra zaznaczony w licówce dekoracyjny odcinkowy łuk. Okno w szczycie w profilowanym obramieniu z kluczem. Balkony z prostokątnymi płytami balkonowymi oraz z kutymi, ażurowymi balustradami o przekroju wklęsło-wypukłym, tworzonymi z geometrycznego szkieletu i układu motywów ceowatych.

Elewacja boczna przy ul. B. Prusa, 6-osiowa, z rozkładem otworów komponowanym podobnie jak w fasadzie. Elewacja rozczłonkowana i zwieńczona jak elewacja frontowa, z centralną, trójosiową częścią wyróżnioną podziałami pionowymi oraz dwukondygnacjowym, dwuosiowym szczytem, identycznymi jak szczyt w fasadzie. W środkowej osi centrum elewacji drzwi balkonowe i balkony kształtowane jak drzwi i balkony w ściętym narożniku budynku. Obramienia okienne rozwiązane jak w elewacji frontowej, z podobnymi formami naczółków zestawianych przemiennie lub parami.

W oknach obu elewacji częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami i profilowanymi ślemionami.

Nad obiema elewacjami połacie dachów z pokryciem ceramicznym. Elewacje tylne bez dekoracji.

Przednia część sieni z ceramiczną posadzką z dwubarwnych płytek oraz ze stopniem wyrównawczym Nakryta stropem z sufitem z fasetami zdobionymi sztukateriami. Fasety wydzielone ramami, m.in. z jajownikiem. Dekorowane ornamentem wstęgowo-cęgowym, motywami kratki regencyjnej, wici roślinnej i muszli. W przednią część sieni wbudowane drewniane, wewnętrzne drzwi z nadświetlem, ramowo-płycinowe, częściowo przeszklone. Sień połączona przez otwór o łuku odcinkowym z przechodem i klatką schodową w tylnym trakcie. W niej schody drewniane, dwubiegowe powrotne z częściowo zachowaną, drewnianą balustradą z toczonymi, dekorowanymi słupkami i tralkami oraz z profilowaną poręczą. W oknach klatki schodowej relikty barwnego przeszklenia. Częściowo zachowane drewniane, jednoskrzydłowe, ramowo-płycinowe drzwi WC przy podestach klatki schodowej.

Stan zachowania:

— dobry, z tym że w końcu XX w. przekształcone obramienia okienne w prawej, skrajnej osi elewacji frontowej.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie połaci dachu;

— detal architektoniczny fasady, sztukaterie sieni;

— wykrój i układ otworów, relikty stolarki okiennej oraz stolarka drzwi wejściowych i wewnętrznych;

— pozostałości oryginalnej balustrady schodów.

— dobrze zachowane fragmenty balustrady schodów;

— kute balustrady balkonów.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczny remont kapitalny budynku i odtworzenie obramień okiennych w prawej, skrajnej osi fasady. Rekonstrukcję tę trzeba przeprowadzić w nawiązaniu do form obramień okiennych z lewej, skrajnej osi elewacji budynku od strony ul. B. Prusa. Zaleca się przeprowadzenie badań stratygraficznych tynków przyziemia i zaprojektowanie na tej podstawie kolorystyki pseudoboniowania a także kolorystyki podziałów i obramień okiennych. Należy oczyścić z farby elewację budynku od strony ul. B. Prusa. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 25 (fot. 71-72)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1901, historyzm (neorenesans północny). Fasada remontowana w 2 poł. XX w., z częściowym zatarciem cech stylowych. Wykonane nowe pokrycie dachowe.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie prostokąta, czterokondygnacyjna, nakryta dachem dwuspadowym zespolonym z dwuspadowym dachem nad szczytem.

Fasada 6-osiowa ze środkowym, dwuosiowym ryzalitem pozornym zwieńczonym trapezowym szczytem. W partii ryzalitu pozornego balkony. Przyziemie fasady tynkowane, wyższe kondygnacje licowane cegłą klinkierową wtórnie pomalowaną. Detal architektoniczny wykonany w tynku. Zaznaczony wąski, tynkowy cokół. Przyziemie pokryte pierwotnie przemiennym boniowaniem z pasów gładkich i rustykowanych, Obecnie tynkowane gładko. Jedynie naroża przyziemia, naroża ryzalitu pozornego i węgary portalu podkreślone reliktami boniowania. Nad przyziemiem profilowany gzyms. Wyżej pasowe gzymsy. Poprowadzone pod oknami I–III piętra oraz na wysokości gzymsów nadokiennych i naczółków okien pięter I–II. Zwieńczenie elewacji kamienicy w formie pasa tynku. Szczyt kamienicy trapezowy, ujęty skrajnie uskokowo podcinanym pasem oraz ramą-listwą. Przy podstawie szczytu kule na postumentach. Szczyt zwieńczony prostokątną płyciną z półkolistym naczółkiem ożywionym obeliskiem.

Otwór wejściowy w osi ryzalitu pozornego, prostokątny, we wgłębnej opasce (w stosunku do lica boniowania). Wypełniony drewnianymi drzwiami w stylu neoklasycyzmu łączonego z neorenesansem. Drzwi dwuskrzydłowe, ramowo-płycinowe, z nadświetlem, częściowo przeszklone. Ożywione płycinami, boniami diamentowymi. Otwory ze sfazowanymi narożami wypełnione kutymi kratami w formie ożywionej rozetami wici akantu. Listwa przymykowa z cokołem, profilowana. Między skrzydłami drzwi a nadświetlem profilowane belkowanie z fryzem zdobionym płycinami.

Okna i drzwi balkonowe prostokątne, dwuskrzydłowe. W przyziemiu pierwotnie obramione zapewne jak otwór wejściowy, obecnie bez oprawy. Okna w wyższych kondygnacjach w obramieniach rozbudowanych, w partii I i II piętra spiętrzonych. Pod oknami i piętra ławy podokienne złożone ze skrajnych cokołów flankujących prostokątne płyciny. W polach płycin kartusze (z boniami diamentowymi) w oprawie z ornamentu okuciowego z motywami roślinnymi. Węgary okien i piętra w formie listew z cokołami i przewiązkami, wypełnione wgłębnymi, prostokątnymi płycinami. Podobne płyciny na nadprożach okien. Na węgary i na skraje nadproży obramień okien i piętra nałożone wydłużone konsole (z motywem kampanul), na których oparte wąskie, profilowane gzymsy. Nad nimi i nad konsolami pseudowsporniki nadokiennych gzymsów zespolonych z gzymsem nad i piętrem. Na gzymsach tych posadowione dekoracyjne ławy podokienne okien II piętra, złożone ze skrajnych cokołów i z prostokątnych płycin wypełnionych maskami i ornamentem okuciowym. Okna II piętra w listwowych obramieniach, nad którymi prostokątne płyciny nadokienne flankowane przez konsole pod trójkątnymi naczółkami. Okna III piętra z podokiennikami, ujęte gładkimi, przekształconymi obramieniami zamkniętymi łukami odcinkowymi. Powyżej w licówce elewacji ceglany, odcinkowy łuk z kluczem w formie bonia diamentowego. W szczycie para okien we wspólnym obramieniu w formie podokiennika na trzech konsolach, wspólnego obramienia listwowego oraz profilowanego gzymsu. Nad obramieniem odcinkowy łuk z kluczem. W oknach elewacji reliktowo zachowana drewniana stolarka okienna z profilowanymi słupkami i ślemionami. W centrum elewacji w partii I i II piętra balkony z prostokątnymi płytami balkonowymi. Zachowana tylko oryginalna kuta balustrada balkonu na II piętrze, w formie układu powtarzalnych segmentów o wzorze geometryczno-roślinnym.

Nad fasadą połać dachu z dwiema, jednoosiowymi facjatami zwieńczonymi trójkątnymi szczytami.

Elewacja tylna bez dekoracji.

Sień nakryta stropem z sufitem wzmocnionym dwoma łukami konstrukcyjnymi. W tylnej części sieni, w tylnym trakcie przechód i dolny bieg schodów. Schody drewniane, dwubiegowe powrotne z częściowo zachowaną, drewnianą balustradą z toczonymi, dekorowanymi słupkami i tralkami oraz z profilowaną poręczą. W oknach klatki schodowej relikty przeszklenia — barwionego szkła trawionego. Przy podestach klatki schodowej częściowo zachowane drewniane, jednoskrzydłowe, ramowo-płycinowe drzwi WC.

Stan zachowania:

— dobry, z tym że zlikwidowane pasowe boniowanie przyziemia. Zmienione wykroje i obramienia okien III piętra oraz wymieniona balustrada balkonu w partii i piętra.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku;

— detal architektoniczny fasady,

— kute balustrady balkonów;

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczny jest remont kapitalny budynku, uzupełnienie i odtworzenie zniekształconych elementów wystroju fasady. Według zachowanych wzorów trzeba zrekonstruować boniowanie przyziemia, łącznie z wnękami przy oknach (jak przy otworze wejściowym). Oknom III piętra należy przywrócić ich dawny wykrój z łukami odcinkowymi i profilowane obramienia. Zaleca się wykonanie balustrady balkonu w partii i piętra na wzór balustrady zachowanej. Konieczne jest odczyszczenie ceglanej licówki z farby i pozostawienie jej w jej oryginalnej kolorystyce. Należy zaprojektować nową kolorystykę przyziemia oraz obramień okiennych, harmonizującą z barwą klinkierowej cegły. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 27 (fot. 73)

Kamienica czynszowa, wzn. w latach 1880–1890 w stylu historyzmu (neoklasycyzmu szkoły berlińskiej). Wystrój elewacji wzbogacony na pocz. XX w. (w duchu neorenesansu). Przyziemie budynku częściowo przebudowane w 2 poł. XX w. Wówczas też zniekształcone elementy wystroju elewacji.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie nieregularnego czworoboku ze środkowym, płytkim ryzalitem w elewacji tylnej. Kamienica czterokondygnacyjna z podstryszem, nakryta spłaszczonym dachem dwuspadowym.

Fasada 7-osiowa ze skrajnym, podwyższonym, pięciokondygnacjowym ryzalitem pozornym, w którym osie okienne zbliżone i okna zwężone. W centrum głównej części elewacji, na poziomie i piętra balkon. Elewacja tynkowana, z zaznaczonym cokołem i z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Nad przyziemiem profilowany gzyms (z denticuli), pod oknami I–III piętra profilowane gzymsy podokienne. W partii III piętra podziały pionowe w formie pilastrów (ze stylizowanymi głowicami kompozytowymi) wydzielających okna. Elewacja frontowa zwieńczona uproszczonym (zniekształconym obecnie?) belkowaniem z profilowanym gzymsem koronującym. W partii fryzu belkowania prostokątne otwory-wywietrzniki podstrysza flankowane przez prostokątne płyciny zdobione motywem masek i diamentowych boni w oprawie ornamentu okuciowego. W partii ryzalitu pozornego, na poziomie III piętra podział ramowy, na wysokości IV piętra artykulacja w formie pilastrów (ze stylizowanymi głowicami kompozytowymi) wspierających belkowanie wieńczące z denticuli. Nad belkowaniem attyka w formie pełnej balustrady ze skrajnymi słupkami.

Portal w obrębie ryzalitu pozornego, na całej jego szerokości, wysunięty przed lico elewacji. Złożony z filarów ze stylizowanymi głowicami kompozytowymi, nad którymi trójkątny naczółek zdwojony z denticuli u podstawy. Sam otwór wejściowy zamknięty łukiem pełnym, ujęty profilowaną listwą. Wypełniony drzwiami w stylu neomanieryzmu łączonego z neoklasycyzmem, drewnianymi, z nadświetlem, ramowo-płycinowymi, w górnej, gładkiej obecnie części pierwotnie przeszklonymi lub dekorowanymi płycinami. Obecnie drzwi w dolnej partii zdobione szlakiem z boniami diamentowymi oraz — dwoma boniami diamentowymi. Te ostatnie otoczone układami czterech małych płycin o kształcie litery L. Listwa przymykowa w formie pilastra z głowicą. Belka pod nadświetlem profilowana.

W elewacji okna prostokątne, dwuskrzydłowe. Okna I i II piętra w partii ryzalitu pozornego zaopatrzone we wspólne płyciny nadokienne i naczółki. Nad oknami i piętra płycina wieloboczna (prostokątna, połączona z polem trójkątnego, otwartego naczółka, opartego na konsolach). Płycina zdobiona kolistym medalionem (z wyobrażeniem narzędzi murarskich) otoczonym zawieszoną na wstęgach girlandą roślinno-kwietną. Pozostałe partie płyciny wypełnione gęstą, roślinną wicią. Nad oknami II piętra (w partii ryzalitu pozornego) prostokątna płycina zdobiona motywem kielicha akantu i wici akantu z figurami putt (groteska). Płycina ujęta konsolami wspierającymi segmentowy naczółek zdwojony. Okna w górnych kondygnacjach ryzalitu pozornego, w tym zamknięte półkoliście okna IV piętra — bez obramień.

W przyziemiu, w głównej części elewacji jedno oryginalne okno we wgłębnym, szerokim obramieniu. Pozostałe otwory (wejścia do sklepów i witryny sklepowe) oprawione wtórnie. Okna wyższych kondygnacji głównej części elewacji bez bezpośredniej oprawy, ale zaopatrzone w inne dekoracyjne elementy okiennych obramień. Pod oknami i piętra ozdobne ławy podokienne z prostokątnymi płycinami, w polach których kaboszony w oprawie utworzonej z ornamentu okuciowego, diamentowych boni i z motywów roślinnych. Ponadto nad oknami I i II piętra prostokątne płyciny z kartuszami flankowanymi wicią roślinną. Płyciny ujęte skrajnie konsolami wspierającymi naczółki trójkątne (I piętro) i segmentowe (II piętro). Okna III piętra zaakcentowane kluczami z maskami, pod którymi podwieszone draperie. W głównej części elewacji, w partii i piętra wydłużony balkon z prostokątną płytą balkonową. Zabezpieczony kutą balustradą w formie dekoracyjnej kratownicy z listew giętych na wzór roślinnej wici. Balustrada zdobiona motywami rozet i liści.

Elewacja tylna bez dekoracji.

Przednia część sieni z ceramiczną posadzką z dwubarwnych płytek oraz z drewnianymi schodami wyrównawczymi. Ściany sieni dzielone pilastrami (ze stylizowanymi głowicami kompozytowymi) wyodrębniającymi prostokątne panneaux, obramione profilowanymi ramami. Nad pilastrami fasety murowanego stropu z sufitem. Fasety ozdobione sztukateriami. Wydzielone profilowanymi ramami. Dekorowane szlakami z jajownika jońskiego i lesbijskiego. Sień połączona z prostopadle do niej założonym korytarzem prowadzącym do przechodu i klatki schodowej w tylnym trakcie. Skomunikowana z korytarzem przez otwór o łuku odcinkowym, wypełniony pozostałościami wewnętrznych drzwi z nadświetlem, drewnianych, ramowo-płycinowych. Przy jednym ze skrajów korytarza wylot klatki schodowej. W niej schody drewniane, dwubiegowe powrotne z częściowo zachowaną, drewnianą balustradą z toczonymi, dekorowanymi słupkami i tralkami oraz z profilowaną poręczą. W oknach klatki schodowej relikty barwionego szkła trawionego.

Stan zachowania:

— dobry, z tym że zniekształcone formy zwieńczenia głównej części elewacji.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku;

— detal architektoniczny elewacji, sztukaterie w sieni;

— wykrój i układ otworów, stolarka drzwi frontowych;

— stolarka okienna i relikty przeszklenia okien klatki schodowej,

— dobrze zachowane fragmenty oryginalnej balustrady schodów;

— kuta balustrada balkonu.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki okiennej, drzwiowej oraz balustrad schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

Konieczny jest remont kapitalny budynku, uzupełnienie i odtworzenie zniekształconych elementów wystroju fasady. Należy zaprojektować nowe zwieńczenie elewacji profilując architraw, wydzielając profilowanymi ramami fryz, kształtując nad nim wydatny, profilowany gzyms koronujący. Należy zaprojektować nową, jednolitą kolorystykę elewacji. Rekompozycji wymagają drzwi frontowe. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 29 (fot. 74-75)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1890 w stylu historyzmu (neoklasycyzmu łączonego z neorenesansem i neobarokiem). W 2 poł. XX w przebudowane przyziemie kamienicy i częściowo zatarty wystrój elewacji.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie nieregularnego czworoboku ze skrajnym, płytkim ryzalitem w elewacji tylnej. Kamienica dwukondygnacyjna z podstryszem, nakryta dachem płaskim z ukośną połacią nad fasadą, w nawiązaniu do dachu mansardowego. Dach kryty dachówką ceramiczną, ozdobiony kutym, ażurowym grzebieniem o wzorze geometryczno-roślinnym.

Fasada 5-osiowa ze środkowym, jednoosiowym pseudowykuszem pozornym zwieńczonym dwuosiowym szczytem wolutowym. Elewacja tynkowana, z zaznaczonym cokołem i z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Nad przyziemiem relikty profilowanego gzymsu, nad i piętrem i pod otworami-wywietrznikami podstrysza zachowane całe, profilowane gzymsy. Elewacja frontowa zwieńczona profilowanym gzymsem koronującym. Ponadto górna część ryzalitu pozornego ozdobiona prostokątną rustykowaną płyciną, z motywem bonia. Szczyt ujęty skrajnie pilastrami (z pojedynczymi guzami na trzonach), zaopatrzonymi w uproszczone głowice. Nad pilastrami imposty, na ich poziomie, na oknami fryz. Szczyt zwieńczony zdwojonym naczółkiem półkolistym z motywem muszli w polu. Boki szczytu podkreślone spływami wolutowymi ze ślimacznicami.

Otwory w przyziemiu przebudowane, w wyższej partii elewacji okna oryginalne, prostokątne, dwuskrzydłowe lub jednoskrzydłowe, zamknięte łukami pełnymi. Z dawnego obramienia okien przyziemia zachowane tylko trójkątne naczółki (nad oknami w skrajnych osiach) włączone w gzyms nad przyziemiem. Naczółki te z motywem kaboszonów w okuciowo-roślinnym obramieniu nałożone na prostokątne płyciny zwieńczone profilowanymi podokiennikami okien i piętra. Wszystkie okna i piętra ujęte profilowanymi obramieniami z kluczami, ponad którymi prostokątne, rustykowane płyciny z wklęsłymi narożami. Płyciny nadokienne flankowane przez dekoracyjne konsole, na których oparte otwarte, półkoliste naczółki zespolone z gzymsem nad i piętrem. Gzyms ten przerywany u podstaw naczółków dla pomieszczenia liści akantu — centrów kompozycji motywu muszlowego. Otwory-wywietrzniki podstrysza bez obramień. Oprawione tylko okna w szczycie. Na węgarach-filarach oparte profilowane obramienia archiwolt z kluczami w formie boni diamentowych. Nad elewacją połać dachu z pokryciem ceramicznym oraz z kutym, ażurowym grzebieniem. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami i z profilowanymi ślemionami.

Elewacja boczna dwuosiowa, z oknami ślepymi, podziałami i obramieniami okiennymi jak w przypadku fasady. Tu zachowane oryginalne obramienia okien przyziemia, podokienniki, profilowane obramienia z cokołami i kluczami, konsole oraz prostokątne, rustykowane płyciny pod trójkątnymi naczółkami. Elewacje tylne budynku bez dekoracji.

Przednia część sieni z ceramiczną posadzką z dwubarwnych płytek. Sień połączona z przechodem i klatką schodową w tylnym trakcie. W niej schody drewniane, dwubiegowe powrotne z częściowo zachowaną, drewnianą balustradą z toczonymi, dekorowanymi słupkami i tralkami oraz z profilowaną poręczą. W oknach klatki schodowej relikty barwionego szkła trawionego.

Stan zachowania:

— średni, brak części gzymsu nad przyziemiem, obramień okien przyziemia, naczółków tych okien oraz płycin pod oknami i piętra. Uszkodzone tynki.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów;

— kuty grzebień;

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczny jest remont kapitalny budynku, uzupełnienie i odtworzenie zniekształconych elementów wystroju fasady. Zaleca się na podstawie zachowanych wzorów przywrócenie zniesionych elementów wystroju elewacji, gzymsu nad przyziemiem, obramień okien przyziemia, naczółków tych okien oraz płycin pod oknami i piętra. Należy zaprojektować nową, jednolitą kolorystykę elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 31 (fot. 76)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1886, historyzm, neorenesansem północny łączony z neobarokiem). W trakcie remontu w końcu XX w. przebudowa przyziemia i uproszczone elementy detalu architektonicznego.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie nieregularnego czworoboku z ryzalitem w elewacji tylnej. Czterokondygnacyjna, nakryta dwuspadowym dachem z pokryciem ceramicznym i z centralnie usytuowaną, dwuosiową, jednokondygnacjową facjatą.

Fasada 5-osiowa, z zaznaczonym gładkim cokołem, z gładko tynkowanym przyziemiem i I piętrem, powyżej licowana cegłą. Detal architektoniczny wykonany w tynku. Nad przyziemiem profilowany gzyms, nad i piętrem gzyms podobny, ale węższy. Elewacja zwieńczona fryzem z wgłębnymi, prostokątnymi płycinami oraz profilowanym gzymsem koronującym. Facjata zwieńczona otwartym, trójkątnym naczółkiem (z bocznymi odcinkami gzymsów) zaakcentowanym centralnie obeliskiem. Otwór wejściowy umieszczony w osi elewacji, zamknięty półkoliście, ujęty w 2/3 profilowanym obramieniem. Wypełniony drewnianymi drzwiami, dwuskrzydłowymi, z nadświetlem, ramowo-płycinowymi, ożywionymi płycinami i boniami diamentowymi. Zachowane przeszklone nadświetle z profilowaną belką u podstawy.

Okna dwuskrzydłowe, na poziomie I i II piętra zamknięte spłaszczonymi łukami odcinkowymi, na poziomie III piętra i w facjacie prostokątne. Okna w przyziemiu pierwotnie lub wtórnie bez obramień. Okna I–III piętra w obramieniach spiętrzonych tworzących formę pionowego podziału elewacji. Pod oknami wszystkich kondygnacji dekoracyjne ławy podokienne, z tym że ławy pod oknami I–II piętra ozdobione dodatkowo prostokątnymi płycinami. W ich polach okuciowa kratownica z boniami diamentowymi i guzami lub maszkaronami w oprawie z ornamentu okuciowego łączonego z motywami roślinnymi. Na wieńczących ławy profilowanych podokiennikach posadowione wtórnie przekształcone bezpośrednie oprawy okien, obecnie gładkie. Nad oknami II piętra gzymsy nadokienne, na nich oparte dekoracyjne gładkie ławy podokienne okien III piętra. Nadproża okien III piętra profilowane (jak pierwotnie wszystkie obramienia). Powyżej, prostokątne, gładkie płyciny nadokienne doprowadzone do fryzu pod gzymsem koronującym. Okna w facjacie bez obramień. Częściowo zachowana stolarka drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami i profilowanymi ślemionami.

Elewacja boczna i tylna bez dekoracji.

Sień z ceramiczną posadzką z dwubarwnych płytek oraz z drewnianymi schodami wyrównawczymi. Nakryta stropem z sufitem. Skomunikowana z przechodem i z klatką schodową w tylnym trakcie przez otwór o łuku odcinkowym. W nim drzwi wewnętrzne, drewniane (z lat 20. XX w.), dwuskrzydłowe z nadświetlem, ramowo-płycinowe, częściowo przeszklone, zdobione dekoracją płycinową. Schody w tylnym trakcie drewniane, dwubiegowe powrotne z reliktami tralkowej balustrady, z profilowaną poręczą oraz toczonymi, dekorowanymi słupkami i tralkami. Przy podestach drzwi WC, drewniane, jednoskrzydłowe, ramowo-płycinowe.

Stan zachowania:

— średni, ponieważ przekształcony wystrój elewacji w partii przyziemia. Zmienione wykroje okien I i II piętra, pierwotnie zamkniętych łukiem odcinkowym. Nowe oprawy okien wykonane poprzez połączenie obramień okiennych i nadokiennych płycin. Usunięty wystrój elewacji facjaty.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— detal architektoniczny fasady;

— wykrój i układ otworów, relikty stolarki okiennej oraz stolarka drzwi frontowych i wewnętrznych;

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczne są przeprowadzenie remontu kapitalnego kamienicy i rekompozycja wystroju elewacji. Przyziemie i piętro należy ozdobić delikatnie rytym boniowaniem (pasowym lub układanym z ciosów). Trzeba przywrócić odcinkowe zamknięcia okien I i II piętra oraz profilowane okienne obramienia oddzielone od prostokątnych płycin nadokiennych. Ze względu na stylistyczny charakter wystroju elewacji obramienia okienne powinny być ożywione przewiązkami. Płyciny nad oknami trzeba zostawić gładkie. Konieczne jest zaprojektowanie oprawy okien facjaty, w nawiązaniu np. do obramień okien w szczytach domu przy ul. Głogowskiej 23. Zaleca się zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 32 (fot. 77)

Gospoda Zum Schwarzkretscham, ob. dom. Przebudowany ok. 1900 lub wówczas wzniesiony, ewentualnie z wykorzystaniem starszych murów. Budownictwo wernakularne.

Dom mur., tynk., podpiwniczony, na planie czworoboku z przybudówkami w elewacji tylnej, dwukondygnacyjny z częściowo mieszkalnym poddaszem, nakryty dwuspadowym dachem z pokryciem ceramicznym i z centralnie usytuowaną, jednoosiową, jednokondygnacjową facjatą.

Fasada 6-osiowa, z zaznaczonym gładkim cokołem, tynkowana. Detal architektoniczny wykonany w tynku. Nad przyziemiem pokrytym pasowym boniowaniem profilowany gzyms. Pod oknami i piętra gzyms pasowy, na wysokości naczółków okien i piętra wąski gzyms profilowany. Elewacja zwieńczona profilowanym gzymsem koronującym. Ponadto naroża budynku podkreślone narożnymi lizenami posadowionymi na gzymsie nad przyziemiem, przewiązanymi gzymsami. Facjata zwieńczona trójkątnym naczółkiem i flankowana dwoma postumentami, na których dekoracyjne kule. W osi elewacji zamurowany obecnie prostokątny otwór wejściowy. Wejście do sieni i na klatkę schodową — w elewacji tylnej.

W elewacji frontowej okna prostokątne, dwuskrzydłowe, w przyziemiu we wgłębnych obramieniach (względem lica boniowania). Okna i piętra w częściowo wtórnie przekształconych obramieniach, w opaskach zespolonych z płycinami podokiennymi. Nad opaskami okien dwuryzalitowe płyciny flankowane przez niewielkie woluty. Powyżej nadokienne profilowane gzymsy. Okno w facjacie bez obramienia. Reliktowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami oraz profilowanymi ślemionami. Nad elewacją frontową połać dachu z pokryciem ceramicznym, wspomnianą już facjatą oraz z dwiema drewnianymi, jednoosiowymi lukarnami. Lukarny nakryte dachami dwuspadowymi przechodzącymi w dachy ostrosłupowe.

Elewacja boczna, południowa zwieńczona trójkątnym szczytem, trójosiowa z oknami w większości ślepymi. Elewacja rozczłonkowana jak elewacja frontowa. Szczyt ujęty profilowaną ramą. Okna przyziemia i I piętra obramione jak okna w elewacji frontowej, przy czym w przypadku okien i piętra zachowane kompletne oryginalne obramienia. Uszakowe w formie litery T, z prostokątnymi płycinami podokiennymi, płycinami nadokiennymi i gzymsami. W szczycie para prostokątnych okien z podokiennikami, płycinami nadokiennymi i z profilowanymi gzymsami nadokiennymi. Powyżej kolisty okulus w gładkiej opasce. Druga elewacja boczna, północna, bezokienna, pozbawiona artykulacji, częściowo zasłonięta przez współczesną przybudówkę. Elewacja tylna bez dekoracji.

W tylnym trakcie budynku drewniane schody dwubiegowe z zabiegiem, zabezpieczone tralkową balustradą z toczonymi, dekorowanymi słupkami, z toczonymi tralkami oraz z profilowaną poręczą. W oknach klatki schodowej drewniana stolarka okienna z pozostałościami trawionego szkła, w tym barwionego.

Stan zachowania:

— dobry, z tym że przekształcone obramienia okien i piętra.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— detal architektoniczny fasady;

— wykrój i układ otworów, relikty stolarki okiennej oraz stolarka drzwi wewnętrznych;

— oryginalna balustrada schodów.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczne są remont kapitalny budynku i przywrócenie obramień okiennych w partii i piętra na wzór obramień w bocznej elewacji południowej. Zaleca się zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 33 (fot. 78-79)

Kamienica czynszowa, wzn. 1886, historyzm, neorenesans łączony z neoklasycyzmem, neobarokiem i elementami budownictwa ceglanego.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie litery L, narożna, ze skrajnym ryzalitem w elewacji tylnej. Kamienica czterokondygnacyjna z oknami podstrysza, nakryta dwuspadowymi dachami z pokryciem ceramicznym.

Fasada 9-osiowa ze ściętym, jednoosiowym naroże, ożywiona asymetrycznie usytuowanym, trójosiowym ryzalitem pozornym zwieńczonym trójkątnym szczytem. Południowa część elewacji z parą zbliżonych ku sobie osi. Północna część elewacji i ryzalit pozorny z układami par osi i osi pojedynczych. Zaznaczony gładki cokół. Przyziemie tynkowane gładko. Wyżej elewacja licowana czerwoną i żółtawo-pomarańczową cegłą klinkierową z zaznaczeniem zagęszczonych poziomych pasów. W szczycie także dwubarwna licówka, ale kształtowana inaczej. Pozostały detal architektoniczny wykonany w tynku. Elewacja rozczłonkowana profilowanym gzymsem nad przyziemiem. Zwieńczona gładkim fryzem (z prostokątnymi otworami-wywietrznikami podstrysza) licowanym cegłą w partii ryzalitu pozornego. Nad fryzem profilowany gzyms koronujący. Trójkątny szczyt ryzalitu licowany jaśniejszą cegłą, obramiony profilowaną ramą, zwieńczony prostokątną płyciną z datą 1886.

Otwór wejściowy umieszczony w odizolowanej osi ryzalitu, zamknięty półkoliście, ujęty gładką opaską. Wypełniony drzwiami frontowymi drewnianymi, dwuskrzydłowymi, z nadświetlem, ramowo-płycinowymi, ożywionymi płycinami, boniami diamentowymi i dekorowaną listwą przymykową. Pod przeszklonym nadświetlem profilowana belka.

Okna prostokątne, dwuskrzydłowe. Okna w przyziemiu w gładkich opaskach, z podokiennikami. Para okien w przyziemiu ryzalitu ze wspólnym podokiennikiem. Okna I–III piętra także z podokiennikami, w obramieniach spiętrzonych tworzących formę pionowego podziału elewacji. Pod i nad oknami wszystkich kondygnacji prostokątne płyciny. Ponad płycinami nadokiennymi profilowane gzymsy. Gzymsy okien III piętra doprowadzone pod fryz pod gzymsem koronującym. Okna w szczycie zamknięte półkoliście, ujęte tynkowymi opaskami i ramą z czerwonej cegły klinkierowej. Nad oknami kolisty okulus w oprawie z czerwonej cegły. Ścięte naroże budynku rozwiązane podobnie jak fragment fasady.

Elewacja boczna trójosiowa, z jedną osią ślepą. Rozczłonkowana jak elewacja frontowa. Podobnie też obramione okna. Nad skrajną, lewą osią dwuosiowa facjata licowana cegłą, przepruta dwoma oknami o łuku pełnym. Zwieńczona półkolistym naczółkiem, flankowanym obeliskami. Okna w facjacie obramione jak okna w szczycie ryzalitu pozornego w fasadzie. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami i profilowanymi ślemionami.

Elewacja tylna bez dekoracji. Nad elewacjami połacie dachu z pokryciem ceramicznym.

Sień przelotowa nakryta stropem z sufitem wzmocnionym dwoma półkolistymi łukami konstrukcyjnymi opartymi na występach muru. W bocznej ścianie sieni otwór o łuku odcinkowym wiodący do klatki schodowej. W otworze drewniane schody wyrównawcze i drzwi wewnętrzne, drewniane, dwuskrzydłowe z nadświetlem, ramowo-płycinowe, pierwotnie częściowo przeszklone, zdobione dekoracją płycinową. Schody drewniane z duszą, dwubiegowe z zabiegami oraz z tralkową balustradą, z toczonymi, dekorowanymi słupkami i tralkami oraz z profilowaną poręczą. W oknach klatki schodowej drewniana stolarka okienna z pozostałościami trawionego szkła, w tym barwionego.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— detal architektoniczny fasady;

— wykrój i układ otworów, relikty stolarki okiennej oraz stolarka drzwi wejściowych i wewnętrznych;

— dobrze zachowane fragmenty oryginalnej balustrady schodów.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczne są przeprowadzenie remontu kapitalnego budynku i renowacja wystroju jego elewacji. Zaleca się przeprowadzenie badań stratygraficznych podziałów i obramień okiennych i zaprojektowanie na tej podstawie ich kolorystyki elewacji. Ponadto trzeba odczyścić z farby licówkę elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 38 (fot. 81-82)

Dom w obrębie zagrody istniejącej już w 1 ćw. XIX w. Budynek przebudowany lub wzniesiony ok. 1890–1900. Budownictwo wernakularne (uproszczony neoklasycyzm). Pozostałe budynki zagrody rozebrane.

Dom mur., tynk., podpiwniczony, na planie czworoboku ze ściętym narożem na styku elewacji tylnej i bocznej. Budynek dwukondygnacjowy z podstryszem, nakryty dachem dwuspadowym z ceramicznym pokryciem.

Fasada 6-osiowa, z zaznaczonym gładkim cokołem, tynkowana. Detal architektoniczny wykonany w tynku. Profilowane gzymsy pod oknami przyziemia, nad przyziemiem. Elewacja zwieńczona uproszczoną strefą belkowania z fryzem wydzielonym gzymsami, przeprutym parami prostokątnych wywietrzników podstrysza, zdobionym prostokątnymi płycinami. Powyżej profilowany gzyms koronujący. W jednej ze środkowych osi elewacji prostokątny otwór wejściowy w gładkim, pasowym obramieniu rytym w tynku. Wypełniony drzwiami w stylu neoklasycyzmu z elementami neorenesansu i neobaroku. Drzwi drewniane z nadświetlem, dwuskrzydłowe, ramowo-płycinowe z dekoracją płycinową, zdobione dodatkowo boniami diamentowymi i płycinami z wklęsłymi narożami. Nadświetle wydzielone profilowaną belką. W elewacji frontowej okna prostokątne, dwuskrzydłowe, w gładkich, pasowych obramieniach rytych w tynku. Nad elewacją frontową połać dachu z pokryciem ceramicznym. Elewacja boczna, północna dwuosiowa, z oknami ślepymi (w przyziemiu), wtórnie zamurowanymi (w partii i piętra) i zachowanymi (na poziomie mieszkalnego poddasza). Elewacja zwieńczona trójkątnym szczytem o nieregularnym zarysie wynikłym ze ścięcia narożnika elewacji. Elewacja dzielona gzymsami jak elewacja frontowa — do poziomu gzymsu nad przyziemiem. Wyżej bez artykulacji. Szczyt bez obramienia. Ślepe okna przyziemia, okna mieszkalnego poddasza w gładkich obramieniach rytych w tynku. Południowa elewacja boczna budynku zwieńczona trójkątnym szczytem, do i piętra włącznie trójosiowa, w partii dwukondygnacjowego szczytu z mijankowym układem otworów — z dwoma oknami niżej i jednym oknem wyżej. Elewacja bez artykulacji, okna bez obramień. Elewacja tylna bez dekoracji.

Sień z drewnianymi schodami wyrównawczymi, nakryta stropem z sufitem. Przez otwór o łuku odcinkowym połączona z poprzecznym korytarzem, z którego dostępne lokalności w tylnym trakcie, przechód i klatka schodowa. W niej drewniane schody powrotne z drewnianą, ażurową balustradą utworzoną ze szczeblin i profilowanej poręczy.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— detal architektoniczny elewacji frontowej;

— wykrój i układ otworów, stolarka drzwi frontowych i wewnętrznych;

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym stolarka drzwi wewnętrznych.

Zaleca się zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej oraz balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 50 (fot. 83-86; [83], [84], [85], [86] )

Starszy budynek szkolny istniał już w latach 70. XIX w. Szkoła ludowa na Wzgórzu Garncarskim (Töpferbergschule), obecnie Szkoła Podstawowa nr 2, wzniesiona została łącznie z przybudówką ok. 1907-1913, w stylu postsecesji z elementami stylu rodzimego. Szkoła i jej przybudówka remontowane w 2 poł. XX w. z zatarciem cech stylowych. Razem ze szkołą została zbudowana wolnostojąca sala gimnastyczna (fot. 87-88), którą gruntownie przebudowano na pocz. XXI w., zachowując w szczytach elewacji pd. i pn. herby miasta.

Główny budynek szkolny mur., tynk., podpiwniczony, na planie prostokąta, ożywiony w osi elewacji tylnej jednokondygnacjową przybudówką z ozdobnym szczytem. Budynek trzykondygnacjowy z sutereną, nakryty dachem dwuspadowym z ceramicznym pokryciem.

Elewacja frontowa 10-osiowa, z licowanym cegłą przyziemiem, tynkowana, obecnie bez artykulacji. Osłonięta lekko wysuniętym okapem dachu. W centralnej części elewacji (ze zbliżonymi osiami okiennymi oraz ze zwężonymi oknami) para prostokątnych otworów wejściowych ujętych wspólnym, ceglano-tynkowym obramieniem. Dolne części węgarów tego obramienia ceglane z uskokiem zaznaczonym czapami. Górne partie węgarów drewniane, zdobione przedstawieniami pszczół. Nad portalem półkoliste pole z przeszklonym okulusem (bez obramienia) w dolnej części półkolistym, w górnej podciętym i zamkniętym łukiem odcinkowym. Pozostała część pola ozdobiona tynkową dekoracją figuralno-ornamentalną. Skrajnie przedstawione popiersia dziewczynki oraz chłopca. Ukazane na tle medalionów otoczonych wicią roślinną, tworzoną z gałązek dębowych i laurowych. Wić uzupełniona dodatkowo banderolami, wolutami i ornamentyką w stylu rokoka. W otworach wejściowych drzwi drewniane, jednoskrzydłowe, częściowo przeszklone, ozdobnie opierzone, nabite ćwiekami, zaopatrzone w ozdobne zawiasy krzyżowe. W okulusie nad drzwiami drewniana stolarka o wzorze geometrycznym, z promienistym układem szprosów, utrzymana w stylu secesji. Wejście do szkoły poprzedzone jednobiegowymi schodami ze sztucznego kamienia, zabezpieczonymi ceglaną balustradą, której dolne skraje zwieńczone półwalcowatymi czapami. Część balustrady przy elewacji zwieńczona blokami z kamienia lub ze sztucznego kamienia, na którym oparte krępe, słupy wspierające pięciopołaciowy daszek (z pokryciem ceramicznym) nad wejściem do szkoły. Na dekorowanych słupach (z ozdobnymi, wklęsłymi zastrzałami) położone belki. Na nich oparta więźba dachowa, pod którą podwieszone pozorne sklepienie beczkowe z desek. Front zadaszenia ażurowy, o zarysie półelipsy wpisanej w pięciobok, u dołu spięty dekoracyjnie podcinaną belką. Podobnie dekorowane listwy nabite wzdłuż obwodu łuku otworu i na belkach tworzących więźbę dachową. W elewacji frontowej okna prostokątne, dwuskrzydłowe o podziale krzyżowym i kwaterowym, bez obramień. Nad elewacją frontową połać dachu z pokryciem ceramicznym oraz z pięcioboczną facjatą o konstrukcji szkieletowej. Facjata przepruta trzema zgrupowanymi, jednoskrzydłowymi, prostokątnymi oknami. Zwieńczona trójkątnym szczytem ujętym bocznie drewnianą, profilowaną ramą spiętą zastrzałem. Facjata nakryta dachem dwuspadowym. Ponadto w dachu szkoły niskie, wydłużone lukarny oraz wysokie, ozdobnie zwieńczone kominy.

Boczne elewacje głównego budynku szkolnego bezokienne, pozbawione artykulacji, zwieńczone trójkątnymi szczytami, w które włączone po trzy szerokie kominy. Elewacja tylna 11-osiowa, z trzema centralnie usytuowanymi, zgrupowanymi osiami okiennymi z oknami klatki schodowej. Okna te węższe niż pozostałe okna elewacji. Elewacja pozbawiona artykulacji, osłonięta lekko wysuniętą połacią dachu z pokryciem ceramicznym. W elewacji okna bez obramień. Na osi okien klatki schodowej dobudowana jednokondygnacjowa, trójosiowa przybudówka. W jej elewacji centralnie usytuowany, prostokątny otwór wejściowy bez obramienia, flankowany prostokątnymi, ślepymi oknami bez oprawy. Przybudówka zwieńczona ozdobnym, gładkim szczytem wolutowym z bocznymi spływami oraz z półkolistym naczółkiem. Nakryta dachem dwuspadowym.

Sień ze schodami wyrównawczymi, nakryta stropem z sufitem. Zamknięta od strony klatki schodowej drewnianymi, czteroskrzydłowymi, wewnętrznymi drzwiami z nadświetlem, ramowo-płycinowymi, częściowo przeszklonymi, zdobionymi dekoracją płycinową. W otworach drzwi, jak i w czterodzielnym nadświetlu dodatkowo podział kwaterowy.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— detal architektoniczny wejścia do budynku, jego zadaszenia, schody zewnętrzne;

— wykrój i układ otworów, stolarka drzwi frontowych i wewnętrznych;

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz.

Konieczne jest zaprojektowanie nowej, jednolitej kolorystyki elewacji budynku szkolnego. Zaleca się przekształcenie bezstylowej przybudówki tak, aby w szczegółach upodobniła się do szkoły. W przypadku wymiany stolarki drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów (równomiernego podziału krzyżowego łączonego z kwaterowym).

· ul. Głogowska 52-54 (fot. 89)

Kamienice czynszowe wzn. ok. 1900. Budownictwo wernakularne, uproszczony neoklasycyzm. Budynki remontowane w 2 poł. XX w. z częściowym zatarciem cech stylowych.

Oba budynki mur., tynk., podpiwniczone, na planie prostokąta. Dwukondygnacjowe z podstryszami, nakryte dachami dwuspadowymi oddzielonymi murem ogniowym. Dachy kryte dachówką ceramiczną. Elewacje tynkowane, z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Fasada południowego domu dzielona profilowanym gzymsem pod oknami przyziemia. Zwieńczona profilowanym gzymsem koronującym. W elewacji wtórnie wypruty, nie obramiony, prostokątny otwór wejściowy. Okna prostokątne, w partii i piętra dwuskrzydłowe, w tynkowych, gładkich obramieniach. Pod gzymsem koronującym pary otworów-wywietrzników podstrysza. Elewacja boczna i tylna południowego budynku bez dekoracji. Fasada północnego domu komponowana jednolicie, 5-osiowa. Zaopatrzona w ceglany cokół. Dzielona profilowanymi gzymsami pod oknami przyziemia, nad przyziemiem i pod oknami i piętra. Nad parami otworów-wywietrzników podstrysza profilowany gzyms koronujący. Przerwany przez podwyższoną, środkową oś elewacji przechodzącą w jednoosiową, jednokondygnacjową facjatę z trójkątnym szczytem i dachem dwuspadowym. Boki szczytu facjaty podkreślone odcinkami profilowanego gzymsu. W środkowej osi elewacji prostokątny otwór wejściowy w profilowanym obramieniu nałożonym na wąski pas tynku. Powyżej nad otworem wejściowym odcinek gzymsu zaznaczony na linii gzymsu nad przyziemiem. W otworze wejściowym drzwi w stylu neoklasycyzmu, drewniane z nadświetlem, dwuskrzydłowe, ramowo-płycinowe z dekoracją płycinową. Jedno ze skrzydeł drzwi dekorowane listwą stylizowaną na kolumnę. Nadświetle wydzielone profilowaną belką. Otwór wejściowy do budynku poprzedzony kilkustopniowymi schodami z nałożonych warstwami płyt z kamienia lub ze sztucznego kamienia. W elewacji frontowej okna prostokątne, dwuskrzydłowe, w przyziemiu w listwowych obramieniach. Okna i piętra wtórnie bez obramień i bez prostokątnych płycin nadokiennych. Zachowane tylko gzymsy nadokienne. Nad oknem w osi elewacji trójkątne naczółki na konsolach. Pary wywietrzników podstrysza bez obramień. Nad elewacją połać dachu z pokryciem ceramicznym. Elewacja tylna bez dekoracji.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— relikty detalu architektonicznego;

— wykrój i układ otworów (za wyjątkiem okna w facjacie), stolarka drzwi frontowych i wewnętrznych;

Konieczny remont kapitalny budynku. Zaleca się zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 56 (fot. 89)

Kamienica czynszowa wzn. ok. 1900, Budownictwo wernakularne, uproszczony neoklasycyzm.

kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie prostokąta. Trzykondygnacjowa z podstryszem, nakryta dachem dwuspadowym z ceramicznym pokryciem.

Elewacja frontowa 5-osiowa, z zaznaczonym gładkim cokołem, tynkowana. Detal architektoniczny wykonany w tynku. Elewacja dzielona profilowanymi gzymsami pod oknami przyziemia, nad przyziemiem, pod oknami I–III piętra i pod parami otworów-wywietrzników podstrysza. Elewacja zwieńczona profilowanym gzymsem koronującym. Pod dwiema skrajnymi, prawymi osiami prostokątna brama bez obramienia. W elewacji frontowej okna prostokątne, dwuskrzydłowe, w przyziemiu w profilowanych obramieniach, w partii I i II — w obramieniach listwowych. Okna i piętra wtórnie bez obramień i bez prostokątnych płycin nadokiennych. Zachowane tylko gzymsy nadokienne. Nad oknem w osi elewacji trójkątne naczółki na konsolach. Pary wywietrzników podstrysza bez obramień. Częściowo zachowana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami oraz z profilowanymi ślemionami. Nad elewacją połać dachu z pokryciem ceramicznym. Elewacje tylna i boczna bez dekoracji.

Stan zachowania:

— dobry, z tym że zniekształcone elementy wystroju elewacji obu budynków.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— relikty detalu architektonicznego;

— wykrój i układ otworów, stolarka okienna oraz stolarka drzwi wewnętrznych;

Konieczny remont kapitalny budynku i rekompozycja wystroju elewacji obu budynków. Zaleca się zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

·     ul. Głogowska 59 (fot. 90-92; [90], [91], [92] )

Kamienica czynszowa, narożna z ul. Okólną, zbudowana łącznie z domem nr 61, wzn. ok. 1910-1913, postsecesja. Oba budynki, nr 59 i 61 jednorodne, komponowane asymetrycznie.

Kamienica narożna, mur., tynk., podpiwniczona, na planie litery V. Czterokondygnacjowa z podstryszem, nakryta dachami dwuspadowymi z ceramicznym pokryciem. Naroże budynku u zbiegu ul. Głogowskiej i Okólnej jednoosiowe, zaokrąglone, nadbudowane o kondygnację, nakryte ostrosłupowym hełmem. Od strony ul. Okólnej zachodnia część bryły budynku lekko wcięta, a w centrum i na szerokości dwóch osi podwyższona o kondygnację. kamienica nakryta dachem płaskim z ukośnymi połaciami nad elewacjami od ul. Głogowskiej i Okólnej. Do podwyższonej części elewacji dobudowane jednostronnie balkony.

Elewacja frontowa (od ul. Głogowskiej) 6-osiowa z komponowanym rozkładem okiennych osi, grupowanych lub rozmieszczanych w większej izolacji. Ponadto w jednej z osi loggie z prostokątnymi otworami, pierwotnie nie przeszklone. W przyziemiu pod nimi prostokątna wnęka zawierająca otwór wejściowy. Nad szerokości trzech skrajnych, północnych osi elewacja podwyższona o kondygnację i zwieńczona dwoma szczytami, trapezowym (nad parą osi) i odcinkowym (nad jedną osią). Elewacja z ceglanym cokołem i ceglanym gzymsem cokołowym, wyżej tynkowana. Przyziemie pierwotnie pokryte stylizowanym, pasowym boniowaniem z klińcami nad oknami (jak na zaokrąglonym narożu i na elewacji od strony ul. Okólnej). Detal architektoniczny wykonany w tynku. Nad przyziemiem szeroki profilowany gzyms. W skrajnej, podwyższonej części elewacji podział ramowy posadowiony na gzymsie nad przyziemiem, poniżej którego zgeometryzowane konsole. W tej partii elewacji, na poziomie III i IV piętra markowany w tynku prostokątny pseudowykusz oparty na szeregu konsol. Zwieńczony wspomnianym już trapezowym szczytem, którego trzy boki ujęte szeroką listwą. Sąsiedni szczyt zamknięty odcinkowo obramiony listwą połączoną z odrębnym podziałem ramowym wydzielającym pojedynczą oś okienną. Pozostałe partie elewacji zwieńczone odcinkami profilowanego gzymsu koronującego. Pod hełmem podwyższonego naroża kamienicy wąski, profilowany gzyms koronujący. W niszy pod loggiami ceramiczna posadzka z dwubarwnych płytek. W tylnej ścianie niszy umieszczony asymetrycznie prostokątny otwór wejściowy bez obramienia. Nad nim, w centrum niszy prostokątne okno, którego parapet ujęty ornamentalnie, złożony z elementów formowanych przypominających wyglądem dachówki marsylskie. W oknie sieni ślusarka i relikty barwnego przeszklenia. W elewacji frontowej okna prostokątne, dwuskrzydłowe, w większości bez obramień. Tylko okna I–IVpiętra, w skrajnej części elewacji, w osi wydzielonej podziałem ramowym w tynkowych opaskach, zaopatrzone w dwuryzalitowe płyciny podokienne. W dwóch osiach (pomiędzy narożnikiem budynku i loggiami) prostokątne płyciny międzyokienne zdobione dekoracją geometryczną, koncentrycznie ułożonymi płycinami. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z profilowanymi słupkami, ślemionami oraz z kwaterowym podziałem górnych części okien. Pary wywietrzników podstrysza bez obramień. Loggie zabezpieczone pełnymi, murowanymi balustradami w formie prostych, wąskich słupków i profilowanego gzymsu, na gładko tynkowanym tle. Dodatkowo balustrady zaopatrzone w kute barierki o wzorze geometrycznym. Nad elewacją połać dachu z pokryciem ceramicznym.

Elewacja od strony ul. Okólnej. Bryła budynku od zachodu lekko wcięta, w centrum i na szerokości dwóch osi podwyższona o kondygnację. Do podwyższonej części elewacji dobudowane jednostronnie balkony. Elewacja 7-osiowa. Złożona z partii zachodniej (częściowo bezokiennej, częściowo dwuosiowej), z partii centralnej, podwyższonej (dwuosiowej) oraz z partii wschodniej (trójosiowej). Elewacja zaopatrzona w ceglany cokół i w ceglany gzyms cokołowy. W partii przyziemia pokryta stylizowanym, pasowym boniowaniem. Nad oknami I i II piętra ozdobiona dekoracyjnymi szlakami ze sztucznego kamienia (odlewami) z secesyjnymi motywami kwietnymi. Elewacja zwieńczona jak elewacja frontowa, odcinkami profilowanego gzymsu koronującego. Okna prostokątne, dwuskrzydłowe bez obramień. W przyziemiu w wąskich wgłębnych opaskach (w stosunku do lica boniowania). Nad oknami (na nadprożach) dekoracyjny układ klińców. Niektóre okna wyższych kondygnacji ujęte gładkimi, tynkowymi obramieniami listwowymi nieznacznie występującymi przed lico elewacji. Okna w partii przyziemia oraz I i II piętra zaopatrzone w parapety z formowanych elementów naśladujących dachówkę marsylską. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami i z profilowanymi ślemionami. Balkony z prostokątnymi płytami balkonowymi, zabezpieczone pełnymi murowanymi balustradami w formie prostych, wąskich słupków i profilowanego gzymsu. Pomiędzy słupkami prostokątne wgłębne płyciny dekorowane gładkimi płycinami w formie elipsy. Dodatkowo balustrady zaopatrzone w kute barierki o wzorze geometrycznym. Tylne elewacje budynku bez dekoracji.

Przednia część sieni z posadzką ceramiczną z dwubarwnych płytek oraz ze schodami wyrównawczymi ze sztucznego kamienia. Umieszczona pod biegiem schodów, ponieważ klatka schodowa w przednim trakcie. Sień wydzielona łukiem odcinkowym od swej tylnej części (o nieregularnym zarysie), w której drzwi do piwnicy, mieszkań i na tyły budynku. W tylnej części sieni posadzka ceramiczna z dwubarwnych płytek ujęta skrajnie barwną bordiurą (w brązach) z motywami geometrycznymi. Schody w przednim trakcie z biegiem nad sienią. Drewniane dwubiegowe, powrotne z drewnianą, ażurową balustradą złożoną z toczonych tralek i słupków oraz z profilowanej poręczy. Podesty klatki schodowej pokryte ceramiczną posadzką z dwubarwnych płytek otoczoną bordiurą częściowo z płytek czarnych i częściowo z płytek brązowych. Podesty klatki schodowej oświetlone prostokątnymi oknami umieszczonymi w niszy z otworem wejściowym do budynku oraz w tylnych ścianach loggii. Okna te wypełnione ślusarką, reliktami barwnego, fakturalnego przeszklenia. Zabezpieczone kratami o wzorze geometryczno-roślinnym. Podobna posadzka jak na podestach klatki schodowej położona także w nieregularnych w zarysie holach poszczególnych kondygnacji, nakrytych sklepieniami odcinkowymi. W holach tych zachowane także drzwi do mieszkań, drewniane, jednoskrzydłowe, ramowo-płycinowe w stylu neoklasycyzmu, z dekoracją płycinową. Drzwi umieszczone w futrynach z uszakami i guttami oraz z nadprożami podkreślonymi trójkątnymi naczółkami.

Stan zachowania:

— dobry, z tym że częściowo znacznie uszkodzone lub zniekształcone elementy wystroju elewacji.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— relikty detalu architektonicznego;

— wykrój i układ otworów, pozostałości stolarki okiennej, ślusarki z reliktami barwnego przeszklenia, stolarka drzwi wewnętrznych;

— balustrada schodów;

— kute kraty w oknach klatki schodowej, kute barierki balkonów.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Zaleca się przeprowadzenie remontu kapitalnego budynku i rekonstrukcji wystroju obu elewacji. Konieczne jest odtworzenie ceglanego cokołu, pasowego boniowania przyziemia wraz z wgłębnymi obramieniami okien oraz klińcami nad oknami. Ponadto trzeba przywrócić listwowe obramienia okien oraz eliptyczne płyciny na balustradach balkonów. Należy przeprowadzić badania stratygraficzne tynków i zaprojektować na tej podstawie kolorystykę elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej, drzwiowej i balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów. Konieczna jest likwidacja wtórnych przeszkleń loggi.

· ul. Głogowska 61 (fot. 93)

Kamienica czynszowa, zbudowana łącznie z domem nr 59, wzn. ok. 1910-1913, postsecesja. Oba budynki jednorodne, komponowane asymetrycznie.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie czworoboku z aneksami w elewacji tylnej. Kamienica czterokondygnacjowa z podstryszem, nakryta dachem dwuspadowym z ceramicznym pokryciem.

Elewacja frontowa 6-osiowa ze skrajnie usytuowaną dwuosiową facjatą z trójkątnym szczytem. Elewacja z tynkowym cokołem, tynkowana, z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Nad przyziemiem profilowany gzyms. Na nim posadowione lizeny z trzonami dekorowanymi ułożonymi koncentrycznie, prostokątnymi płycinami. Lizeny w górnej części, powyżej ślemion okien III piętra, przewiązane pasowymi gzymsami, pod którymi duże, zgeometryzowane gutta. Górne części lizen nad gzymsami obwiedzione gładkimi listwami otaczającymi pola z dekoracją płycinową. W polach pary prostokątnych, wąskich płycin z czworobocznymi kostkami na krańcach. Elewacja zwieńczona profilowanym gzymsem koronującym. Facjata nad dwiema skrajnymi, południowymi osiami okiennymi ujęta skrajnie szerokimi lizenami zdobionymi wąskimi, prostokątnymi płycinami z kostkowymi zwieńczeniami. Ponad lizenami na elewacji facjaty szeroka, pasowa rama szczytu zdobiona motywami małych, półkoliście zamkniętych blend. Wertykalny kierunek kompozycji elewacji podkreślony także przez bardzo płytkie nisze (z osiami okiennymi) doprowadzone do par wywietrzników podstrysza. W jednej ze środkowych osi elewacji prostokątny otwór wejściowy bez obramienia. W nim asymetrycznie komponowane drzwi w stylu historyzmu, drewniane, z nadświetlem, ramowo-płycinowe, częściowo przeszklone. Drzwi złożone z wąskiego skrzydła nieruchomego oraz z jednego skrzydła ruchomego. W skrzydle nieruchomym zachowany oryginalny, dzielony na kwatery otwór oraz towarzysząca mu dekoracja w formie konsolki i rozet. Pod otworem prostokątna płycina z kartuszem (z motywem rozety) w roślinnym obramieniu z kampanulą. Zachowana także dolna część ruchomego skrzydła drzwi z dekoracją płycinową oraz z podobnym motywem jak na nieruchomym skrzydle drzwi. U podstawy nadświetla profilowana belka.

W elewacji frontowej okna prostokątne, dwuskrzydłowe, bez obramień. Tylko okna podstrysza w gładkich opaskach połączonych z oprawą górnych części lizen pod gzymsem koronującym. Okna na wysokości I–III piętra rozmieszczone w płytkich, pionowych niszach, a pomiędzy oknami, w osiach, prostokątne płyciny z motywami geometrycznymi. Nad oknami i piętra płyciny z motywem rombu, w który wpisany krzyż grecki i ponownie romb. Ponad oknami II piętra płyciny z koncentrycznym układem prostokątów. Z kolei nad oknami III piętra, w południowej, skrajnej części elewacji prostokątne płyciny obramione listwą przewiązaną w narożach małymi kwadratami. i w końcu nad dwoma oknami w facjacie wspólna, pięcioboczna płycina nadokienna. Reliktowo zachowana drewniana stolarka okienna z profilowanymi słupkami, ślemionami oraz z kwaterowym podziałem górnych części okien. Nad elewacją frontową połać dachu z pokryciem ceramicznym.

Elewacje boczna i tylne bez dekoracji. Elewacja tylna pięciokondygnacjowa z asymetrycznie usytuowanym czteroosiowym ryzalitem. Jego centralna część, dwuosiowy pion klatki schodowej wysunięta ku przodowi. Na północ od pionu klatki schodowej prostokątne loggie oparte również na wydłużonej ku wschodowi, bocznej, nośnej ścianie budynku. Z kolei po południowej stronie pionu klatki schodowej cofnięta w głąb jednoosiowa część ryzalitu z balkonami. Balustrady balkonów i loggi w elewacji tylnej, kute, ażurowe, o prostym wzorze geometrycznym.

Sień z posadzką ceramiczną z dwubarwnych płytek nakryta stropem z sufitem. Połączona otworem o łuku odcinkowym z przechodem i z klatką schodową w tylnym trakcie. Schody drewniane dwubiegowe, powrotne z drewnianą, ażurową balustradą złożoną z toczonych tralek i słupków oraz z profilowanej poręczy. Przy podestach klatki schodowej drzwi WC, drewniane, jednoskrzydłowe, ramowo-płycinowe w stylu neoklasycyzmu, z dekoracją płycinową.

Stan zachowania:

— dobry, z tym że uszkodzone elementy wystroju elewacji.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— detal architektoniczny;

— wykrój i układ otworów, pozostałości stolarki okiennej, stolarka drzwi frontowych i wewnętrznych;

— dobrze zachowane fragmenty balustrady schodów;

— kute balustrady loggi i balkonów w elewacji tylnej.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Konieczne jest przeprowadzenie remontu kapitalnego budynku i jego elewacji, w tym rekonstrukcji płycin podokiennych i drzwi frontowych. Zaleca się przeprowadzenie badań stratygraficznych tynków i zaprojektowanie na tej podstawie kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej, drzwiowej i balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 68 (fot. 94)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1910, postsecesja.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie czworoboku, czterokondygnacjowa, nakryta dachem dwuspadowym z ceramicznym pokryciem. Tylna część budynku z podwyższonym, dwu- i półosiowym pionem klatki schodowej.

Elewacja frontowa 6-osiowa z dwiema środkowymi osiami podkreślonymi dwuosiową facjatą w połaci dachu, nakrytą trójkątnym szczytem. Elewacja z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Dzielona profilowanym gzymsem nad przyziemiem, zwieńczona profilowanym gzymsem koronującym. Szczyt facjaty ujęty wąską ramą. W lewej, skrajnej osi prostokątny otwór wejściowy bez obramienia. W nim drewniane drzwi dwuskrzydłowe (z nieruchomymi partiami skrzydeł), ramowo-płycinowe, komponowane asymetrycznie. Zdobione płycinami wypełnionymi odeskowaniem. Ponadto w przyziemiu witryna sklepowa i wejście do sklepu, prostokątne, bez obramień. W elewacji frontowej okna prostokątne, dwuskrzydłowe, bez obramień, zaopatrzone w parapety z cegły klinkierowej. Pod oknami II i III piętra dekoracja nałożona płasko na lico elewacji, wycięta konturowo. Motywy zestawione symetrycznie — uproszczone tarcze herbowe i kartusze w oprawie roślinnej (pod oknami II piętra), profilowo ukazane niedźwiedzie i lwy heraldyczne oraz kartusze w roślinnej oprawie (pod oknami III piętra). W polu szczytu facjaty eliptyczny okulus bez oprawy. Reliktwo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami oraz z profilowanymi ślemionami. Nad elewacją frontową połać dachu z pokryciem ceramicznym, z opisaną powyżej facjatą oraz z umieszczoną asymetrycznie mniejszą facjatą z dachem pulpitowym.

Elewacje boczna i tylne bez dekoracji.

Sień usytuowana skrajnie, w założeniu przelotowa, ale od strony podwórza zamurowana. Sień nakryta stropem z sufitem wzmocnionym łukami konstrukcyjnymi. W bocznej ścianie sieni wylot korytarza na planie litery L, nakrytego stropem z sufitem, prowadzącego do przechodu i klatki schodowej w tylnym trakcie. Wylot korytarza dostępny przez drewniane kilkustopniowe schody wyrównawcze. Posadzka korytarza ceramiczna z płytek o wzorze geometryczno-roślinnym, ujęta bordiurą z dwubarwnych płytek ze wzorem geometrycznym. Schody drewniane dwubiegowe, powrotne z drewnianą, ażurową balustradą złożoną z toczonych tralek i słupków oraz z profilowanej poręczy. Przy podestach klatki schodowej drzwi WC, drewniane, w stylu neoklasycyzmu, jednoskrzydłowe, ramowo-płycinowe z dekoracją płycinową.

Stan zachowania:
— dobry, z tym że uszkodzone fragmenty wystroju elewacji.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— detal architektoniczny;

— wykrój i układ otworów, pozostałości stolarki okiennej, stolarka drzwi frontowych i wewnętrznych;

— dobrze zachowane fragmenty balustrady schodów,

— posadzka korytarza w przyziemiu.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Zaleca się przeprowadzenie remontu kapitalnego budynku i jego elewacji oraz zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej, drzwiowej i balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 69 (fot. 95)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1870-1877, historyzm (neoklasycyzm). Kamienica tworzy kompozycyjną całość z sąsiednim domem nr 69a. Pierwotnie jeden budynek.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie czworoboku, czterokondygnacjowa z podstryszem, nakryta dachem dwuspadowym. Tylna część budynku z ryzalitem klatki schodowej.

Elewacja frontowa 5-osiowa, z ceglanym cokołem, wyżej tynkowana, z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Elewacja dzielona profilowanymi gzymsami pod oknami przyziemia, nad przyziemiem, pod oknami I–III piętra i pod wywietrznikami podstrysza. Zwieńczona profilowanym gzymsem koronującym. W osi elewacji prostokątny otwór wejściowy w profilowanym obramieniu, poprzedzony parostopniowymi schodami. W nim drewniane drzwi w stylu neoklasycyzmu łączonego z neorenesansem, z nadświetlem. Ramowo-płycinowe, z dekoracją płycinową. W skrajnych płycinach drzwi diamentowe bonie. Listwa przymykowa w formie półwałka doprowadzonego pod półcylindryczną konsolę na profilowanej belce pod nadświetlem. W elewacji frontowej okna prostokątne, dwuskrzydłowe, w profilowanych obramieniach. Okna III piętra w obramieniach gładkich. Nad oknami I i II piętra prostokątne płyciny nadokienne oraz nadokienne gzymsy. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami oraz z profilowanymi ślemionami. Elewacja tylna bez dekoracji.

Sień z posadzką z dwubarwnych płytek. Nakryta stropem z sufitem wzmocnionym łukiem konstrukcyjnym, jednocześnie łukiem otworu prowadzącego do przechodu i klatki schodowej w tylnym trakcie. W otworze wewnętrzne drzwi nadświetlem, drewniane, ramowo-płycinowe, dwuskrzydłowe, z wąskim, trzecim, skrajnym skrzydłem nieruchomym. Zdobione dekoracją płycinową, częściowo pierwotnie przeszklone. Schody drewniane dwubiegowe, powrotne z drewnianą, ażurową balustradą złożoną z toczonych tralek i słupków oraz z profilowanej poręczy.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:
Do zachowania:
— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;
— detal architektoniczny;
— wykrój i układ otworów, pozostałości stolarki okiennej, stolarka drzwi frontowych i wewnętrznych.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Zaleca się przeprowadzenie remontu kapitalnego budynku i jego elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej, drzwiowej i balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 69a (fot. 95)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1870-1877, historyzm (neoklasycyzm). Kamienica tworzy kompozycyjną całość z sąsiednim domem nr 69. Przebudowana wewnątrz w latach 20. lub 30. XX w.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie czworoboku, czterokondygnacjowa z podstryszem, nakryta dachem dwuspadowym.

Elewacja frontowa dwu i półosiowa, z ceglanym cokołem, wyżej tynkowana, z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Elewacja dzielona profilowanymi gzymsami nad przyziemiem, pod oknami I–III piętra i pod wywietrznikami podstrysza. Zwieńczona profilowanym gzymsem koronującym. W jednej z osi elewacji prostokątna brama częściowo ujęta gładkim obramieniem. Okna prostokątne, dwuskrzydłowe, w profilowanych obramieniach. Okna III piętra w obramieniach gładkich. Nad oknami I i II piętra prostokątne płyciny nadokienne oraz nadokienne gzymsy. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami oraz z profilowanymi ślemionami. Elewacja tylna bez dekoracji. Sień z posadzką z lastriko, przelotowa na całej szerokości przedniego traktu, dalej zwężona. Otwarta od podwórza prostokątną bramą. Nakryta stropem z sufitem. W przedniej części sieni drewniane, zabiegowe, przyścienne schody z drewnianą, ażurową balustradą złożoną ze szczeblin i z profilowanej poręczy.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku;

— detal architektoniczny;

— wykrój i układ otworów, pozostałości stolarki okiennej, stolarka drzwi wewnętrznych;

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Zaleca się przeprowadzenie remontu kapitalnego budynku i jego elewacji oraz zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej, drzwiowej i balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 70 (fot. 96-97)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1900, historyzm (neoklasycyzm łączony z neorenesansem).

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie czworoboku, czterokondygnacjowa, z ryzalitem klatki schodowej w elewacji tylnej.

Elewacja frontowa 5-osiowa z osią środkową podkreśloną jednoosiową facjatą w połaci dachu, nakrytą trójkątnym szczytem. Elewacja z ceglanym cokołem, wyżej tynkowana, w przyziemiu zdobiona pasowym boniowaniem. Ożywiona detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Dzielona profilowanymi gzymsami nad przyziemiem i pod oknami III piętra. Zwieńczona gładkim fryzem i profilowanym gzymsem koronującym. Szczyt facjaty ujęty skrajnie wąską ramą opartą na dwóch bocznych występach muru. Zwieńczony prostopadłościenną nastawą, na której posadowiony prostopadłościenny blok ożywiony półkolistym naczółkiem. W osi elewacji prostokątny otwór wejściowy bez obramienia, podkreślony trapezowym kluczem. Wypełniony drewnianymi drzwiami z nadświetlem, ramowo-płycinowymi, dwuskrzydłowymi, w stylu neoklasycyzmu łączonego z neobarokiem. Drzwi z dekoracją płycinową zdobione dodatkowo boniami diamentowymi, płycinami ze sfazowanymi narożami. Ożywione profilowaną listwą przymykową dekorowaną ornamentem cekinowym, żłobkowaniami, stylizowanym motywem kampanul i motywem woluty. Pod nadświetlem profilowana belka z denticuli. W elewacji frontowej okna prostokątne, dwuskrzydłowe. Ujęte w 2/3 wgłębnymi, pseudofascjowymi obramieniami, w przypadku okien I–III piętra ozdobionymi dodatkowo skrajną listwą. Pod oknami przyziemia i II piętra podokienniki. Okna przyziemia pokreślone dodatkowo rysunkiem klińców pseudoboniowania i trapezowymi kluczami. Nad oknami i piętra zdwojone naczółki trójkątne, a nad oknami II piętra nadokienne gzymsy. Okno w facjacie w sfazowanym obramieniu, nad którym zdwojony naczółek trójkątny. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami oraz z profilowanymi ślemionami. Nad elewacją frontową połać dachu z pokryciem ceramicznym, z opisaną powyżej facjatą oraz z umieszczoną asymetrycznie mniejszą facjatą z dachem pulpitowym.

Elewacja tylna bez dekoracji.

Sień z posadzką ceramiczną z dwubarwnych płytek, z drewnianymi schodami wyrównawczymi. Nakryta stropem z sufitem wzmocnionym łukiem konstrukcyjnym, jednocześnie łukiem otworu prowadzącego do przechodu i klatki schodowej w tylnym trakcie. Schody drewniane dwubiegowe, powrotne z drewnianą, ażurową balustradą ze szczeblin oraz z profilowaną poręczą. Przy podestach klatki schodowej drzwi WC, drewniane, jednoskrzydłowe, ramowo-płycinowe w stylu neoklasycyzmu, z dekoracją płycinową.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:
Do zachowania:
— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;
— detal architektoniczny;
— wykrój i układ otworów, pozostałości stolarki okiennej, stolarka drzwi frontowych i wewnętrznych;

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Zaleca się przeprowadzenie remontu kapitalnego budynku i jego elewacji oraz zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

·     ul. Głogowska 71 (fot. 98)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1870-1877, historyzm (neoklasycyzm).

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie czworoboku, ze skrajnym ryzalitem w elewacji tylnej, trzykondygnacjowa z podstryszem, nakryta dachem dwuspadowym.

Elewacja frontowa 4-osiowa ze skrajnym, podwyższonym, jednoosiowym, czterokondygnacjowym ryzalitem pozornym. Elewacja z ceglanym cokołem, wyżej tynkowana, z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Dzielona profilowanym gzymsem nad przyziemiem. Ryzalit pozorny i główna część elewacji zwieńczone odcinkami profilowanego gzymsu koronującego. W osi elewacji obok ryzalitu pozornego prostokątny otwór wejściowy w gładkim obramieniu. W elewacji frontowej okna prostokątne, dwuskrzydłowe, bez obramień. Nad elewacją połać dachu z pokryciem ceramicznym. Elewacja tylna bez dekoracji. Sień nakryta stropem z sufitem wzmocnionym łukiem konstrukcyjnym, jednocześnie łukiem otworu prowadzącego do przechodu i klatki schodowej w tylnym trakcie. W niej schody drewniane dwubiegowe, powrotne z częściowo zachowaną, drewnianą, ażurową balustradą złożoną z toczonych tralek i słupków oraz z profilowanej poręczy.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:
Do zachowania:
— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;
— detal architektoniczny;
— wykrój i układ otworów, stolarka drzwi wewnętrznych.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Zaleca się przeprowadzenie remontu kapitalnego budynku i jego elewacji oraz zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej, drzwiowej i balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 73 (fot. 99)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1870-1877, historyzm (neoklasycyzm).

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie czworoboku, trzykondygnacjowa z podstryszem, nakryta dachem dwuspadowym. Tylna część budynku z jednoosiowym, obniżonym ryzalitem.

Elewacja frontowa 5-osiowa, ze skrajnym, podwyższonym, jednoosiowym, czterokondygnacjowym ryzalitem pozornym zwieńczonym trójkątnym szczytem. Elewacja z zaznaczonym niskim cokołem, tynkowana, z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Ozdobiona w przyziemiu pasowym boniowaniem. Dzielona gzymsem cokołowym, profilowanymi gzymsami (nad przyziemiem, pod oknami I–II piętra). Główna część elewacji zwieńczona wydzielonym listwami fryzem, w polu którego pary okien podstrysza i rustykowane, prostokątne płyciny. Powyżej odcinek profilowanego gzymsu koronującego opartego na konsolach. Podwyższony ryzalit pozorny zwieńczony rzędem denticuli i profilowanym gzymsem koronującym na konsolach. Boki naczółka ryzalitu ujęte profilowaną ramą. W partii ryzalitu pozornego brama zamknięta łukiem odcinkowym. Nie oprawiona bezpośrednio, ale zaakcentowana formami filarów-węgarów z prostokątnymi, wgłębnymi płycinami.

W elewacji frontowej okna prostokątne, dwuskrzydłowe, W partii ryzalitu pozornego, na wysokości I-II piętra w obramieniach rozbudowanych, spiętrzonych. Pod oknem i piętra dekoracyjna ława podokienna z bocznymi słupkami i z centralną częścią ożywioną wgłębną, prostokątną płyciną. Na ławie podokiennej posadowione pilastry z toskańskimi głowicami wpierające odcinek belkowania z gzymsem koronującym. Podobne, ale bardziej uproszczone obramienie okna II piętra. Okno III piętra w partii ryzalitu pozornego w obramieniu listwowym. W głównej części elewacji okna oprawione skromniej. Ujęte profilowanymi obramieniami. Ponadto w przyziemiu okna z podokiennikami. Okna w partii i piętra zaopatrzone dodatkowo w dekoracyjne ławy podokienne wypełnione na całej szerokości wgłębnymi, prostokątnymi płycinami. Powyżej, nad oknami i piętra profilowane gzymsy. Okna podstrysza ujęte bocznie listwami połączonymi z listwami wydzielającymi fryz pod gzymsem koronującym. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami oraz z profilowanymi ślemionami. Nad elewacją połać dachu z pokryciem ceramicznym. Elewacja tylna bez dekoracji.

Sień przelotowa, brukowana kostką granitową, nakryta stropem z sufitem wzmocnionym łukami konstrukcyjnymi. Otwarta bramą o łuku odcinkowym w tylnej elewacji budynku. W bocznej ścianie sieni otwór wejściowy do klatki schodowej poprzedzony kilkustopniowymi, drewnianymi schodami wyrównawczymi. W otworze wewnętrzne drzwi nadświetlem, drewniane, ramowo-płycinowe, dwuskrzydłowe, częściowo przeszklone, zdobione dekoracją płycinową. Schody drewniane dwubiegowe, powrotne, z reliktami drewnianej, ażurowej balustrady, z której pozostała profilowana poręcz. Przy podestach klatki schodowej drewniane drzwi WC, jednoskrzydłowe, ramowo-płycinowe.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:
Do zachowania:
— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;
— detal architektoniczny;
— wykrój i układ otworów, pozostałości stolarki okiennej, stolarka drzwi wewnętrznych;
— zachowany bruk z kostki granitowej przed bramą budynku.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Zaleca się przeprowadzenie remontu kapitalnego budynku i jego elewacji oraz zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów. Wykonując nową balustradę korzystnym byłoby nawiązanie do form oryginalnych słupków i tralek z balustrady schodów domu przy ul. Głogowskiej 71.

· ul. Głogowska 75 (fot. 100)

Kamienica czynszowa, wzn. ok. 1870-1877, historyzm (neoklasycyzm). Przyziemie przebudowane w 2 poł. XX w.

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, na planie czworoboku, trzykondygnacjowa z podstryszem, nakryta dachem dwuspadowym.

Elewacja frontowa 5-osiowa, ze skrajnym, podwyższonym, jednoosiowym, czterokondygnacjowym ryzalitem. Elewacja tynkowana, z detalem architektonicznym wykonanym w tynku. Dzielona profilowanymi gzymsami nad przyziemiem, pod oknami I–II piętra. Główna część elewacji zwieńczona wydzielonym listwami fryzem, w polu którego pary otworów-wywietrzników podstrysza. Nad fryzem odcinek profilowanego gzymsu koronującego. Podwyższony ryzalit pozorny zwieńczony profilowanym gzymsem koronującym oraz pełną balustradą-attyką ze skrajnymi słupkami. W osi elewacji skrajnego ryzalitu prostokątny otwór wejściowy bez obramienia. W elewacji frontowej okna prostokątne, dwuskrzydłowe, ujęte (za wyjątkiem okien przyziemia) profilowanymi obramieniami. Ponadto okna i piętra zaopatrzone w prostokątne, gładkie płyciny nadokienne i w profilowane gzymsy nadokienne. Okna podstrysza ujęte bocznie listwami połączonymi z listwami wydzielającymi frzyz pod gzymsem koronującym. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami oraz z profilowanymi ślemionami. Nad elewacją połać dachu z pokryciem ceramicznym. Elewacja tylna bez dekoracji.

Sień nakryta stropem z sufitem, połączona z przechodem i klatką schodową w tylnym trakcie. Schody drewniane dwubiegowe, powrotne, z reliktami drewnianej, ażurowej balustrady, z której pozostały nieliczne oryginalne słupki, tralki i profilowana poręcz.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— detal architektoniczny;

— wykrój i układ otworów, pozostałości stolarki okiennej, stolarka drzwi wewnętrznych;

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Zaleca się przeprowadzenie remontu kapitalnego budynku i jego elewacji oraz zaprojektowanie nowej kolorystyki elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej, drzwiowej i balustrady schodów wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 84 (fot. 101)

Dom w obrębie dawnego małego gospodarstwa usytuowany szczytowo względem ulicy, wzn. w 3 ćw. XIX w., przebudowany ok. 1900. Relikt zabudowy wiejskiej. Budynek częściowo przebudowany i otynkowany w 2 poł. XX w. Wówczas zakryta szkieletowa konstrukcja piętra i szczytu.

Dom z mur. przyziemiem i z wyższymi kondygnacjami o konstrukcji szkieletowej, częściowo podpiwniczony. Na planie prostokąta, z jednokondygnacjową, murowaną przybudówką w elewacji bocznej, podwórzowej. Budynek dwukondygnacyjny nakryty dwuspadowym dachem. Elewacja frontowa, szczytowa, 2-osiowa, tynkowana, zwieńczona trójkątnym szczytem, bez artykulacji. Widoczna podwalina konstrukcji szkieletowej. Otwory prostokątne, dwuskrzydłowe bez obramień, w przyziemiu przebudowane. Podobnie jak elewacja frontowa kształtowane boczne elewacje budynku osłonięte wysuniętymi okapami dachu. W elewacjach tych, w partii i piętra zachowane oryginalne wykroje otworów. Nad elewacjami połacie dachu z pokryciem ceramicznym oraz z oknem powiekowym (od strony podwórza).

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— szkieletowa konstrukcja ściany pod tynkiem;

— wykrój i układ oryginalnych otworów.

Zaleca się odsłonięcie i zakonserwowanie szkieletowej konstrukcji piętra i szczytu budynku oraz wypełnienie otworów drewnianą stolarką okienną, oknami dwuskrzydłowymi z podziałem kwaterowym w skrzydłach. Należy zaprojektować nową kolorystykę tynkowanego wypełnienia konstrukcji szkieletowej, w odcieniu jasnego brązu, w nawiązaniu do barwy widocznej na bocznej elewacji budynku przy ul. Głogowskiej 88. W przypadku wymiany stolarki drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 86 (fot. 102)

Dom w obrębie dawnego małego gospodarstwa usytuowany szczytowo względem ulicy, wzn. w 3 ćw. XIX w., przebudowany ok. 1900. Relikt zabudowy wiejskiej. Budynek częściowo przebudowany i otynkowany w 2 poł. XX w.

Budynek z mur. przyziemiem i z wyższymi kondygnacjami o konstrukcji szkieletowej. Częściowo podpiwniczony, na planie prostokąta, dwukondygnacyjny nakryty dwuspadowym dachem. Elewacja frontowa, szczytowa, 2-osiowa, tynkowana, zwieńczona trójkątnym szczytem, bez artykulacji. W elewacji otwory prostokątne, dwuskrzydłowe, bez obramień. Okna w szczycie przebudowane. Elewacje boczne bez artykulacji, przeprute prostokątnymi otworami bez obramień, osłonięte wysuniętymi okapami dachu. Nad elewacjami bocznymi połacie dachu z pokryciem ceramicznym. Nad elewacją podwórzową, południową połać dachu z dużym, jednoosiowym, drewnianym szczytem o wykroju wklęsło-wypukłym zawierającym prostokątny otwór wejściowy na strych.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— szkieletowa konstrukcja ścian pod tynkiem;

— wykrój i układ oryginalnych otworów.

— frontowa brama filarowa, murowana, tynkowana.

Zaleca się odsłonięcie i zakonserwowanie szkieletowej konstrukcji piętra i szczytu budynku i wypełnienie otworów drewnianą stolarką okienną, oknami dwuskrzydłowymi z podziałem kwaterowym w skrzydłach. Należy też zaprojektować nową kolorystykę tynkowanego wypełnienia konstrukcji szkieletowej, w odcieniu jasnego brązu, w nawiązaniu do barwy widocznej na bocznej elewacji budynku przy ul. Głogowskiej 88. W przypadku wymiany stolarki drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 88 (fot. 103-104)

Dom w obrębie dawnego małego gospodarstwa usytuowany szczytowo względem ulicy, wzn. w 3 ćw. XIX w., przebudowany ok. 1900. Relikt zabudowy wiejskiej. Otynkowany już na pocz. XX w. i wówczas zakryta szkieletowa konstrukcja piętra i szczytu. Budynek częściowo przebudowany w 2 poł. XX w. Obecnie ocieplany.

Budynek z mur. przyziemiem i z wyższymi kondygnacjami o konstrukcji szkieletowej, częściowo podpiwniczony, na planie prostokąta, dwukondygnacyjny nakryty dwuspadowym dachem z pokryciem ceramicznym.

Elewacja frontowa, szczytowa 2-osiowa, tynkowana, zwieńczona trójkątnym szczytem, bez artykulacji. W partii szczytu widoczne spod tynku elementy konstrukcji szkieletowej. W elewacji otwory prostokątne, dwuskrzydłowe. Ujęte rytymi delikatnie w tynku obramieniami. Okna przyziemia z węgarami z przemiennych boni, na których oparte odcinkowe łuki z dużymi trapezowymi kluczami i z bocznymi klińcami. Okna i piętra z listwowymi podokiennikami włączonymi dawniej w pasowy gzyms podokienny. Okna ujęte gładkimi węgarami, na których oparte półkoliste archiwolty z układem klińców. Elewacje boczne bez artykulacji, przeprute prostokątnymi otworami bez obramień, osłonięte wysuniętymi okapami dachu. Na bocznej elewacji, północnej widoczna spod tynku szkieletowa konstrukcja piętra wykonana z drewnianych elementów konstrukcyjnych, niektórych dekorowanych szlakami z kół. Nad elewacjami bocznymi połacie dachu z pokryciem ceramicznym. Nad elewacją podwórzową połać dachu z pokryciem ceramicznym oraz z oknem powiekowym.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— szkieletowa konstrukcja ścian pod tynkiem;

— wykrój i układ oryginalnych otworów.

Zaleca się odsłonięcie i zakonserwowanie szkieletowej konstrukcji piętra i szczytu budynku oraz wypełnienie otworów drewnianą stolarką okienną, oknami dwuskrzydłowymi z podziałem kwaterowym w skrzydłach. Należy zaprojektować nową kolorystykę tynkowanego wypełnienia konstrukcji szkieletowej, w odcieniu jasnego brązu, w nawiązaniu do barwy widocznej na bocznej elewacji budynku. W przypadku wymiany stolarki drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska 90 (fot. 105)

Dom w obrębie małego gospodarstwa usytuowany szczytowo względem ulicy, wzn. w 3 ćw. XIX w., przebudowany ok. 1900. Relikt zabudowy wiejskiej. Budynek częściowo przebudowany w 2 poł. XX w.

Obecnie budynek najprawdopodobniej w całości mur., tynk., częściowo podpiwniczony, na planie prostokąta, dwukondygnacyjny nakryty naczółkowym dachem z pokryciem ceramicznym. Elewacja frontowa szczytowa, 2-osiowa, tynkowana, zwieńczona trapezowym szczytem z odcinkiem profilowanego gzymsu koronującego. W elewacji okna prostokątne, dwuskrzydłowe we wgłębnych, gładkich opaskach. Częściowo zachowana drewniana stolarka okienna z dekorowanymi słupkami i z profilowanymi ślemionami. Elewacje boczne zwieńczone profilowanymi gzymsami koronującymi. Elewacja boczna, południowa, od strony podwórza, pięcioosiowa z regularnym układem otworów. Elewacja boczna, północna z układem otworów dostosowanym do potrzeb, w tym z oknami przebudowanymi. W elewacji południowej okna wykrojone jak okna we frontowej elewacji szczytowej. Taka też stolarka okienna.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, ceramiczne pokrycie dachu;

— wykrój i układ oryginalnych otworów, stolarka okienna.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Głogowska — most na Czarnej Wodzie (fot. 106-113; [106], [107], [108], [109], [110], [111], [112], [113] )

[WEZ 1992]

Most drogowy na rzece Czarna Woda (Schwarzwasser Brücke, Ziethen-Brücke — od 1935). Wzniesiony na miejscu wcześniejszej przeprawy w latach 1903–1904 wg proj. miejskiego inspektora budowlanego Molle[40]. Neoromanizm z elementami secesji.

Usytuowany w ciągu ulicy Głogowskiej. Jednoprzęsłowy, o żelbetonowej konstrukcji rozporowej opartej na łuku odcinkowym. Partia przęsła wydzielona trójbocznymi ryzalitami przyczółków. W przyłuczach mostu triforyjne przeźrocza o zmniejszającej się wysokości, zamknięte łukami pełnymi z kluczem. Budowla otrzymała oblicowanie z granitowych ciosów, rustykowanych w partii klińców w zamknięciu łuku. Balustrada metalowa, ażurowa, rozpięta między czterema słupami o granitowych cokołach usytuowanymi w osiach ryzalitów i stanowiącymi równocześnie cokoły latarni oraz kubicznymi słupkami na krańcach przyczółków. Krata balustrady łączona nitami i opaskami, o wzorze geometrycznym pod wpływem secesji. Latarnie mostu ozdobne, kute, z kielichowymi podstawami zdobionymi giętymi, zgeometryzowanymi wolutami. Trzony latarń profilowane z przewiązkami. Górne części latarni ażurowe, kształtowane dekoracyjnie, w formie pręta i układu zgeometryzowanych giętych lub zwijanych listew. Cztery z nich ozdobione symetrycznie zwieńczeniami w formie zgeometryzowanych liści. Z tego układu elementów konstrukcyjnych i dekoracyjnych wyprowadzony łukiem pręt z przewiązkami zakończony kloszem lampy. Pod nim i nad nim umieszczone podobnie wygięte listwy zakończone zgeometryzowanymi meandrami. Na kubicznym słupku balustrady ślad po tablicy inskrypcyjnej.

Stan zachowania:

— bardzo dobry. Obiekt po pieczołowicie przeprowadzonym generalnym remoncie.

Most, podobnie jak wzniesiony w tym samym czasie i przez tego samego architekta most na Kaczawie, kwalifikuje się do wpisu do rejestru zabytków z uwagi na reprezentowany poziom artystyczny.

Ulica Kąpielowa

Wiesenweg (ok. 1910), Pływacka (1946), Kąpielowa (1959)

Powstała w wyniku regulacji biegnącej poprzez łąki na obrzeżach miasta drogi polnej. Było to bezpośrednim następstwem zmiany przebiegu odgałęzienia linii kolejowej w kierunku Głogowa i Żagania. Ulica znalazła się po jej wschodniej stronie, oddzielona nasypem od bagnistych obszarów na północnym zachodzie, w rozlewiskach Czarnej Wody (Stadtbruch). Po zachodniej stronie ulicy powstał sztuczny zbiornik wodny, zaś jej kontynuację stanowiła droga polna, łącząca się na północy z odnogą ul. Bagiennej (Bruchstrasse).

· ul. Kąpielowa 1

Otwarte kąpielisko miejskie, tak zwana Pływalnia Północna (Nordbad). Obecnie Miejskie Kąpielisko „Kormoran”. Lata 1929-1930, otwarcie 17 maja 1930[41].

Na północ od linii torów kolejowych, na terenie podmokłych łąk nad Kaczawą i Czarną Wodą już w wieku XIX funkcjonowały dwa ogólnodostępne kąpieliska. Uległy one likwidacji w roku 1927 z powodu budowy systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego. W ich miejsce powstało w latach 1929-1930 poprzez spiętrzenie na Czarnej Wodzie sztuczne jezioro, nad którym wzniesiono pawilon mieszczący szatnie, magazyny i pomieszczenia techniczno-administracyjne oraz łączący się z nim pomost z wieżą do skoków. Założenie rekreacyjne obejmowało około 15 ha terenów zielonych i wód.

· ul. Kąpielowa 1 (fot. 115-116)

Budynek kąpieliska wybudowany w latach 1929-1930 według projektu architekta miejskiego Papsdorfa. Remontowany po powodzi z 1977 r. Modernizm — funkcjonalizm stylu międzynarodowego).

Pełniący funkcje administracyjne i recepcyjne (szatnie, natryski, restauracja) budynek wzniesiono po wschodniej stronie ul. Kąpielowej jako wolnostojący, murowany, na rzucie wąskiego, mocno wydłużonego prostokąta. Składał się z dwukondygnacyjnego pawilonu głównego, mieszczącego wejście oraz dwóch bliźniaczych, także dwukondygnacyjnych lecz nieco niższych skrzydeł leżących w jednej linii, po północnej i południowej stronie pawilonu wejściowego i skomunikowanych z nim za pośrednictwem krótkich, parterowych łączników. Każdy z elementów nakryty został osobnym, niemal płaskim dachem o mocno wysuniętych okapach: w przypadku trzonu czterospadowym, w skrzydłach zaś dwuspadowym z półszczytami. Łączniki opatrzono dachami pulpitowymi.

Elewacja zachodnia:

Złożona z elewacji korpusu oraz skrzydeł, rozdzielonych kompozycyjnie nieco cofniętymi partiami jednokondygnacyjnych łączników (wrażenie rytmicznego stopniowania). Korpus sześcioosiowy. W centralnej części przyziemia trzonu zbliżony do kwadratu otwór głównego wejścia, ujęty w płaskie, uskokowe obramienie. Okna delikatnie nadwieszonej kondygnacji piętra — zdecydowanie wyższej i oddzielonej listwowym gzymsem — prostokątne, pierwotnie spięte poziomymi listwami w horyzontalny pas (obecnie zachowany jedynie w strefie nadproży). Całość wieńczy szeroki, bardzo płaski gzyms. Elewacje skrzydeł także dwukondygnacyjne z lekko nadwieszonym, oddzielonym listwą piętrem, opatrzone licznymi, niewielkimi otworami okiennymi o formie leżącej, umieszczonymi w górnej partii każdej z kondygnacji. W partii przyziemia bez oprawy, rozłożone nieco nieregularnie, na poziomie piętra mniejsze, ujęte od dołu i od góry w proste listwy, tworząc jednolite, horyzontalne pasmo. Opatrzone prostymi, szczeblinowymi metalowymi kratami. Niskie łączniki o trzech (północny) oraz pięciu (południowy) osiach z oknami prostokątnymi, o prostych podokiennikach, zwieńczone wysokimi ściankami attykowymi.

Elewacja zachodnia:

Zakomponowana podobnie jak wschodnia, przy czym kondygnacje skrzydeł rozdzielone wysuniętym okapem betonowej konstrukcji. W skrajnych osiach skrzydeł bliźniaczy, otwarty, pojedynczy bieg schodów wzdłuż elewacji, także masywnej konstrukcji i opatrzonych metalową, rurową balustradą w typie ”architektury okrętowej”. Brak obecnych w fasadzie ścianek attykowych wieńczących łączniki skrzydeł. Kompozycję elewacji uzupełnia ponad dwudziestometrowej długości betonowy pomost, wybiegający prostopadle na wysokości głównego wejścia pawilonu środkowego. Oparty na smukłych, czworobocznych filarach (obecnie wzmocnionych, w części dolnej szerszych, o okrągłym przekroju), z jednopoziomową konstrukcją ażurowej wieży do skoków. Pomost posiada na całej długości prostą, rurową balustradę o ciekawych, półokrągłych zakończeniach w części zachodniej.

Stan zachowania:

— dobry. Częściowo wymienione tynki elewacji i zmieniona kolorystyka partii międzyokiennych. Część otworów wejściowych przyziemia w elewacji zachodniej przemurowana. Wymieniona stolarka.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku i kształty dachów;

— wykrój i układ otworów, obramienia – zwłaszcza portali pawilonu wejściowego;

— konstrukcja pomostu, metalowe bariery/relingi.

Postulowane ujednolicenie kształtu i rozmiaru otworów drzwiowych w elewacji zachodniej, a także rekonstrukcja pierwotnego kształtu opraw okiennych pawilonu głównego i przywrócenie oryginalnej kolorystyki obramień okien w całym budynku.

· ul. Kąpielowa (fot. 117)

Śluza zbiornika wodnego, 1930, remontowana w 4 ćw. XX w.

Ulokowana po południowo-wschodniej stronie zbiornika i zamykająca kanał odpływowy, łączący zbiornik z rzeką Czarna Woda. Konstrukcja masywna (beton zbrojony) w formie zdwojonej ramy, stawidła typowe, konstrukcji metalowej, z mechanizmem napędzanym ręcznie. Balustrady przęsłowe, z kątowników i taśm metalowych łączonych nitami.

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Oczyszczenie, usunięcie nalotów rdzy i zabezpieczenie przed korozją części metalowych konstrukcji oraz balustrad.

· ul. Kąpielowa (fot. 118)

Aleja kasztanowców, lata 1929-1930.

Powstanie alei wiąże się z budową otwartego kąpieliska miejskiego. Szpaler drzew wzdłuż ulicy Kąpielowej ciągnął się pierwotnie od jej początku (skrzyżowanie z ul. Curie-Skłodowskiej) do wysokości budynku administracyjnego kąpieliska, co uwidocznione zostało na mapach. Obecnie zachował się na blisko 2/3 pierwotnej długości (nie istnieje w początkowym odcinku).

Stan zachowania:

— dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— obecny drzewostan.

Postulowane odtworzenie pierwotnego zasięgu alei z użyciem tego samego gatunku drzew.

Ulica Kobylińska

Bez nazwy (1898), Parallelweg (ok. 1925), Kobyliner Strasse (1926), Kobylińska (1946)

Biegnąca wzdłuż linii torów kolejowych Dworca Północnego, po ich północnej stronie. Jej powstanie związane było z otwarciem prywatnej linii kolejowej Legnica-Ścinawa-Rawicz-Kobylin, łączącej miasto z Wielkopolską. Początkowo pozbawiona większego znaczenia urbanistycznego i nieprzelotowa — prawdopodobnie służyła obsłudze dworca, rozładunkowi towarów itp., stanowiąc zaplecze bocznicy. W połowie lat dwudziestych, po podziale należących do miasta terenów po jej północnej stronie („Frauenhaag”) włączona została w ich sieć komunikacyjną. W następnych latach wyrosła wzdłuż niej luźna zabudowa przemysłowo-magazynowa.

· ul. Kobylińska 2 (fot. 119-120)

Narożny dom mieszkalny, wielorodzinny. Lata ok. 1925. Wczesny modernizm z elementami neoklasycyzmu i ekpresjonizmu.

Wzniesiony w północnej pierzei ulicy, na nieregularnym, zbliżonym do trapezu planie. Murowany, na niskim cokole, trzy- i czterokondygnacyjny (z uwagi na obniżenie terenu) z użytkowym poddaszem, nakryty wysokim dachem dwuspadowym z niewielkimi powiekowymi lukarnami.

Fasada (elewacja południowa, od strony ul. Kobylińskiej), czteroosiowa, trzykondygnacyjna, pokryta tynkiem. Kondygnacje nierozdzielone. Zasadniczą jej część stanowi masywny ryzalit obejmujący trzy ostatnie osie, zwieńczony rodzajem trójkątnego tympanonu i nakryty własnym dachem dwuspadowym w układzie prostopadłym. Otwory okienne kształtem zbliżone do kwadratu, bez oprawy. W partii tympanonu w skrajnych osiach niewielkie okna o trójkątnym wykroju. W osi środkowej, w płytkiej blendzie zamkniętej łukiem i przełamującej oddzielający tympanon gzyms, okna klatki schodowej o prostokątnej formie. W przyziemiu w tejże osi otwór wejścia głównego do budynku, ujęty w ceglany portal o ekspresyjnej formie, ponad którym niewielka blenda trójkątnego kształtu. Zachowane drzwi wejściowe z romboidalnym otworem okiennym.

Elewacja wschodnia (od strony wjazdu na posesję), dwuosiowa, czterokondygnacyjna, pokryta tynkiem. Kondygnacje nierozdzielone, w zwieńczeniu trójkątnego kształtu tympanon odseparowany profilowanym gzymsem. W partii pierwszej osi obszerne loggie, wycięte bezpośrednio w płaszczyźnie muru. Otwory okienne zbliżone do kwadratu, bez oprawy. W polu tympanonu oparta na gzymsie zamknięta półkoliście blenda/eksedra, flankowana parą niewielkich czworobocznych okien. W górnej części tympanonu okno trójkątne. W pierwszej osi w przyziemiu wejście prowadzące do piwnic, umieszczone w płytkim prostokątnym w obrysie zagłębieniu, dostępnym z poziomu podwórza. Reliktowo zachowana stolarka okienna w partii okien tympanonu.

Elewacja tylna (północna), pięcioosiowa, czterokondygnacyjna, pokryta tynkiem. Asymetryczna, w partii ostatniej osi załamana. W zasadniczej części płytko zryzalitowana. Otwory okienne niewielkie, prostokątnego kształtu, oparte na listwowych podokiennikach. W osi ostatniej obszerne loggie wycięte bezpośrednio w płaszczyźnie muru. W przyziemiu w czwartej osi wejście do klatki schodowej ujęte w masywny, ceglany portal o prostej formie. Zachowana stolarka okienna.

Stan zachowania:

— dobry. Zabudowana loggia w drugiej kondygnacji elewacji bocznej. Loggie w większości wtórnie opatrzone stolarką. Stolarka okien w większości wymieniona, jedynie w oknach klatki schodowej z nawiązaniem do form oryginalnych. Zachowane główne drzwi wejściowe z dekoracją kształtowaną pod wpływem ekspresjonizmu.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma i pokrycie dachu;

— wystrój elewacji, wykrój i układ otworów, relikty oryginalnej stolarki ze szczególnym uwzględnieniem drzwi wejściowych.

Zaleca się ujednolicenie stolarki okien oraz loggii.

Ulica Jana Kochanowskiego

Robertstrasse

Boczna od ulicy Głogowskiej, przeprowadzona wzdłuż brzegu Czarnej Wody.

· ul. Jana Kochanowskiego 1 (fot. 79, 121-122)

Kamienica czynszowa, wzniesiona w ostatniej ćwierci XIX w. Neorenesans północny.

Budynek murowany, na rzucie prostokąta, czterokondygnacyjny na wysokim cokole, nakryty stosunkowo wysokim, dwuspadowym dachem z dużych rozmiarów facjatą.

Fasada (elewacja północno-zachodnia), czteroosiowa z regularnym układem otworów. Cokół i dwie pierwsze kondygnacje wydzielone szerokimi, profilowanymi gzymsami. W zwieńczeniu wyładowany gzyms koronujący na kroksztynach. W partii cokołu oraz przyziemia elewacja tynkowana i pokryta boniowaniem. Wyższe kondygnacje licowane barwną cegłą klinkierową: druga – żółtą z wyróżnionymi barwą czerwoną partiami skrajnymi, trzecia czerwoną, czwarta zaś naprzemiennie poziomymi pasami żółtego i czerwonego klinkieru. W strefie dwuosiowej, zwieńczonej trójkątnym naczółkiem lukarny dachu, klinkier czerwony oraz (w partiach narożnych) żółty. Naczółek i boczne ściany lukarny gładko tynkowane. Otwory okienne prostokątne za wyjątkiem kondygnacji czwartej oraz lukarny, gdzie zamknięte łukiem odcinkowym. W przyziemiu ujęte w profilowane opaski, wyżej w opaski płaskie. Opatrzone profilowanymi podokiennikami. W kondygnacji drugiej proste belki nadproży z kluczem oraz fartuchami o polu wypełnionym przez pojedyncze kryształowe pseudobonia. W kondygnacji trzeciej z masywnymi trójkątnymi naczółkami na konsolkach i nadprożem zdobionym geometrycznym reliefem oraz fartuchami o polach wypełnionych dekoracją okuciową z motywem lwiej maski. Okna ostatniej kondygnacji z prostymi fartuchami i podokiennikami. Stolarka okienna o krzyżowym podziale i stałym ślemieniu, w większości zachowana. Drzwi wejściowe dwuskrzydłowe z obszernym nadświetlem.

Elewacja tylna (południowo-zachodnia), czteroosiowa. Otynkowana gładko. Otwory okienne prostokątne, oparte na prostych listwowych podokiennikach. W osi trzeciej niewielkie okna toalet. Relikty stolarki o stałym ślemieniu i krzyżowym podziale.

Sień połączona z klatką schodową w tylnym trakcie oraz przechodem. Posadzka lastrykowa. Drzwi wewnętrzne dwuskrzydłowe, oszklone, z oryginalnym podziałem kwaterowym. Schody sieni kilkustopniowe, drewniane. Klatka schodowa konstrukcji drewnianej, Balustrada drewniana z toczonych tralek, o masywnym, ozdobnym pierwszym słupku.

Stan zachowania:

— dobry. Wymieniona część stolarki okiennej. Ubytki balustrady klatki schodowej.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma i pokrycie dachu;

— detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów, drzwi wejściowe, relikty oryginalnej stolarki okiennej, wiatrołap sieni, posadzka lastrykowa i balustrada klatki schodowej.

Postulowane oczyszczenie, uzupełnienie wystroju i przywrócenie oryginalnej kolorystyki elewacji, ujednolicenie stolarki okiennej. Także: konserwację drzwi wejściowych oraz wiatrołapu sieni i ponowne oszklenie skrzydeł tego ostatniego, uzupełnienie balustrady klatki schodowej.

Ulica Kołodziejska

Stare Piekary – do 1984 r.

Jedna z ulic wielodrożnego układu Piekar Starych, który ukształtował się w okresie nowożytnym i w zasadzie zachował się do dzisiaj. Wcześniej ul. Kołodziejska traktowana była jako przedłużenie ul. Pątnowskiej i zwana była Pantener Strasse.

Przy ul. Kołodziejskiej 16-18 zachowane są relikty zabudowy dawnego folwarku Baldensruh.

O folwarku tym, leżącym w południowo-wschodniej części wsi, najwcześniejsze informacje dotyczą faktu jego pozyskania przez nadpostmistrza Johanna Heinricha Konrada Blade z Legnicy w 1821 r. na miejsce wypoczynku. Zabudowania folwarku nie zostały odznaczone na mapie topograficznej z 1823 r.

Zabudowa folwarku po raz pierwszy została ukazana na mapie z 1889 r.; wówczas był to już folwark w kształcie do dzisiaj zachowanym, zlokalizowany po południowej stronie drogi.

Na mapie z 1912 r. widoczne jest podwórze o wydłużonym, czworobocznym kształcie, otwarte w stronę drogi oraz usytuowane przy nim dwa budynki ustawione względem siebie równolegle – budynek od strony wschodniej dwuczłonowy – oficyna z przybudówką (zachowana do dzisiaj), od strony zachodniej – stodoła, podwórze od południa zamknięte niewielkim budynkiem (nieistniejącym, o nieznanej funkcji).

Zespół zlokalizowany jest po południowej stronie obecnej ul. Kołodziejskiej i obecnie składa się z zachowanego w bardzo złym stanie budynku mieszkalnego, usytuowanego po wschodniej stronie dawnego dziedzińca oraz ruin stodoły po przeciwnej.

Budynek mieszkalny, obecnie nieużytkowany, wzniesiony został na przełomie 3/4 ćw. XIX w. oraz przebudowany na pocz. XX w. Jest to budynek murowany, tynkowany, wolnostojący, z parterową dobudówką od strony północnej; I-kondygnacyjny, nakryty ceramicznym dachem dwuspadowym, z bryłą rozczłonkowaną wystawką z dachu oraz dobudówką i gankiem w elewacji zachodniej, z zachodnią elewacją główną. Zasadnicza część mieszkalna (bez dobudówki północnej) jest dwufazowa ze starszą południową częścią budynku. Elewacje zamknięte profilowanym gzymsem wieńczonym.

Stodoła wzniesiona została na pocz. 4 ćw. XIX w. Budynek zamykał zespół od strony zachodniej (był to budynek na rzucie prostokąta, nakryty dwuspadowym dachem ceramicznym, obecnie zachowana jest południowa część budynku oraz północna ściana szczytowa; pozostała część budynku zawalona, nie uprzątnięta).

Po południowej stronie podwórza obecnie znajdują się komórki oraz ruiny współczesnych budynków gospodarczych. Dawny zespół rozparcelowany jest na mniejsze własności.

Najdalej na wschód przy ul. Kołodziejskiej wysunięte są mocno przebudowane zabudowania młyna zwanego Niedermühle – Neumühle (ul. Kołodziejska 52 - Kowalska 2), przy których powstały współczesne hale zakładu przemysłowego.

· ul. Kołodziejska 28 (fot. 123)

Budynek mieszkalny, wzn. ok. 1930 r., modernizm.

Mur., z elewacją w okładzinie ceglanej, wolnostojący, o charakterze willi, usytuowany po południowej stronie ul. Kołodziejskiej, o zwartej bryle, podpiwniczony, II-kondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym o współczesnym pokryciu ceramicznym.

Wejście do budynku przez parterowy ganek dobudowany do elewacji północnej, nakryty dachem płaskim. Otwór wejściowy w zachodniej elewacji ganku, ujęty ceglanym obramieniem. Elewacja północna 1-osiowa, zachodnia 3-osiowa.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych;

— wykrój i układ otworów;

— ceglany detal architektoniczny;

— historyczne granice posesji.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

·     ul. Kołodziejska 52, Kowalska 2 (fot. 124-125)

Zagroda młyńska Nowego Młyna (Neumühle), wzn. 3/4 ćw. XIX w. Najstarsza wzmianka o młynie pochodzi z opisu Zimmermanna z 1789 r. Układ budynków widoczny na mapie z 1889 r. zachował się do czasów ostatniej wojny.

Zagroda zlokalizowana jest po zachodniej stronie ul. Kołodziejskiej, z budynkami usytuowanymi pierwotnie w podkowę otwartą w kierunku południowo-wschodnim. Budynek młyna oraz mieszkalny w znacznym stopniu przebudowane, utraciły walory zabytkowe. Pewne walory architektoniczne zachowały dwa budynki gospodarcze – usytuowany od południowego zachodu budynek stodoły z poddaszem pełniącym zapewne funkcję spichlerza oraz budynek stodoły usytuowany kalenicowo wzdłuż ul. Kołodziejskiej. Od strony południowo-zachodniej przy dawnym młynie wzniesione zostały współczesne hale produkcyjne.

Stodoła ze spichlerzem, wzn. 3/4 ćw. XIX w.

Mur., tynk., wolnostojąca, I-kondygnacyjna, z użytkowym poddaszem, nakryta ceramicznym dachem dwuspadowym; w obu połaciach po trzy lukarny szczelinowe. W elewacji wschodniej ryzalit zwieńczony trójkątnym szczytem. Wnętrze nie rozpoznane.

Stodoła, wzn. 3/4 ćw. XIX w.

Mur., tynk., wolnostojący, I-kondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakryty ceramicznym dachem dwuspadowym. Naroża budynku artykułowane lizenami, w elewacjach blendy, w szczytowych ścianach otwory szczelinowe oraz w szczytach biforyjne blendy. Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Zły. Nie jest zachowany pierwotny układ zagrody. Budynki zachowane w złym stanie technicznym. Rozbudowa zakładu produkcyjnego może mieć negatywny wpływ na stan zachowania zespołu.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryły budynków, kształt połaci dachowych;

— wykrój i układ otworów;

— historyczne granice posesji.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

Ulica Józefa Ignacego Kraszewskiego

Humboldtstrasse (1910), Kraszewskiego Ignacego Józefa (1946)

Ulica I. J. Kraszewskiego powstała pod koniec XIX w. jako przecznica ul. Bolesława Prusa (Werdermann Strasse) i Jana Kochanowskiego (Robertstrasse). Zabudowywana była po r. 1910, po obu jej stronach powstały — nie domknięte jednak od strony ul. J. Kochanowskiego — ciągi kamienic czynszowych i domów wielorodzinnych. W drugiej poł. XX w. w jej południowej pierzei powstały odsunięte od dotychczasowej linii zabudowy pięciokondygnacyjne bloki mieszkalne.

· ul. Józefa Ignacego Kraszewskiego 1 (fot. 126-127)

Narożna kamienica czynszowa, wzniesiona ok. 1915 r. Postsecesja z elementami historyzmu (neoklasycyzmu łączonego z neobarokiem). Budynek remontowany w 2 poł. XX w. z częściowym zatarciem cech stylowych. Od strony ul. Prusa kamienicę poprzedza wąski przedogródek.

Budynek mur., tynk., podpiwniczony, cztero-/pięciokondygnacyjny (wyższa w partiach ryzalitów), na planie litery L. Nakryty wysokimi dachami dwuspadowymi z facjatami, a nad ryzalitami – dachem trójspadowym.

Fasada dziewięcioosiowa, kondygnacje nierozdzielone – jedynie parter wyróżniony listwowym gzymsem. W zwieńczeniu wąski gzyms koronujący. Ceramiczna okładzina cokołu. W środkowej części obejmujący osie 3-6 czterokondygnacyjny pseudoryzalit/erker, lekko nadwieszony nad kondygnacją parteru. W osi środkowej ryzalitu obszerne loggie o pełnej balustradzie na rzucie odcinka koła za wyjątkiem kondygnacji ostatniej gdzie loggia wycięta bezpośrednio w murze. Otwory okienne prostokątne, w płytkich blendach, w skrajnych osiach elewacji zebrane w pary. Otwór wejścia głównego w osi piątej, w płytkiej niszy, opatrzony portalem złożonym z dwóch ćwierćkolumn dźwigających masywny falisty naczółek. W ściętym narożniku od strony ul. Prusa wejście do lokalu sklepowego. Zachowane relikty stolarki okiennej o stałym ślemieniu i krzyżowych podziałach głównych

Elewacja boczna (południowo-wschodnia), siedmioosiowa. Kondygnacje nierozdzielone – jedynie parter wyróżniony listwowym gzymsem. W zwieńczeniu wąski gzyms koronujący. W środkowej części mocno wysunięty ryzalit obejmujący osie 2 i 3. Do bocznych ścian ryzalitu, w osiach 1 i 4 przyległe murowanej konstrukcji balkony o pełnych balustradach. W osi 1 wyłącznie w kondygnacjach pięter, w 4 zaś – także parteru. Otwory okienne prostokątne, o zróżnicowanych proporcjach, ulokowane w płytkich blendach. Okna ryzalitu umieszczone we wspólnej, płytkiej blendzie, okna w osiach balkonów bez oprawy. W osi piątej w przyziemiu wtórnie przebity otwór wejściowy. Zachowane relikty stolarki okiennej o stałym ślemieniu i – w przypadku większych okien – krzyżowych podziałach głównych.

Elewacje tylne otynkowane gładko, jedynie w przyziemiu cegła klinkierowa. Uskokowy ceglany gzyms koronujący. Narożnik ścięty. Otwory okienne prostokątne, o zróżnicowanych proporcjach, oparte na prostych listwowych podokiennikach. Stolarka okienna o stałym ślemieniu i w przypadku większych okien o krzyżowym podziale, częściowo zachowana. W ostatniej osi otwór wejściowy pomieszczenia gospodarczego/piwnic. Zachowane drzwi ramowo-płycinowe.

W sieni trójbarwna posadzka ceramiczna oraz kilkustopniowe schody konstrukcji drewnianej. Klatka schodowa murowanej konstrukcji z drewnianą balustradą o niezwykle dekoracyjnym pierwszym słupku i toczonych tralkach. Zachowana niewielka część drzwi do pomieszczeń mieszkalnych oraz drzwi toalet o secesyjnej stolarce, w dekoracyjnych ościeżach. Relikty oryginalnej kolorystyki ścian.

Stan zachowania:

— dobry. Wymieniona większa część tynków (relikty pierwotnej dekoracji sztukatorskiej). Wtórnie przebity dodatkowy otwór wejściowy w przyziemiu, przekształcona część otworów w elewacji tylnej. Ponad balkonami w najwyższych kondygnacjach dodane okapy. Wymieniona większa część stolarki okiennej oraz główne drzwi wejściowe (tu współczesna ślusarka aluminiowa kolidująca ze stylem budynku). Ubytki dekoracji ogrodzenia przedogródka oraz balustrady klatki schodowej.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma i pokrycie dachu;

— schemat wystroju elewacji i relikty jej oryginalnej dekoracji;

— przedogródek wraz z balustradą metalową o cechach secesji;

— wykrój i układ otworów, relikty oryginalnej stolarki okiennej, posadzka ceramiczna sieni i balustrada klatki schodowej ze szczególnym uwzględnieniem dekoracyjnego pierwszego słupka, drzwi toalet na półpiętrach.

Postulowane ujednolicenie kolorystyki elewacji, form okapów oraz stolarki okiennej. Zmiana formy drzwi wejściowych na korespondującą ze stylem budynku bądź neutralną. Uzupełnienie detali ogrodzenia przedogródka. Wewnątrz – przywrócenie oryginalnej kolorystyki klatki schodowej na podstawie zachowanych pozostałości, uzupełnienie balustrady klatki schodowej oraz formy drzwi do pomieszczeń.

· ul. Józefa Ignacego Kraszewskiego 2 (fot. 128-130; [128], [129], [130] )

Narożna kamienica czynszowa, wzniesiona ok. 1915 r. Postsecesja z elementami historyzmu (neoklasycyzm).

Kamienica mur., tynk., podpiwniczona, cztero-/pięciokondygnacyjna (wyższa w partii trzonu), na planie litery L. Na niskim cokole, nakryta wysokim dachem dwuspadowym oraz dachem mansardowym. W partii ryzalitu fasady – dach trójspadowy.

Fasada (od strony ul. Prusa) siedmioosiowa, o dwóch ostatnich osiach ujętych narożnym ryzalitem, nakrytym własnym dachem w układzie prostopadłym. Osie trzecia i czwarta wyróżnione płytkim pseudoryzalitem. Ceramiczna okładzina cokołu. Parter oraz kondygnacja ostatnia wyróżnione profilowanymi gzymsami, w strefie ryzalitów gierowanymi. Ponad gzymsem kondygnacji czwartej ceramiczny okap/półszczyt. Gzyms koronujący profilowany, w partii ryzalitu zwieńczonego trójkątnym szczytem przerwany. W dwóch pierwszych osiach obszerne loggie, w osi piątej balkony – zamknięte balustradami konstrukcji metalowej, pod wpływem secesji. Otwory okienne prostokątne, opatrzone profilowanymi podokiennikami i ceramicznymi okapami, o skromnej oprawie ograniczonej do płaskich fartuchów, w górnych kondygnacjach opatrzonym motywami geometrycznymi. Okna ryzalitu w większości bez oprawy, jedynie w kondygnacjach 1 i 2 fartuchy, a między 2 i 3 romboidalne geometryczne aplikacje. W zwieńczeniu w środkowej części pola tympanonu pusty owalny kartusz z festonami i muszlą. Narożnik u zbiegu z elewacją boczną ścięty w strefie parteru.

Elewacja boczna (północno-wschodnia, od strony ul. Kraszewskiego 2) siedmioosiowa, komponowana asymetrycznie, złożona z dwóch części. W osi pierwszej, a w najwyższej kondygnacji także w osi drugiej boczna ściana ryzalitu fasady, cofnięta względem lica, pięciokondygnacyjna. Pozostała, sześcioosiowa część niższa, o czterech kondygnacjach. Wzbogacona o dwa płaski pseudoryzality: w osi drugiej oraz czwartej (ryzalit klatki schodowej). Ceramiczna okładzina cokołu. Parter wyróżniony profilowanym gzymsem z niewielkim okapem/półszczytem. Ryzalit klatki schodowej dzielony gzymsem na wysokości trzeciego piętra. Obie części elewacji zwieńczone osobnymi gzymsami koronującymi, przy czym gzyms w strefie pseudoryzalitów gzyms gierowany. Otwory okienne prostokątne, z profilowanymi podokiennikami oraz ceramicznymi okapami. W części bez oprawy, pozostałe opatrzone prostymi fartuchami. W pierwszej osi płytkie blendy, między którymi skromna dekoracja geometryczna. Stolarka okienna o stałym ślemieniu i krzyżowych podziałach głównych. W przyziemiu ryzalitu klatki schodowej otwór głównego wejścia opatrzony nadprożem na konsolach, o fantazyjnej secesyjnej formie. Stolarka drzwi ramowo-płycinowa, zdobiona secesyjną snycerką o motywach roślinnych, w górnej części oszklona.

Elewacje tylne komponowane uskokowo. Otynkowane gładko, w zwieńczeniu wyłamywany gzyms koronujący. Narożnik ścięty, w przyziemiu otwór wejściowy zamknięty łukiem odcinkowym. W dwóch pierwszych osiach balkony o prostych, metalowej konstrukcji balustradach. Otwory okienne prostokątne, o różnych proporcjach, w tym niewielkie okna toalet. Zachowane relikty stolarki okiennej o krzyżowych podziałach, ze stałym ślemieniem oraz drzwi balkonowe, jednoskrzydłowe z nadświetlem.

Sień połączona z klatką schodową w przednim trakcie oraz przechodem. Posadzka lastrykowa dwubarwna. Klatka schodowa konstrukcji murowanej z drewnianymi stopnicami. Balustrada drewniana o toczonych tralkach i dekoracyjnym pierwszym słupku. Zachowana stolarka okien o charakterystycznych, drobnych podziałach kwaterowych z reliktami barwnego oszklenia. Także: pojedyncze drzwi mieszkania (nr 9): jednoskrzydłowe, oszklone, o drobnych podziałach, z nadświetlem oraz drzwi toalet o secesyjnej stolarce, w dekoracyjnych ościeżach.

Stan zachowania:

— średni. Budynek zawilgocony. Wymieniona części stolarki okiennej. Wtórnie zabudowana loggia na poziomie parteru w fasadzie. Montaż metalowych rolet antywłamaniowych w części okien parteru. Ubytki tynku w elewacji bocznej. Ubytki balustrady klatki schodowej.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma i pokrycie dachu;

— wystrój elewacji ze szczególnym uwzględnieniem dekoracji sztukatorskiej oraz metaloplastycznego detalu w postaci balustrad balkonów;

— wykrój i układ otworów, relikty oryginalnej stolarki okiennej ze szczególnym uwzględnieniem okien klatki schodowej. Wewnątrz: posadzka ceramiczna sieni i balustrada klatki schodowej ze szczególnym uwzględnieniem dekoracyjnego pierwszego słupka, drzwi mieszkania nr 9 oraz drzwi toalet na półpiętrach.

Zalecane osuszenie budynku i uzupełnienie tynków elewacji, ujednolicenie form i kolorystyki stolarki okiennej, zmiana charakteru zabudowy loggii parteru, demontaż szpecących rolet antywłamaniowych. Wewnątrz: uzupełnienie balustrady klatki schodowej według zachowanych wzorów, ujednolicenie form drzwi do pomieszczeń.

· ul. Józefa Ignacego Kraszewskiego 3-5 (fot. 131)

Narożny dom mieszkalny, wielorodzinny. Lata ok. 1920-1930. Modernizm.

Budynek mur., tynk., podpiwniczony, czterokondygnacyjny, na zbliżonym do prostokąta planie. Nakryty wysokim dachem trójspadowym ze świetlikami. Cokół licowany cegłą klinkierową.

Fasada (elewacja południowo-zachodnia) pięcioosiowa, płaska, o horyzontalnej, pasowej kompozycji przełamywanej przez pseudoryzalit klatki schodowej (brama nr 3). Ścianki podokienne pokryte tynkiem strukturalnym, w partiach międzyokiennych oblicowanie cegłą klinkierową. Ryzalit tynkowany, zwieńczony schodkowym, ceglanym szczytem. Otwory okienne rozmieszczone regularnie, bez oprawy, kształtem zbliżone do kwadratu. Stolarka o stałym ślemieniu, dzielona na trzy skrzydła. Wyróżnia się wąskie, pionowe okno klatki schodowej, wypełnione stolarką o drobnych podziałach kwaterowych. W przyziemiu ryzalitu otwór wejściowy bramy nr 3 w rozglifionej niszy. Podobnie opracowany otwór bramy nr 5 umieszczony asymetrycznie, między osiami 3 i 4.

Elewacja tylna (północno-wschodnia) dziewięcioosiowa, otynkowana gładko. Komponowana uskokowo – czteroosiowa część północna nieco cofnięta. Cokół wysoki, licowany cegłą klinkierową. W osi szóstej, w narożniku na styku obu części elewacji balkony o współczesnych, metalowej konstrukcji balustradach, częściowo zabudowane. Otwory okienne prostokątne, o zróżnicowanych proporcjach, z prostymi podokiennikami. Relikty oryginalnej stolarki. W przyziemiu w partii cokołu niewielkie okna piwnic i otwory wejściowe klatek schodowych oraz pomieszczeń gospodarczych.

Sień połączona z klatką schodową w przednim (nr 3) bądź tylnym trakcie (nr 5) oraz przechodem. Posadzka lastrykowa. Klatka schodowa murowanej konstrukcji, z balustradą ze spawanych metalowych płaskowników.

Stan zachowania:

— bardzo dobry. Wymiana większej części stolarki okien oraz stolarki drzwi wejściowych. Niewielkie ubytki tynku.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma i pokrycie dachu;

— wystrój elewacji, wykrój i układ otworów okiennych, relikty oryginalnej stolarki okiennej, zwłaszcza okna klatki schodowej bramy nr 3, posadzka ceramiczna sieni i balustrady klatek schodowych.

Zalecane uzupełnienie dekoracji tynkarskiej fasady oraz dostosowanie współczesnej stolarki okien do form i kolorystyki stolarki oryginalnej.

· ul. Józefa Ignacego Kraszewskiego 4 (fot. 132)

Narożny dom mieszkalny, wielorodzinny. Lata ok. 1920. Modernizm z elementami stylów historycznych (neobarok).

Budynek mur., tynk., podpiwniczony, czterokondygnacyjny, na zbliżonym do prostokąta planie. Nakryty wysokim dachem dwuspadowym. Przyziemie licowane cegłą klinkierową.

Fasada (elewacja północno-wschodnia) siedmioosiowa, zakomponowana symetrycznie. W środkowej osi pseudoryzalit klatki schodowej, zwieńczony wysokim schodkowym szczytem. Przyziemie wydzielone wąską ceramiczną listwą, kondygnacja czwarta wyróżniona profilowanym gzymsem, przerwanym w partii ryzalitu. Otwory okienne kształtu prostokątnego, o zróżnicowanych proporcjach, ujęte w proste tynkowe opaski. Po obu stronach osi środkowej niewielkie, wąskie okna toalet. Okna pierwszej i ostatniej osi większych rozmiarów, zbliżone do kwadratu. Nad oknem środkowej osi oraz okienkami toalet w partii kondygnacji czwartej płaskie gzymsy nadproży z ceramicznymi okapami. Stolarka o stałym ślemieniu i krzyżowych podziałach, a w osiach skrajnych dzielona na trzy skrzydła.

Elewacja tylna (południowo-zachodnia), pięcioosiowa. Os środkowa wyróżniona nieco podwyższonym ryzalitem, nakrytym dachem pulpitowym. W górnej części profilowany gzyms koronujący. Otwory okienne kształtu prostokątnego zbliżonego do kwadratu, bez oprawy, o prostych ceglanych podokiennikach. Wypełnione stolarką o stałym ślemieniu, trójskrzydłową. W partii przyziemia niewielkie, czworoboczne otwory okienne oraz dwa otwory drzwiowe wiodące do piwnic.

Sień połączona z klatką schodową w przednim trakcie. Posadzka sieni lastrykowa, klatka schodowa masywnej konstrukcji, z drewnianymi stopnicami oraz drewnianą balustradą z prostych listew z dekoracyjnym pierwszym słupkiem (wpływ art deco) i profilowanym pochwytem. Zachowana część drzwi do pomieszczeń.

Stan zachowania:

— dobry. Budynek częściowo zawilgocony. Niewielkie ubytki tynku, zmiana kolorystyki elewacji (malowanie licowanego klinkierem cokołu budynku). Wymiana większej części stolarki okien oraz stolarki drzwi wejściowych.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma i pokrycie dachu;

— schemat wystroju elewacji, wykrój i układ otworów okiennych, relikty oryginalnej stolarki okiennej, posadzka sieni i balustrada klatki schodowej ze szczególnym uwzględnieniem ozdobnego pierwszego słupka.

Zalecane osuszenie budynku, uzupełnienie dekoracji tynkarskiej i przywrócenie pierwotnej kolorystyki budynku oraz dostosowanie współczesnej stolarki okien do form i kolorystyki stolarki oryginalnej.

Ulica Łąkowa

Wiesenstrasse (ok. 1890), Wiesenweg – odcinek północny (1903), Łąkowa (1946)

Ulica biegnąca na zachodnim brzegu Kaczawy, wzdłuż nadrzecznego wału przeciwpowodziowego. Złożona z dwóch odcinków o odmiennym charakterze zabudowy, rozdzielonych biegnącą z zachodu na wschód główną linią kolejową. Na odcinku południowym (Wiesenstrasse), łączącym się z ulicami Kartuską (Carthausstrasse) i S. Czarnieckiego (Gustav-Adolf-Strasse), dominuje zabudowa zwarta, realizowana od lat siedemdziesiątych XIX w. Odcinek północny (Wiesenweg), powtarzający prawdopodobnie przebieg dawnej drogi gruntowej, jest z kolei prawie niezabudowany. Możliwości jego zagospodarowania ograniczyło mocno peryferyjne położenie, a także podmokły charakter terenu. Po jego wschodniej stronie zlokalizowano współcześnie kompleks ogródków działkowych, po zachodniej ciągnie się wał nad brzegiem Kaczawy.

Znajdowała się tu od lat 70. XIX w. fabryka mydła Wunders Seifenfabrik, obecnie znacznie przekształcony zespół budynków przy ul. Łąkowej nadal pełni funkcje przemysłowe i składowe.

· ul. Łąkowa 5 (fot. 133-134, 136)

Budynek dawnej stacji przepompowni ścieków na Kartuzach (Pumpstation Carthaus), obecnie dom mieszkalny i budynek gospodarczy. Dwufazowy, 4 ćw. XIX w. oraz pocz. XX w. Styl regionalny (Heimatstil).

W opisywanym miejscu pomocnicza stacja pomp istniała już w latach osiemdziesiątych XIX w. Zachowany do dziś, częściowo przekształcony budynek główny zlokalizowany został po wschodniej stronie wału nadrzecznego, zapewne utracił swą funkcję po wybudowaniu nowego na koronie wału.

Wolnostojący, konstrukcji mieszanej, murowano-szachulcowej, na planie nieregularnym, zasadniczo jednokondygnacyjny z mieszkalno-użytkowym poddaszem. Nakryty systemem dachów dwuspadowych na knagach, o niewielkim kącie nachylenia połaci i wysuniętych okapach. Bryła rozczłonkowana, wieloelementowa, zasadniczo złożona z trzonu na planie litery „L” oraz dostawionego doń pod kątem prostym młodszego dwukondygnacyjnego skrzydła północnego, na zbliżonym do prostokąta planie.

Elewacja główna (południowa), trójosiowa, dwuczęściowa. Jednoosiowa część wschodnia mocno wysunięta ryzalitem w kierunku południowym, nakryta osobnym dachem dwuspadowym w układzie prostopadłym. Przyziemie licowane cegłą klinkierową. Poddasze lekko nadwieszone, o konstrukcji szkieletowej wypełnionej cegłą i częściowo deskowanej w układzie pionowym, oddzielone od przyziemia słabo występującym gzymsem. W partii okapu dachu ryzalitu dekoracja snycerska. Otwory okienne zróżnicowanego kształtu, częściowo przekształcone. W przyziemiu w osiach 2 i 3 znacznych rozmiarów, zamknięte łukami odcinkowymi i wypełnione ślusarką typu przemysłowego o drobnych podziałach. Okno osi 1 mniejszych rozmiarów, przekształcone wtórnie w obszerny otwór wejściowy zbliżony kształtem do kwadratu, zamknięty drzwiami dwuskrzydłowymi metalowej konstrukcji. Okna poddasza niewielkie, zamknięte trójbocznie, w partii osi 1 (ryzalit) zdwojone. Między boczną ściana ryzalitu, a fasadą kap/zadaszenie oparte na metalowej konstrukcji kratownicowej.

Elewacja boczna (wschodnia), trójosiowa, dwuczęściowa. Złożona z bocznych elewacji trzonu oraz skrzydła północnego. Znacznie przekształcona. Część południowa ukształtowana jak fasada, w partii szczytowej pod okapem dachu dekoracja snycerska. Część wschodnia dwukondygnacyjna o nierozdzielonych kondygnacjach, z ryzalitem w ostatniej osi zwieńczonym własnym dachem dwuspadowym o wysuniętym okapie. Pod okapem relikty dekoracji snycerskiej. W przyziemiu w partii osi środkowej przybudówka na planie prostokąta, nakryta własnym dachem pulpitowym. Otwory okienne przekształcone, o przypadkowych proporcjach – pierwotnie zamknięte łukami odcinkowymi.

Elewacja tylna (północna), dwuosiowa, dwuczęściowa. Złożona ze szczytowej elewacji skrzydła oraz tylnej elewacji trzony budynku, ukształtowanych odmiennie. Partia wschodnia dwukondygnacyjna, częściowo przemurowana, o kondygnacjach nierozdzielonych. Pod okapem dachu dekoracja snycerska. Część zachodnia z szachulcowym poddaszem jak w fasadzie. Otwory okienne zróżnicowanego kształtu i wielkości. W części wschodniej przekształcone, o raczej przypadkowych proporcjach, wypełnione współczesną stolarką. W zachodniej pojedyncze duże okno w przyziemiu, ze ślusarką typu przemysłowego.

Elewacja boczna (zachodnia), trójosiowa, dwuczęściowa. Złożona z odmiennie ukształtowanych bocznych elewacji trzonu oraz skrzydła północnego. Znacznie przekształcona. W partii skrzydła północnego oś 1 zryzalitowana, jak w elewacji wschodniej. W przyziemiu wtórnie dostawiony ganek wejścia głównego, nakryty dachem dwuspadowym w układzie prostopadłym. W strefie osi środkowej przemurowana. Otwory okienne przekształcone, o zróżnicowanych proporcjach. Stolarka współczesna. W osi trzeciej (szczytowa elewacja trzonu) pojedynczy otwór okienny znacznych rozmiarów, zamknięty łukiem odcinkowym i wypełniony ślusarką typu przemysłowego. W przyziemiu dostawiona ażurowa, współczesna wiata garażowa metalowej konstrukcji.

Stan zachowania:

— średni/zły. Elewacje w znacznej części przekształcone, zmieniony kształt i proporcje większości okien – zwłaszcza skrzydła północnego. Stolarka w większości współczesna.

Wnętrza budynku niedostępne.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma i pokrycie dachów;

— schemat wystroju elewacji ze szczególnym uwzględnieniem szachulcowego poddasza trzonu budynku oraz snycerskiej dekoracji okapów dachu,

— rozmieszczenie i proporcje oryginalnych otworów okiennych, zwłaszcza w partii trzonu, ślusarka okien.

Wskazane przywrócenie pierwotnego kształtu, względnie ujednolicenie form przekształconych otworów okiennych, konserwację i uzupełnienie dekoracji snycerskiej. Także: uporządkowanie otoczenia.

· ul. Łąkowa (fot. 135)

Budynek pomocniczej stacji przepompowni ścieków (Pumpstation Carthaus), po 1920. Modernizm.

Ulokowany na koronie wału. Obiekty stanowiące architektoniczną obudowę filtrów, zaworów i innych pomniejszych elementów infrastruktury sieci wodno-kanalizacyjnej miasta Legnicy były z reguły budowlami niewielkimi, o skromnej postaci, Do czasów obecnych w niezmienionej formie zachowało się ich zaledwie kilka.

Budynek niewielkich rozmiarów, wolnostojący, na rzucie zbliżonego do kwadratu prostokąta. Jednokondygnacyjny, o kubicznej bryle, na niskim betonowym cokole, murowany, oblicowany cegłą klinkierową. Nakryty dachem namiotowym.

Elewacja główna, południowa.

Jednoosiowa, zwieńczona uskokowym, nieco podciętym gzymsem koronującym. W centralnej części zbliżony do kwadratu otwór wejściowy ujęty w portal o zgeometryzowanej formie, o murowanych z cegły węgarach i prostym, okapowo wysuniętym nadprożu ze sztucznego kamienia.

Pozostałe elewacje jednoosiowe, opatrzone pojedynczymi otworami okiennymi o formie kwadratu, bez oprawy, o prostych ceglanych podokiennikach.

Stan zachowania:

— średni. Zamurowane otwory okienne, całkowity brak pokrycia dachowego. Zanieczyszczenie elewacji graffiti. Wymienione drzwi wejściowe. Budynek zagrożony degradacją.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma dachu;

— wystrój elewacji ze szczególnym uwzględnieniem portalu wejścia.

Wskazane pilne uzupełnienie pokrycia dachu, oczyszczenie elewacji, przywrócenie pierwotnej formy otworów okiennych.

Ulica Masarska

Schlachthof Strasse, od 1946 r. – ul. Masarska.

Od XVIII w. istniała na tym terenie rzeźnia miejska, od której nazwę wzięła ulica – Schlachthof Straße. Rzeźnia od północy sąsiadowała z kanałem Młynówki, rozdzielającej obszar rzeźni od terenów fabryki Schilder (mapa 1877 r.). Powstała tu też przepompownia ścieków. Ok. 1900 r. na terenie, na którym znajdowała się fabryka wzniesiona została zabudowa mieszkaniowa, a w 1912 r. na jej tyłach wzniesiono garbarnię.

· ul. Masarska 2 (fot. 137-138)

Kamienica czynszowa, wzn. w k. XIX w.; neorenesans północny.

Mur., z oblicowanymi cegłą klinkierowa górnymi kondygnacjami oraz otynkowaną, w formie pasów boniowania I kondygnacją; z ceramicznym i wyrobionym w tynku detalem architektonicznym. Rozwiązana jako kamienica narożna, na rzucie zbliżonym do litery L, ze ściętym narożem od frontu; podpiwniczona, IV-kondygnacyjna, o bryle rozczłonkowanej od frontu w połaci dachu trójkątnym, masywnym szczytem. Kamienica nakryta dwu- i trzyspadowymi dachami z pokryciem ceramicznym.

Elewacja południowa (fasada): 8-osiowa, o symetrycznym układzie otworów okiennych, w 7 osi przyziemia prostokątny otwór wejściowy z wydzielonym stałym nadświetlem. W przyziemiu cokół z gzymsem kapnikowym i z otworami okiennymi piwnic; I kondygnacja pokryta pasami pseudoboniowania, nad I kondygnacją wydatny gzyms kordonowy, nad II i III kondygnacją gzymsy kordonowe kapnikowe; II, III i IV kondygnacja oblicowane cegłą klinkierowa; w II i IV kondygnacji wąskie pasy gładkiego tynku; całość wieńczy kostkowy gzyms koronujący z konsolkami. Otwory okienne prostokątne, w profilowanych obramieniach, z prostymi naczółkami w 2-3, 5 i 7 osi II kondygnacji, z prostokątnymi płycinami podokiennymi w II kondygnacji oraz z płycinami nadokiennymi w II i III kondygnacji. Dodatkowo w 2-3, 5 i 7 osi II kondygnacji płyciny nadokienne zamknięte ceramicznym łukiem odcinkowym z kluczem o formie rautu, wypełnione ornamentem roślinno – muszlowym; w III kondygnacji w ww. osiach płyciny zamknięte łukiem pełnym, podkreślonym ceramicznym łukiem odciążającym z tynkowym klińcem, wypełnione ornamentem muszlowym.

Elewacja wschodnia (od ul. Masarskiej): 3-osiowa. Wystrój elewacji jak w fasadzie. W 1 osi II i III kondygnacji – naczółki, jak w fasadzie.

Naroże pd.-wsch.: 1-osiowe; zwieńczone szczytem w kształcie nadwieszonego trójkąta, z wierzchołkiem o prostokątnym wykroju zakończonym łukiem pełnym nadwieszonym; płycina wypełniona ornamentem muszlowym. W osi umieszczony otwór okienny zamknięty łukiem pełnym, w tynkowej opasce z przewiązkami i klińcem.

Elewacje zachodnia i północna (tylne): pozbawione detalu, gładko tynkowane, 2- i 3-osiowe z 1-osiowym ściętym narożem, w którym umieszczono klatkę schodową.

Detal architektoniczny: pasy pseudoboniowania; kapnikowy gzyms cokołowy; gzymsy kordonowe i kostkowy z konsolkami gzyms koronujący; pasy tynków; naczółki otworów okiennych; płyciny podokienne i nadokienne z dekorowanymi płycinami; rozbudowany szczyt naroża. Drzwi wejściowe drewniane, ramowo-płycinowe; dwuskrzydłowe, z profilowanym ślemieniem, wydzielającym prostokątne nadświetle; o pełnych płycinach dolnych i prostokątnych, przeszklonych, płycinach górnych (wszystkie płyciny współcześnie wypełnione). Stolarka okienna drewniana i PCV.

Klatka schodowa w trakcie tylnym; poprzedzona sienią z drewnianymi wyrównawczymi schodami i podestem; sień wydzielona dwuskrzydłowymi płycinowymi drzwiami wahadłowymi z odcinkowo zamkniętym nadświetlem z profilowanym słupkiem. Stropy płaskie, bez dekoracji. Schody klatki dwubiegowe powrotne, masywne, z drewnianymi stopnicami i drewnianą balustradą o profilowanej poręczy zakończonej wolutą i toczonym słupkiem.

Stan zachowania:

— dobry. Zły stan elewacji — odpadające tynki, zawilgocenia.

Współczesna stolarka okienna i wypełnienie płycin drzwi wejściowych.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku z narożnym szczytem;

— kształt dachu i ceramiczne pokrycie połaci dachowych;

— detal architektoniczny fasady;

— wykrój i układ otworów;

— stolarka drzwi wejściowych;

— stolarka drzwi wahadłowych.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Masarska 4 (fot. 139)

Kamienica czynszowa, wzn. w k. XIX w.; neorenesans północny.

Mur., z oblicowanymi cegłą klinkierowa górnymi kondygnacjami oraz otynkowaną, w formie pasów boniowania I kondygnacją; z ceramicznym i wyrobionym w tynku detalem architektonicznym. Stylowo jednorodna z kamienicą N°2. Rozwiązana na rzucie prostokąta; podpiwniczona, IV-kondygnacyjna, o bryle rozczłonkowanej od tyłu ryzalitem klatki schodowej. Kamienica nakryta dwuspadowym dachem z pokryciem ceramicznym.

Elewacja wschodnia (fasada): 6-osiowa, o regularnym układzie otworów okiennych, w 3 osi przyziemia prostokątny otwór wejściowy z wydzielonym prostokątnym nadświetlem. W przyziemiu cokół z gzymsem kapnikowym i z otworami okiennymi piwnic; I kondygnacja pokryta pasami pseudoboniowania, nad I kondygnacją wydatny gzyms kordonowy, nad II i III kondygnacją gzymsy kordonowe kapnikowe; II, III i IV kondygnacja oblicowane cegłą klinkierowa; w II kondygnacji wąskie pasy gładkiego tynku; całość wieńczy kostkowy gzyms koronujący z konsolkami. Otwory okienne prostokątne, w profilowanych obramieniach, z prostymi naczółkami w 3-4 osi II kondygnacji, z prostokątnymi płycinami podokiennymi w II kondygnacji oraz z płycinami nadokiennymi w II i III kondygnacji. Dodatkowo w 3-4 osi II kondygnacji płyciny nadokienne zamknięte ceramicznym łukiem odcinkowym z kluczem w formie rautu, wypełnione ornamentem roślinno – muszlowym; w III kondygnacji w ww. osiach płyciny zamknięte łukiem pełnym, podkreślonym ceramicznym łukiem odciążającym z tynkowym klińcem, wypełnione ornamentem muszlowym.

Elewacje zachodnia (tylna): pozbawiona detalu, pierwotnie gładko tynkowana; w osi środkowej wydatny 2-osiowy ryzalit klatki schodowej.

Detal architektoniczny: pasy pseudoboniowania; kapnikowy gzyms cokołowy; gzymsy kordonowe i kostkowy z konsolkami gzyms koronujący; pasy tynków; naczółki otworów okiennych; płyciny podokienne i nadokienne; rozbudowany szczyt naroża. Drzwi wejściowe drewniane, ramowo-płycinowe; dwuskrzydłowe, z profilowanym ślemieniem dekorowanym gzymsem kostkowym, wydzielającym prostokątne nadświetle; o pełnych płycinach dolnych i prostokątnych, przeszklonych, płycinach górnych (płyciny współcześnie wypełnione), z profilowaną i kanelowaną listwą przymykową. Stolarka okienna drewniana i PCV, współczesna.

Klatka schodowa w trakcie tylnym; poprzedzona sienią z drewnianymi wyrównawczymi schodami i podestem; sień wydzielona dwuskrzydłowymi płycinowymi drzwiami wahadłowymi z odcinkowo zamkniętym nadświetlem z profilowanym słupkiem. Stropy płaskie, z fasetą pokrytą rocaile. Schody klatki dwubiegowe powrotne, masywne, z drewnianymi stopnicami, drewnianą, tralkową balustradą o profilowanej poręczy zakończonej wolutą i toczonym słupkiem. Na półpiętrach pomieszczenia sanitarne.

Stan zachowania:

— dobry. Zły stan elewacji tylnej - odpadające tynki, zawilgocenia.

Współczesna stolarka okienna i częściowo współczesne wypełnienie płycin drzwi wejściowych.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku;

— kształt dachu i ceramiczne pokrycie połaci dachowych;

— detal architektoniczny fasady;

— wykrój i układ otworów;

— stolarka drzwi wejściowych;

— stolarka drzwi wahadłowych;

— wystrój sieni; strop z fasetą.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Masarska 6 (fot. 140-141)

Kamienica czynszowa, wzn. w pocz. XIX w.; elementy secesji.

Mur., tynkowany, z I kondygnacją pokrytą pasami płytkiego z ceramicznym i wyrobionym w tynku detalem architektonicznym. Rozwiązana na rzucie prostokąta; podpiwniczona, IV-kondygnacyjna, o bryle rozczłonkowanej od frontu w partii poddasza wklęsło-wypukłym szczytem pseudoryzalitu oraz od tyłu pseudoryzalitem klatki schodowej. Kamienica nakryta dwuspadowym dachem z pokryciem ceramicznym.

Elewacja wschodnia (fasada): 6-osiowa, o regularnym układzie otworów okiennych, w 4 osi przyziemia prostokątny otwór wejściowy z wydzielonym prostokątnym nadświetlem. W przyziemiu cokół z gzymsem kapnikowym i z otworami okiennymi piwnic. Elewacja ujęta dekoracją ramową, w formie gładkich pasów tynku w narożach, między 2-3 i 4-5 osią oraz górnego pasa pod gzymsem koronującym, w części środkowej wyprofilowanym w kształcie linii wklęsło-wypukłej, powtarzającej kształt gzymsu. Między 3-4 osią, na wysokości I kondygnacji – kartusz w formie tarczy, ujęty wicią roślinno-kwiatową, zwieńczony motywem roślinnym z elementem kampanulli. W IV kondygnacji ww. osi fragmenty ornamentu roślinno-kwiatowego. Otwory okienne prostokątne; z odcinkowymi naczółkami w parterze (ob. zachowane w 5-6 osi); z prostokątnymi płycinami nadokiennymi wypełnionymi masywnym klińcem, zakończone odcinkowym naczółkiem w II kondygnacji; z uszakowymi obramieniami o wykroju falistym. W II kondygnacji dwie osie środkowe, z kartuszem między nimi, ujęte we wspólne, wklęsło-wypukłe obramienie, zakończone płytkim naczółkiem.

Elewacja zachodnia (tylna): 5-osiowa, pozbawiona detalu, pierwotnie gładko tynkowana; w osi środkowej wyższy 1-osiowy pseudoryzalit klatki schodowej; w przyziemiu – szeroki otwór wejściowy.

Detal architektoniczny: pasy pseudoboniowania; kapnikowy gzyms cokołowy; wyładowany, profilowany gzyms koronujący; ramowe pasy tynków; obramienia otworów okiennych; płyciny nadokienne; szczyt w fasadzie o linii wklęsło-wypukłej; kartusz; dekoracja płycinowa w szczycie; odcinkowe naczółki otworów. Drzwi wejściowe secesyjne, drewniane, ramowo-płycinowe; dwuskrzydłowe, z ozdobną listwą przymykową oraz z profilowanym ślemieniem wydzielającym prostokątne nadświetle. Stolarka okienna drewniana i z PCV, współczesna; 2-skrzydłowa, 4-dzielna.

Klatka schodowa w trakcie tylnym; poprzedzona sienią z ceramicznymi schodami wyrównawczymi, wyłożone drewnianymi stopnicami, z podestem; sień wydzielona dwuskrzydłowymi płycinowymi drzwiami wahadłowymi z odcinkowo zamkniętym nadświetlem. Stropy płaskie. Schody klatki dwubiegowe powrotne, masywne, z drewnianymi stopnicami, z drewnianą balustradą o profilowanej poręczy i z toczonym słupkiem.

Stan zachowania:

— dostateczny. Zły stan elewacji - odpadające tynki, sztukaterie w fasadzie, zawilgocenia. Zły stan balustrady schodów.

Współczesna stolarka okienna i częściowo współczesne wypełnienie płycin drzwi wejściowych.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku;

— kształt dachu i ceramiczne pokrycie połaci dachowych;

— detal architektoniczny fasady;

— wykrój i układ otworów;

— stolarka drzwi wejściowych;

— stolarka drzwi wahadłowych.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Masarska 17a (fot. 142)

Dom mieszkalny, wzn. ok. 1920; neoklasycyzm ok. 1800.

Mur., tynkowany, na wysokiej suterenie. Na rzucie prostokąta z prostokątną narożną werandą. Jednokondygnacyjny, nakryty dachem mansardowym o pokryciu ceramicznym z naczółkiem górnej kondygnacji.

Elewacja otynkowane, pozbawione dekoracji za wyjątkiem zaakcentowanego odcinkiem gzymsu i półkolistym nadświetlem otworu wejścia w elewacji pd. W przyziemiu ceglany cokół. Wejście poprzedzone jednobiegowymi schodami.

Wnętrze nie udostępnione.

Stan zachowania:

— dostateczny.

Częściowo współczesna stolarka okienna.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku;

— kształt dachu i ceramiczne pokrycie połaci dachowych;

— dekoracja wejścia;

— wykrój i układ otworów;

— stolarka drzwi wejściowych.

W przypadku wymiany stolarki drzwiowej i okiennej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Masarska

Przepompownia ścieków.

21.12.1857 r. samorząd miasta uchwalił zespół przepisów regulujących gospodarkę ściekową oraz zaopatrzenie Legnicy w wodę pitną. Na tej podstawie od roku 1878 tworzono system kanalizacji ogólnospławnej, którego jednym z zasadniczych elementów stała się centralna pompownia zlokalizowana przy ul. Masarskiej. Nieczystości wylewano na pola irygacyjne w podlegnickim Dobrzejowie (Hummel). Zarząd nad komunalnym systemem odprowadzania ścieków sprawował Urząd Kanalizacyjny.

Zespół pompowni składa się z budynku głównego (stacji pomp) oraz budynku filtrów.

· ul. Masarska (fot. 143-144)

Budynek główny – stacja pomp. 1897. Remontowany w roku 1973. Późny historyzm – neorenesans północny.

Budynek wolnostojący, na rzucie litery „T”. Bryła rozczłonkowana, złożona z budynku głównego i niższego skrzydła tylnego, jednokondygnacyjnych, przykrytych dachami dwuspadowymi. Murowany, na niskim cokole, oblicowany dwubarwnym klinkierem. Wewnątrz częściowo zachowane oryginalne wyposażenie techniczne.

Elewacja główna, (wschodnia, od strony ul. Masarskiej), sześcioosiowa, zakomponowana symetrycznie. Wysoki cokół, w zwieńczeniu uproszczone belkowanie, z fryzem ząbkowym u podstawy i uskokowym gzymsem koronującym. Ponad gzymsem w narożnikach ustawione na impostach ceramiczne wazy o kulistej formie. Rytmizowana pionami szerokich pilastrów/przypór o wydatnych abakusach głowic oraz poziomymi zdwojonymi pasami zendrówek. W osiach pilastrów, w partii belkowania, kute metalowe kotwy. Między pilastrami znacznych rozmiarów otwory okienne zamknięte łukami odcinkowymi, opatrzone listwowymi okapnikami i murowanymi podokiennikami. Wypełnione ślusarką typu przemysłowego, o drobnych podziałach kwaterowych.

Elewacje boczne, szczytowe (północna i południowa), trójosiowe, ukształtowane podobnie. Dekorowane zdwojonymi poziomymi pasami zendrówek. W zwieńczeniu uskokowy gzyms z fryzem schodkowym i ząbkowaniem. W osi środkowej otwór wejścia głównego ujęty w rodzaj wysuniętego ganku, opatrzonego dwuspadowym dachem. W zwieńczeniu ceramiczna opaska, fryz kostkowy oraz trójkątny tympanon. Otwór wejściowy w płytkiej, uskokowej niszy, zamknięty łukiem odcinkowym, nad którym wąski, listwowy okapnik. Ponad gankiem oculus. Otwory okienne w pierwszej i trzeciej osi ukształtowane podobnie jak w elewacji głównej. Zachowana ślusarka typu przemysłowego o drobnych podziałach oraz drzwi wejściowe drewniane, konstrukcji ramowo-płycinowej, z obszernym nadświetlem.

Elewacja tylna (zachodnia), ukształtowana podobnie jak fasada. W części środkowej dołączony prostopadły do trzonu budynek skrzydła.

Elewacje skrzydła (północna i południowa) – sześcioosiowe, o osiach zebranych w pary, rozdzielone lizenami, dźwigającymi uproszczone belkowanie z fryzem ząbkowym i wysuniętym gzymsem koronującym. W narożnikach północno-zachodnim i południowo-zachodnim ceramiczne wazy na czworobocznych impostach. Lizeny dekorowane poziomymi zdwojonymi pasami zendrówek. Otwory okienne kształtu prostokątnego, wydłużone, zamknięte łukami odcinkowymi. Opatrzone spadzistymi podokiennikami oraz gzymsami nadokiennymi o listwowej formie. Ślusarka typu przemysłowego o drobnych podziałach.

Stan zachowania:

— bardzo dobry. Od północnego zachodu niewielka, tynkowana przybudówka kryta dachem pulpitowym. Przemurowany jeden z otworów okiennych północnej elewacji trzonu – w tym miejscu metalowe drzwi rozdzielni elektrycznej. Współczesne metalowej konstrukcji kominy wyciągów w ścianach szczytowych. Wtórnie przebity otwór wejściowy w czwartej osi południowej elewacji skrzydła. Okna skrzydła opatrzone prostymi kratami z metalowych prętów.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma i pokrycie dachu;

— wystrój elewacji ze szczególnym uwzględnieniem ceramicznego i metaloplastycznego detalu, wykrój i rozmieszczenie otworów okiennych, ślusarka oraz stolarka – zwłaszcza drzwi wejściowe w szczytowych elewacjach bud. głównego. Wewnątrz: elementy oryginalnego wyposażenia technicznego.

Zalecana likwidacja, względnie zmiana formy współczesnych metalowych wyciągów.

Budynek kwalifikuje się do wpisu do rejestru zabytków ze względu na stan zachowania oraz walory artystyczne i historyczne. Jest elementem systemu wodno-kanalizacyjnego miasta, z którego utrzymane w tej samej stylistyce budynki wodociągów przy ul. Filtrowej zostały już wpisane do rejestru zabytków.

· ul. Masarska (fot. 145)

Budynek pomocniczy, mieszczący zespół filtrów przepompowni – lata 1920-1930. Modernizm. Remontowany w roku 1973.

Budynek wolnostojący, na rzucie koła, jednokondygnacyjny na niskim cokole, murowany, zwieńczony dachem płaskim o mocno wysuniętym okapie, z niewielkim owalnym świetlikiem w centralnej części. Oblicowany dwubarwnym klinkierem.

Elewacja artykułowana wąskimi lizenami z ciemnej cegły – zendrówki. Co drugie przęsło przeprute wysokim, prostokątnego kształtu oknem bez oprawy, o wyróżnionym zendrówką nadprożu i prostym, murowanym podokienniku. Ślusarka okienna typu przemysłowego, o drobnych podziałach. Od południa obszerny otwór drzwiowy prostokątnego kształtu, nad którym wysunięty okap ze sztucznego kamienia.

Stan zachowania:

— dobry. Od południowego wschodu wtórnie przebity otwór o charakterze technicznym. Drobne ubytki w partii okapu dachu. Wymienione drzwi wejściowe.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma i pokrycie dachu;

— wystrój elewacji, wykrój i rozmieszczenie otworów, ślusarka okien.

Zalecana naprawa okapu dachu oraz likwidacja, względnie zmiana formy otworu technicznego od południowego wschodu.

Budynek kwalifikuje się do wpisu do rejestru zabytków jako przykład modernistycznej architektury przemysłowej, funkcjonalnie związanej z budynkiem stacji pomp.

Ulica Okólna

Grünthaler Strasse (ok. 1870), Okólna (1946)

Przecznica ul. Głogowskiej (Neue Glogauer Strasse). Pierwotnie droga prowadząca do niewielkiego majątku książęcego „Grünthal”, pełniącego rekreacyjno-kuracyjną funkcję ze względu na odkryte w tym miejscu źródło i przez długie lata będącego własnością rodu Hochbergów. W późniejszym czasie między ul. Okólną, a Głogowską wyrósł kompleks zabudowań fabryki fortepianów Selinkego. Nie doszła do skutku planowana w początkach XX w. regulacja ulicy. Obecna nazwa odzwierciedla jej charakterystyczny, łukowaty przebieg.

· ul. Okólna 2a (fot. 146-147)

Dom mieszkalny, ok. 1900 r. Historyzm (neoklasycyzm) z elementami secesji. Remontowany w 2 poł. XX w. z częściowym zatarciem cech stylowych.

Budynek wolnostojący, murowany, tynk., podpiwniczony, dwukondygnacyjny na cokole, z użytkowym poddaszem, wzniesiony na planie prostokąta. Od wschodu obszerny, częściowo otwarty (wsparty na czworobocznym filarze) murowanej konstrukcji ganek, poprzedzony pojedynczym biegiem schodów o pełnej, murowanej balustradzie. W górnej jego kondygnacji wysunięta, oparta na stalowych wspornikach weranda o pełnej balustradzie, oszklona, nakryta dachem pulpitowym. Dach budynku dwuspadowy, kryty dachówka ceramiczną, z pojedynczym naczółkiem od wschodu i lukarnami powiekowymi.

Fasada (elewacja południowa), sześcioosiowa, o regularnym układzie otworów. Kondygnacje rozdzielone profilowanym listwowym gzymsem. Pod gzymsem koronującym pusty fryz dochodzący do linii okien górnej kondygnacji. Otwory okienne prostokątne, umieszczone w płytkich blendach, w partii pietra oparte na gzymsie międzykondygnacyjnym. Nad oknami parteru w górnej części blend nadproże w formie półwałka. W oknach parteru metalowe rolety antywłamaniowe. Stolarka (zachowana w oknach piętra) o stałym ślemieniu i krzyżowych podziałach głównych.

Elewacja tylna (północna), sześcioosiowa, o nierozdzielonych kondygnacjach. W dwóch pierwszych osiach okna klatki schodowej, prostokątne, różnych form i rozmiarów, z ceglanymi podokiennikami. W części opatrzone dekoracyjnymi kutymi kratami z motywami roślinnymi, pod wpływem secesji. Okna pozostałych czterech osi regularnie rozmieszczone, z ceglanymi prostymi podokiennikami. W oknach parteru metalowe rolety antywłamaniowe. Częściowo zachowana stolarka okien o stałym ślemieniu i krzyżowych podziałach głównych (w partii piętra) oraz o charakterystycznych podziałach kwaterowych, z reliktami barwnego oszklenia (okna klatki schodowej).

Elewacja boczna (wschodnia). W środkowej części ganek/weranda. W partii poddasza pojedyncze okno typu termalnego, wypełnione stolarką o drobnych podziałach. Kondygnacje rozdzielone częściowo zachowanym, profilowanym listwowym gzymsem, przechodzącym w gzyms balustrady werandy. W partii ganku delikatna artykulacja pilastrami, balustrada tarasu kondygnacji górnej dzielona na wgłębne płyciny. Okno ganku prostokątne, opracowane jak oka parteru fasady, opatrzone ozdobną kratą, z zachowaną stolarką o krzyżowym podziale. Drzwi dwuskrzydłowe, konstrukcji ramowo-płycinowej, o bogatej dekoracji snycerskiej. Okna werandy o charakterystycznych podziałach. Elewacja tylna tynkowana gładko, w partii poddasza dwa prostokątnego kształtu otwory okienne bez oprawy.

Stan zachowania:

— średni. Wymieniona większa część tynków elewacji. Większość okien parteru opatrzona metalowymi roletami zewnętrznymi. Wymiana pokrycia dachu werandy na blachę falistą. Wymieniona duża część stolarki okien.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma i pokrycie dachu;

— schemat wystroju elewacji, wykrój i rozmieszczenie otworów;

— metaloplastyczny detal w postaci krat okiennych;

— relikty stolarki okien wraz z oszkleniem oraz drzwi frontowe.

Zalecana zmiana pokrycia dachu werandy na niekolidujące ze stylem budynku oraz demontaż lub zmiana formy rolet parteru. Postulowana wymiana plastykowej stolarki okien na drewnianą, wzorowaną na oryginalnej.

· ul. Okólna 4 (fot. 148)

Kamienica czynszowa, ok. 1910 r. Historyzm (neoklasycyzm). Budynek nieużytkowany, przeznaczony do rozbiórki.

Budynek murowany, tynk., podpiwniczony, trzykondygnacyjny na cokole, z użytkowym poddaszem, wzniesiony na planie prostokąta. Dach dwuspadowy o wysokiej strzałce, z naczółkiem od strony wschodniej i dużą dwuosiową lukarną w połaci południowej. Lukarna kryta własnym dachem o trzech połaciach, w układzie prostopadłym.

Fasada (elewacja południowa), pięcioosiowa, płaska, o regularnym układzie otworów. Przyziemie boniowane, wydzielone wąskim, profilowanym gzymsem. Górne kondygnacje nierozdzielone, z lizenami w narożnikach. W zwieńczeniu profilowany gzyms z fryzem kostkowym poniżej. Lukarna zwieńczona wąskim, słabo profilowanym gzymsem. Otwory okienne prostokątne, w przyziemiu z klińcami w nadprożu i zwieńczone wspólnym gzymsem nadokiennym, gierowanym w strefie osi w formie uproszczonych naczółków trójkątnych. Otwór wejścia głównego w osi 5, opracowany jak pozostałe. Okna pięter ujęte w wąskie, wklęsłe opaski. W strefie międzykondygnacyjnej wyróżnione listwami, wydłużone prostokątne płyciny w roli fartuchów podokiennych. Pośrodku pola płycin geometryczna dekoracja sztukatorska z motywem rombu.

Elewacja boczna (wschodnia), płaska, o niewydzielonych kondygnacjach. W narożniku południowym pojedyncza lizena. Otwory okienne niewielkie, o przypadkowym układzie, przebite wtórnie.

Elewacja tylna (północna), trójosiowa, płaska, pozbawiona artykulacji. Otwory okienne prostokątne, bez oprawy. W osi pierwszej okna klatki schodowej, nieco większych rozmiarów.

Wnętrza niedostępne.

Stan zachowania:

— zły. Budynek zdewastowany, niezamieszkany, zawilgocony. Zamurowane wszystkie otwory w przyziemiu, znaczne ubytki tynków, w większości okien brak stolarki.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma i pokrycie dachu;

— schemat wystroju elewacji, wykrój i rozmieszczenie otworów;

Postulowane zabezpieczenie przed dalszą dewastacją.

W wypadku odbudowy zalecane uzupełnienie tynków oraz stolarki według zachowanych reliktów. Jednak ze względu na stan techniczny budynku dopuszcza się jego rozbiórkę. Zaleca się wówczas budowę w tym miejscu nowego domu z zachowaniem linii zabudowy od strony ul. Okólnej, z dopuszczalnym zwiększeniem wysokości budynku i liczby kondygnacji oraz wydłużenia bryły w kierunku wschodnim, jednak o wysokości bryły nie większej niż w sąsiednim budynku przy ul. Głogowskiej. Należy zachować formę pokrytego dachówką ceramiczną dachu dwuspadowego lub dwuspadowego z naczółkiem, z facjatami.

Ulica Pawicka

Panten, Panthen – wzmiankowane już w 1417 r. jako Panthenaw nad Kaczawą. Obecnie – Pątnów Legnicki. Administracyjnie przysiółek Pawice przypisany był do Pątnowa. Leśniczówka widnieje już na mapie topograficznej Śląska z lat 1764-1770 oraz z 1823 r.; w 1845 r. wymieniana jest na tym terenie królewska leśniczówka (Oberförsterei) – nadleśnictwo.

Droga polna, przekształcona w ulicę Pawicką w 1959 r. Obszar przysiółka włączony administracyjnie w obręb Legnicy w 1983 r.

· ul. Pawicka 2 (fot. 149)

Budynek mieszkalny, wzn. ok. 1940 r.

Mur., tynk., z ceglanym detalem architektonicznym, wolnostojący, usytuowany po wschodniej stronie ul. Pawickiej, na działce ograniczonej od wschodu korytem rzeki Kaczawy. I-kondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, nakryty ceramicznym dachem czterospadowym; od frontu z wyższym, nakrytym osobnym dachem trójspadowym ryzalitem wejściowym.

Elewacja frontowa (zachodnia): 3-osiowa, z wejściem do budynku w osi środkowej, umieszczonej w ryzalicie. Otwór wejściowy, poprzedzony kilkoma stopniami wyrównawczymi – prostokątny, w ceramicznym, klinkierowym obramieniu, po bokach którego umieszczono dwa niewielkie, wąskie otwory okienne; nad otworem, w partii poddasza – 3 mniejsze, prostokątne, symetrycznie rozmieszczone otwory okienne. Otwory okienne w przyziemiu prostokątne, zbliżone kształtem do kwadratu; stolarka trójskrzydłowa, 6-dzielna.

Elewacje boczne: 2-osiowa elewacja pd. oraz przesłonięta drewnianym budynkiem gospodarczym elewacja pn. Elewacja wschodnia poprzedzona wysokim tarasem rozwiązanym na podpiwniczeniu.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych;

— wykrój i układ otworów; skromny ceramiczny detal architektoniczny w postaci obramienia otworu wejściowego.

· ul. Pawicka 4 (fot. 150)

Nadleśnictwo, wzm. w 1845 r.; obecna zabudowa z pocz. XX w.

Zespół budynków leśniczówki usytuowany jest po wschodniej stronie ul. Pawickiej; złożony z budynku głównego i pomocniczych usytuowanych wokół czworobocznego podwórza. Obecny budynek leśniczówki, usytuowany kalenicowo wzdłuż zachodniej pierzei podwórza; budynek mieszkalno-gospodarczy (współcześnie przebudowany) usytuowany w południowej pierzei. Pozostałe budynki gospodarcze wzniesiono współczesne.

Budynek nadleśnictwa, ob. Nadleśnictwo Legnica, wzn. pocz. XX w.

Mur., tynk., wolnostojący, z gankiem poprzedzonym 1-biegowymi schodami od strony wschodniej; w część zachodniej zryzalitowany; podpiwniczony, I-kondygnacyjny, z II-kondygnacyjnym ryzalitem w elewacji zachodniej, poprzedzonym I-kondygnacyjnym; nakryty ceramicznym dachem dwuspadowym; ryzalit – osobnym dachem 2-spadowym, ustawionym poprzecznie do korpusu; niższy, I-kondygnacyjny ryzalit nakryty dachem 3-spadowym.

Elewacje budynku pokryte tynkiem fakturowym; całość obiega ceramiczna (współczesna) partia cokołu. Opaski okienne wyrobione w tynku gładkim.

Elewacja zachodnia (od strony ulicy): 3-częściowa; części boczne I-kondygnacyjne, 2-osiowe; część środkowa – II-kondygnacyjny ryzalit zamknięty trójkątnym szczytem; w parterze 3-osiowy, przesłonięty bryłą I-kondygnacyjnego, 3-osiowego ryzalitu w osi środkowej; w II kondygnacji – 4-osiowy.

Elewacja wschodnia (od strony dziedzińca): I-kondygnacyjna, z wysoką partią cokołu; 7-osiowa, z centralnie w osi umieszczonymi jednobiegowymi schodami.

Elewacje szczytowe: II-kondygnacyjne, 4-osiowe.

Otwory okienne prostokątne, zamknięte łukiem odcinkowym; w szczytach – mniejsze, o zbliżonym wykroju. Stolarka okienna skrzynkowa, ze stałym ślemieniem, 2-skrzydłowa.

Wnętrze 3-traktowe z węższym korytarzem w trakcie środkowym. Schody 2-biegowe powrotne, w części pd. traktu środkowego; masywne, z ceramiczną, współczesną okładziną. Stropy płaskie, drewniane z podsufitką. We wnętrzach drewniana płycinowa stolarka drzwiowa (drzwi 1-skrzydłowe w płycinowych ościeżach). Drzwi wejściowe – drewniane, współczesne, stylizowane.

Stan zachowania:

— Bardzo dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt i pokrycie połaci dachowych;

— wykrój i układ otworów; opaski okienne;

— wewnętrzną stolarkę drzwiową;

— historyczne granice posesji.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Pawicka 6 (fot. 151)

Dom mieszkalny, wzn. 1938 r.

Mur., tynk., z drewnianymi, oszalowanymi szczytami, ceglanym, otynkowanym detalem architektonicznym; wolnostojący, usytuowany po wschodniej stronie ul. Pawickiej, ustawiony szczytowo do ulicy. I-kondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym, II-kondygnacyjnym poddaszem, nakryty ceramicznym dachem dwuspadowym.

Elewacja frontowa (północna): 3-osiowa, z wejściem do budynku w osi środkowej, poprzedzonym granitowymi schodami wyrównawczymi; nad otworem, w połaci dachu facjata w kształcie lukarny powiekowej, z otworem okiennym zamkniętym łukiem pełnym. Otwór wejściowy prostokątny, w tynkowym, profilowanym obramieniu ze zwornikiem z datą 1938. Stolarka ramowo-płycinowa, 1-skrzydłowa, powtarzająca kształt otworu. Otwory okienne w piwnicy mniejsze, w przyziemiu większe prostokątne, zamknięte łukiem odcinkowym; stolarka współczesna.

Elewacja południowa: 4-osiowa; w narożu pd.-wsch. – drewniany ganek-loggia, do którego od wsch. prowadzą zewnętrzne, jednobiegowe granitowe schody. W połaci dachu dwie lukarny nakryte daszkami 3-spadowymi.

Elewacje szczytowe (wsch. i zach.): I-kondygnacyjne z oszalowanymi, II-kondygnacyjnymi szczytami. Parter i I kondygnacja poddasza w elewacji zachodniej – 2-osiowe, II kondygnacja szczytu – 1-osiowa; w elewacji wschodniej – parter 4-osiowy. poddasze j.w.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych;

— wykrój i układ otworów; obramienia otworu wejściowego;

— drewniany ganek;

— oszalowanie ścian szczytowych.

Ulica Pątnowska

Stare Piekary – do 1984 r., również Pantener Strasse (ok. 1930), Pątnowska (1946).

Ulica Pątnowska jest obecnie główną osią komunikacyjną dawnej wsi Stare Piekary, Przebieg drogi wykształcony w XIX w. jest wielokrotnie załamany. Na południu dawnej wsi, wzdłuż obecnej ul. Pątnowskiej, znajdują się zabudowania określone na mapach z l. 30. XX w. jako Carthaus Abbau. W granicach obecnej posesji przy ul. Pątnowskiej 38 – znajdowała się olejarnia (dawny młyn tzw. Górny), w 1936 r. opisana na mapie topograficznej jako fabryka.

U zbiegu ul. Pątnowskiej i Poziomkowej znajdowała się przed 1945 r. restauracja.

Pierwotnie północny fragment obecnej ul. Pątnowskiej był drogą polną, wiodącą do istniejącej co najmniej od pierwszej połowy XV w. wsi Pątnów Legnicki (Panten). W roku 1930 w początkowym odcinku przekształcona w ulicę.

· ul. Pątnowska 7 (fot. 152)

Wielorodzinny budynek mieszkalny, wzn. k. XIX w., historyzm.

Mur., tynk., z partią cokołową w wątku ceglanym; z wyrobionym w tynku detalem architektonicznym, wolnostojący, usytuowany kalenicowo po północnej stronie ul. Pątnowskiej. Budynek założony na planie prostokąta, o zwartej bryle, podpiwniczony, II-kondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym o pokryciu ceramicznym, z facjatą oraz dwiema lukarnami w południowej połaci dachu, ponad fasadą.

Fasada 5-osiowa z wejściem do budynku na osi budynku. W 3 osi fasady 2-osiowa, I-kondygnacyjna facjata, wyniesiona ponad połać dachu. Elewacja na niskim cokole z okładziną ceramiczną, w którym zamknięte odcinkowo okna piwnic. Powyżej lico elewacji gładko tynkowane. Fasada artykułowana poziomo pasem gzymsowym ponad przyziemiem oraz profilowanym, wyładowanym gzymsem koronującym. Dodatkową artykulację stanowią pionowe pasy boni ujmujące środkowe okno w poziomie II kondygnacji. Facjata ujęta trójkątnymi elementami bocznymi, zwieńczona trójkątnym szczytem oddzielonym odcinkiem profilowanego gzymsu, artykułowanym na osi płaską, szeroką lizeną oraz zwieńczonym po bokach i na osi motywem ustawionych na niskich cokołach kul. Lukarny rozmieszczone symetrycznie względem facjaty, ponad skrajnymi osiami elewacji. Otwór wejściowy w 3 osi, prostokątny, ujęty wklęską. Dekorację otworu wejściowego stanowią klińcowo opracowane bonia w nadprożu, ponad wyrobionym w tynku pasem spinającym otwory parteru. Drzwi wejściowe dwuskrzydłowe z dwudzielnym, przeszklonym nadświetlem. Okna w przyziemiu w analogicznie opracowanych obramieniach. W II kondygnacji okna w szerokich, tynkowych opaskach z klińcami, zwieńczone odcinkami profilowanego gzymsu. W oknach parteru zachowana oryginalna drewniana stolarka okienna, bez dekoracji; w oknach piętra oraz poddasza stolarka PCV.

Elewacje boczne gładko tynkowane; elewacja zachodnia z dwoma prostokątnymi otworami okiennymi w poziomie poddasza, wschodnia – ślepa.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Średni.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych oraz facjaty;

— tynkowy detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów;

— oryginalna stolarka drzwi wejściowych;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Pątnowska 14 (fot. 153)

Wielorodzinny budynek mieszkalny, wzn. ok. XIX w., historyzm.

Mur., częściowo tynk., wolnostojący, usytuowany kalenicowo po południowej stronie ul. Pątnowskiej. Budynek założony na planie prostokąta, podpiwniczony, II-kondygnacyjny, o bryle rozczłonkowanej III-kondygnacyjnym ryzalitem w zachodniej części fasady, nakryty dachem dwuspadowym o pokryciu ceramicznym z naczółkiem od strony zachodniej; ryzalit nakryty dachem trójspadowym z lukarną powiekową w połaci północnej. Do budynku od strony południowej przylega parterowa część gospodarcza.

Fasada 5-osiowa z z ryzalitem w obrębie 4-5 osi. Lico elewacji pierwotnie gładko tynkowane – obecnie tynki w bardzo złym stanie zachowania. Fasada bez podziałów. Jedyną skromną dekorację fasady stanowią uproszczone opaski tynkowe u góry zamknięte spłaszczonym łukiem odcinkowym.

Elewacja zachodnia 2-osiowa, z otworem wejściowym w 2 osi, prostokątnym; drzwi wejściowe dwuskrzydłowe, ramowo-płycinowe, w górnej części przeszklone. Wejście do budynku poprzedzone biegiem zewnętrznych schodów osłoniętych gankiem z pełną balustradą oraz trójspadowym, ceramicznym daszkiem wspartym na dwóch słupach o przekroju kwadratowym. Okna bez obramień. W szczycie poniżej naczółka – potrójny świetlik.

Elewacja wschodnia przesłonięta budynkiem gospodarczym, ślepa.

Częściowo zachowana oryginalna drewniana stolarka okienna, bez dekoracji; w pozostałych oknach stolarka PCV, bez podziałów.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Średni. Tynki w złym stanie technicznym.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych oraz facjaty;

— wykrój i układ otworów;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Zalecany remont elewacji. W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Pątnowska 16 (fot. 154)

Dom mieszkalny, wzn. k. XIX w., w wystroju elewacji elementy neorenesansu północnego.

Mur., tynk., z fasadą w wątku ceglanym; z wyrobionym w tynku detalem architektonicznym, wolnostojący, usytuowany kalenicowo po południowej stronie ul. Pątnowskiej. Budynek założony na planie prostokąta, o zwartej bryle, I-kondygnacyjny, z dodatkową, obniżoną kondygnacją poddasza, nakryty dachem dwuspadowym o pokryciu ceramicznym, z ryzalitem wyniesionym na osi fasady, wyniesionym w północnej połaci dachu i nakrytym dwuspadowym daszkiem ceramicznym. Bryła budynku rozczłonkowana dobudowanym na osi fasady drewnianym gankiem – werandą, nakrytą dachem pulpitowym. Do wschodniej części budynku dobudowana parterowa przybudówka.

Fasada 5-osiowa z płytkim, II-kondygnacyjnym, ryzalitem w środkowej osi, zamkniętym trójkątnym szczytem. Do ryzalitu dobudowany przeszklony ganek z wejściem w ściance wschodniej; do wejścia prowadzą jednobiegowe, zewnętrzne schody. Fasada artykułowana poziomo pasem gzymsowym ponad przyziemiem oraz profilowanym, wyładowanym gzymsem koronującym. Otwory okienne w przyziemiu prostokątne, w tynkowych obramieniach w postaci uskokowo profilowanej opaski oraz nadokienników i podokienników w postaci wydłużonych płycin, w których prostokątne pola o wciętych narożach, wykonane w strukturze groszkowanej. Zdwojone świetliki i blendy w kondygnacji poddasza w opaskach tynkowych; pomiędzy nimi tynkowe ramy tworzące pola o wciętych narożach. Dolna ścianka werandy dekorowana wyrobionymi w tynku płycinami z środkowym polem o strukturze groszkowanej z narożami wyłamanymi do wewnątrz. W oknach stolarka PCV.

Elewacje boczne gładko tynkowane; elewacja zachodnia z dwoma prostokątnymi otworami okiennymi oraz świetlikiem w poziomie poddasza, wschodnia – przesłonięta parterową dobudówką.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Średni.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych oraz facjaty;

— tynkowy detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Pątnowska 17 (fot. 155)

Wielorodzinny budynek mieszkalny, wzn. ok. 1900 r., architektura budynku o cechach stylu rodzimego.

Mur., tynk., z partią cokołową w wątku ceglanym; z wyrobionym w tynku detalem architektonicznym, wolnostojący, usytuowany kalenicowo po północnej stronie ul. Pątnowskiej. Budynek założony na planie prostokąta, o bryle rozczłonkowanej ryzalitem oraz tarasem w elewacji południowej oraz gankiem wejściowym w elewacji zachodniej, podpiwniczony, II-kondygnacyjny (kondygnacja poddasza obniżona), nakryty dachem dwuspadowym o pokryciu ceramicznym.

Fasada 5-osiowa, obrębie 4-5 osi II-kondygnacyjny ryzalit wyniesiony ponad poziom połaci dachu, zakończony trójkątnym szczytem i nakryty dwuspadowym daszkiem ceramicznym. Szczyt ryzalitu przesłonięty dekoracyjnie opracowaną drewnianą konstrukcją zadaszenia. Przy ryzalicie, w obrębie 2-3 osi przyziemia współcześnie urządzony taras z metalową balustradą; otwór okienny w 3 osi powiększony do rozmiarów porte-fenêtre. Elewacja na niskim cokole z okładziną ceramiczną, w którym zamknięte odcinkowo okna piwnic. Powyżej lico elewacji gładko tynkowane (obecnie brak dużej powierzchni tynków). Fasada artykułowana poziomo uproszczonym gzymsem podokiennym w kondygnacji poddasza. Dodatkową artykulację stanowią pionowe pasy boni ujmujące ryzalit (brak tynków w poziomie i kondygnacji). Otwory okienne prostokątne, w tynkowych obramieniach. W przyziemiu okna w tynkowych, profilowanych opaskach z motywem kół w górnych narożach (w ryzalicie opaski skute); ponad oknami w 1-3 osi proste odcinki profilowanego gzymsu, w obrębie ryzalitu – podokienne płyciny zamknięte u góry odcinkami gzymsów wyłamanych w narożach i dwubocznie na osi. Okna kondygnacji poddasza w tynkowych, uszakowych, płasko opracowanych opaskach. Okna II kondygnacji ryzalitu w płaskich opaskach z klińcem na osi, oparte na wspólnym gzymsie podokiennym, pod którym plakietki w kształcie kwadratu z zaznaczonymi przekątnymi. Świetlik w szczycie ryzalitu półokrągły, ujęty płaską opaską. W oknach poddasza zachowana drewniana stolarka okienna, bez dekoracji; w pozostałych otworach okiennych – stolarka PCV.

Elewacje boczne 3-osiowe, z analogicznie jak w ryzalicie fasady opracowaną dekoracją szczytów. Artykulację elewacji stanowią gzymsy podokienne w II kondygnacji. W elewacji zachodniej w przyziemiu dobudowany ganek osłaniający wejście do budynku, poprzedzony biegiem zewnętrznych schodów, nakryty ceramicznym daszkiem pulpitowym. Do elewacji wschodniej, na całej jej szerokości, dobudowana parterowa przybudówka nakryta ceramicznym dachem pulpitowym.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Średni. Mocno zniszczone tynki. Bryła zniekształcona tarasem w elewacji południowej.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych oraz facjaty;

— tynkowy detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

Zalecany remont elewacji budynku z odtworzeniem tynkowego detalu architektonicznego elewacji.

· ul. Pątnowska 21 (fot. 156)

Wielorodzinny budynek mieszkalny, wzn. k. XIX w., historyzm.

Mur., tynk.; z wyrobionym w tynku detalem architektonicznym, wolnostojący, usytuowany kalenicowo po północnej stronie ul. Pątnowskiej. Budynek założony na planie prostokąta, o zwartej bryle, podpiwniczony, II-kondygnacyjny, z dodatkową, obniżoną kondygnacją poddasza, nakryty dachem dwuspadowym o pokryciu ceramicznym z oknami połaciowymi.

Fasada 5-osiowa, z pseudoryzalitem w środkowej osi. Elewacja na niskim cokole. Powyżej lico elewacji gładko tynkowane. Fasada artykułowana w narożach oraz pomiędzy osiami okiennymi gładkimi lizenami. Otwory okienne prostokątne, w tynkowych, profilowanych opaskach. Centralny otwór przyziemia ujęty dodatkowo rodzajem aediculi zwieńczonej trójkątnym naczółkiem obramionym profilowaniem, w którego polu kielnia, młotek i trójkąt. Świetliki poddasza w kształcie leżących prostokątów osadzone na odcinkach profilowanego gzymsu podokiennego. Stolarka współczesna PCV.

Elewacje boczne do wysokości II kondygnacji artykułowane tynkowym podziałem ramowym, z czterema otworami okiennymi w poziomie poddasza (dwa okna pośrodku i mniejsze otwory po bokach). Elewacja zachodnia przesłonięta bryłą garażu, z dwoma prostokątnymi otworami okiennymi w poziomie poddasza, północna – ślepa.

Wnętrze nie rozpoznane.

Zachowane murowane słupki oraz bogata krata dekorowana motywami kwiatowymi furtki prowadzącej na teren posesji.

Stan zachowania:

— Średni.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych;

— tynkowy detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów;

— historyczne granice posesji oraz elementy oryginalnego ogrodzenia.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Pątnowska 23 (fot. 157)

Wielorodzinny budynek mieszkalny, wzn. k. XIX w., historyzm.

Mur., tynk., cokół oraz poziom II kondygnacji fasady w wątku ceglanym; z wyrobionym w tynku detalem architektonicznym, wolnostojący, usytuowany kalenicowo po północnej stronie ul. Pątnowskiej. Budynek założony na planie prostokąta, o zwartej bryle, podpiwniczony, II-kondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym o pokryciu ceramicznym.

Fasada 5-osiowa z wejściem do budynku na osi budynku. Elewacja na niskim cokole z okładziną ceramiczną, w którym zamknięte odcinkowo okna piwnic. W poziomie parteru elewacja dekorowana poziomymi pasami boni. Powyżej lico elewacji w wątku ceglanym. Fasada artykułowana poziomo pasem gzymsowym ponad przyziemiem oraz profilowanym, wyładowanym gzymsem koronującym. Dodatkowo okna II kondygnacji na wysokości nadproży spięte prostym pasem tynkowym. Pod gzymsem koronującym elewacja zdobiona geometrycznym pasowym ornamentem ułożonym z cegieł w kolorze ugru. Dodatkową artykulację stanowią pionowe pasy boni ujmujące naroża fasady (bonia w układzie naprzemiennym – gładkie i o fakturze groszkowanej). Otwór wejściowy w 3 osi, prostokątny, ujęty wklęską. Dekorację otworu wejściowego stanowią klińcowo opracowane bonia w nadprożu (środkowe opracowane rautowo – boczne – o fakturze groszkowanej). Drzwi wejściowe drewniane, dwuskrzydłowe z dwudzielnym, przeszklonym nadświetlem. Drzwi o konstrukcji ramowo-płycinowej, o dolnych płycinach kwadratowych, opracowanych rautowo; listwa przymykowa zdobiona u góry wolutową konsolą. Otwory okienne prostokątne. W przyziemiu okna opracowane analogicznie jak otwór wejściowy. Okna II kondygnacji w bogato opracowanych obramieniach złożonych z płasko opracowanej opaski i szerokiej płyciny podokiennej oraz nadproża dekorowanego na osi klińcem oraz w tworzących uszaki górnych narożach – guzami; ponad nadprożem płycina w kształcie leżącego prostokąta, w której polu dwie esowo wygięte ślimacznice w układzie antytetycznym; płycina ujęta rodzajem płaskich konsolek, na których oparty odcinek profilowanego gzymsu. W 1 i 2 osi parteru zachowana oryginalna drewniana stolarka okienna, z profilowanym ślemieniem i dekoracją na słupkach; w pozostałych oknach stolarka PCV.

Elewacje boczne pierwotnie gładko tynkowane, obecnie w dużym stopniu tynki skute; w poziomie poddasza po cztery otwory okienne – dwa skrajne mniejsze; w szczytach świetliki.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Średni. W znacznym stopniu ubytki tynku.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych oraz facjaty;

— tynkowy detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów;

— oryginalna stolarka okienna oraz drzwi wejściowych;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

Zalecany remont elewacji budynku z odtworzeniem tynkowego detalu architektonicznego elewacji.

· ul. Pątnowska 24 (fot. 158)

Budynek mieszkalny, wzn. 4 ćw. XIX w., pocz. XX w.

Mur., tynk., wolnostojący, dwuczłonowy, składający się z budynku mieszkalnego w skrzydle zachodnim, usytuowanym kalenicowo po południowej stronie ul. Pątnowskiej, przy zbiegu z ul. Kołodziejską oraz skrzydłem ustawionym szczytowo do ul. Kołodziejskiej. Obie części budynku założone na planie prostokąta, o zwartej bryle, I-kondygnacyjne, nakryte dachem dwuspadowym o pokryciu ceramicznym.

Fasada części zachodniej 4-osiowa z wejściem do budynku w 2 osi, prostokątny, osłonięty współczesnym pulpitowym daszkiem. Stolarka wtórna. Powyżej, ponad wejściem, wystawka w konstrukcji ryglowej. Elewacja zachodnia 2-osiowa.

Wschodnia część budynku z drewnianym gankiem w 4-osiowej elewacji zachodniej. W elewacji szczytowej jedno okno w poziomie poddasza.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Średni.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych oraz wystawki;

— wykrój i układ otworów;

— oryginalna stolarka okienna;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Pątnowska 25 (fot. 159)

Wielorodzinny budynek mieszkalny, wzn. k. XIX w., historyzm.

Mur., tynk., cokół oraz fragmenty poziomu II kondygnacji fasady w wątku ceglanym; z wyrobionym w tynku detalem architektonicznym, wolnostojący, usytuowany kalenicowo po północnej stronie ul. Pątnowskiej. Budynek założony na planie prostokąta, o zwartej bryle, podpiwniczony, II-kondygnacyjny z dodatkową, obniżoną kondygnacją poddasza, nakryty dachem dwuspadowym o pokryciu ceramicznym.

Fasada 5-osiowa. Elewacja na niskim cokole z okładziną ceramiczną, w którym zamknięte odcinkowo okna piwnic. Fasada artykułowana poziomo obiegającym budynek pasem gzymsowym ponad przyziemiem. W poziomie II kondygnacji fasada opracowana w konstrukcji ramowej – szerokie ramy gładko tynkowane, pomiędzy nimi prostokątne płaszczyzny w wątku ceglanym. Otwory okienne prostokątne. W przyziemiu okna w szerokich, płaskich, gładko opracowanych opaskach; okna drugiej kondygnacji w obramieniach złożonych z płasko opracowanej opaski i szerokiej płyciny podokiennej oraz nadproża dekorowanego motywem wydłużonego prostokąta z trójkątnymi elementami po bokach; powyżej odcinki profilowanego gzymsu. W osiach okien – pary prostokątnych świetlików poddasza. Stolarka wtórna PCV.

Elewacje boczne gładko tynkowane; w poziomie poddasza w elewacji zachodniej trzy otwory okienne – dwa większe pośrodku elewacji oraz północny – mniejszy; w elewacji wschodniej cztery analogiczne otwory (dwa większe i dwa mniejsze); w szczytach świetliki.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych oraz facjaty;

— tynkowy detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Pątnowska 29 (fot. 160)

Wielorodzinny budynek mieszkalny, wzn. k. XIX w., historyzm.

Mur., tynk., cokół oraz lico fasady ponad przyziemiem w wątku ceglanym; z wyrobionym w tynku detalem architektonicznym, wolnostojący, usytuowany kalenicowo po północnej stronie ul. Pątnowskiej. Budynek założony na planie prostokąta, o zwartej bryle, podpiwniczony, III-kondygnacyjny, z dodatkową, obniżoną kondygnacją poddasza, nakryty dachem dwuspadowym o pokryciu ceramicznym.

Fasada 5-osiowa, zakomponowana symetrycznie. Elewacja na niskim cokole z okładziną ceramiczną, w którym zamknięte odcinkowo okna piwnic. W poziomie parteru elewacja dekorowana poziomymi pasami boni. Powyżej lico elewacji w wątku ceglanym – w poziomie II kondygnacji oraz w narożach w cegle o odcieniu ciemnoczerwonym, ponad II kondygnacją – w kolorze jaśniejszym. Fasada artykułowana poziomo dwoma odcinkami gzymsu podokiennego w przyziemiu, profilowanym gzymsem ponad przyziemiem, gzymsem podokiennym w II kondygnacji i w poziomie poddasza oraz profilowanym, wyładowanym gzymsem koronującym. Dodatkowo okna II kondygnacji na wysokości nadproży spięte prostym pasem z cegły licowej w ciemnoszarym odcieniu. Otwory okienne prostokątne. W przyziemiu i w II-III kondygnacji okna ujęte profilowanymi, wąskimi opaskami. Dodatkowo ponad oknami i pietra tynkowe płyciny opracowane w fakturze groszkowanej oraz zamykające je odcinki profilowanego gzymsu; w III kondygnacji nadokienniki również w postaci płycin – wszystkie zniszczone. W poziomie poddasza, w osiach okien, pary prostokątnych świetlików. Stolarka wtórna.

Elewacja tylna 3-osiowa, z wejściem do budynku na osi budynku. Elewacje boczne gładko tynkowane, w elewacji zachodniej w poziomie poddasza cztery otwory okienne; elewacja wschodnia ślepa.

Klatka schodowa drewniana, schody dwubiegowe powrotne z drewnianą tralkową balustradą.

Stan zachowania:

— Średni. W znacznym stopniu ubytki tynku, częściowo zniszczony detal architektoniczny.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych;

— tynkowy detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

Zalecany remont elewacji budynku z odtworzeniem tynkowego detalu architektonicznego elewacji.

· ul. Pątnowska 31 (fot. 161)

Wielorodzinny budynek mieszkalny, wzn. k. XIX w., historyzm.

Mur., tynk., cokół oraz fasada ponad przyziemiem w wątku ceglanym; z wyrobionym w tynku detalem architektonicznym, wolnostojący, usytuowany kalenicowo po północnej stronie ul. Pątnowskiej. Budynek założony na planie prostokąta, o zwartej bryle, podpiwniczony, II-kondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym o pokryciu ceramicznym.

Fasada 5-osiowa o równomiernie rozmieszczonych otworach okiennych. Elewacja na niskim cokole z okładziną ceramiczną, w którym zamknięte odcinkowo okna piwnic. W poziomie parteru elewacja dekorowana poziomymi pasami boni.; naroża zaakcentowane dodatkowymi boniami o fakturze groszkowanej. Powyżej lico elewacji w wątku ceglanym: w poziomie II kondygnacji w odcieniu czerwonym, w poziomie poddasza - ugru. Fasada artykułowana poziomo profilowanymi gzymsami międzykondygnacyjnymi. Otwory okienne prostokątne. W przyziemiu okna ujęte boniami o groszkowanej fakturze (w nadprożu bonia w układzie klińcowym). Okna II kondygnacji osadzone ponad gzymsowymi podokiennikami, ujęte u dołu gładkimi płycinami podokiennymi oraz nadokiennymi (w nadprożu pas ornamentu ząbkowego) oraz odcinkami profilowanego gzymsu. W poziomie poddasza, w osi okien dekoracyjne plakiety tynkowe o okuciowo wyciętej ramie z motywem rombu pośrodku.. Częściowo zachowana oryginalna drewniana stolarka okienna.

Elewacje boczne pierwotnie gładko tynkowane; w poziomie poddasza po cztery otwory okienne – dwa skrajne mniejsze; w szczytach świetliki.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Średni. W znacznym stopniu ubytki tynku.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych oraz facjaty;

— tynkowy detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów;

— oryginalna stolarka;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

Zalecany remont elewacji budynku.

· ul. Pątnowska 33 (fot. 162)

Wielorodzinny budynek mieszkalny, wzn. 1901 r., historyzm.

Mur., tynk., fasada ponad przyziemiem w wątku ceglanym; z wyrobionym w tynku detalem architektonicznym, wolnostojący, usytuowany kalenicowo po północnej stronie ul. Pątnowskiej. Budynek założony na planie prostokąta, o zwartej bryle, podpiwniczony, II-kondygnacyjny, z dodatkową, obniżoną kondygnacją poddasza, nakryty dachem dwuspadowym o pokryciu ceramicznym.

Fasada 5-osiowa o symetrycznie rozmieszczonych otworach okiennych. Elewacja na niskim cokole, w którym okna piwnic. W poziomie parteru elewacja dekorowana poziomymi pasami boni.(tynki współczesne). Powyżej lico elewacji w wątku ceglanym: w poziomie II kondygnacji w odcieniu czerwonym, w poziomie poddasza - ugru. Fasada artykułowana poziomo profilowanymi gzymsami podokiennymi we wszystkich kondygnacjach. Otwory okienne prostokątne. W przyziemiu okna w 1-3 osi w profilowanych opaskach; w zwieńczeniu okna w 1 osi naczółek trójkątny, wyłamany w narożach; ponad oknem w 2 osi prosty odcinek profilowanego gzymsu; w środkowej, 3 osi ponad otworem okiennym naczółek półokrągły, osadzony ma odcinku gzymsu – w polu naczółka wieniec, w którym data „1901”. Okna 4 i 5 osi parteru pozbawione dekoracji. Otwory okienne II kondygnacji w 1-3 osi w płaskich tynkowych opaskach, w 4-5 osi w opaskach profilowanych; nadokienniki w formie prostokątnych płycin z wydłużonymi motywami sześcioboków zwieńczone odcinkami profilowanego gzymsu. W kondygnacji poddasza, w osiach okien pary prostokątnych świetlików ujęte wspólnymi tynkowymi opaskami. Stolarka okienna wtórna PCV.

Elewacje boczne gładko tynkowane; w poziomie poddasza po cztery otwory okienne – dwa skrajne mniejsze; w szczytach świetliki.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Średni. W znacznym stopniu ubytki tynku.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych oraz facjaty;

— tynkowy detal architektoniczny elewacji;

— wykrój i układ otworów;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki okiennej i drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

Zalecany remont elewacji budynku wraz z ujednoliceniem kolorystyki i detalu architektonicznego.

· ul. Pątnowska 81

Zakład produkujący prefabrykaty budowlane. Wzniesiony w miejscu dawnej olejarni niewielki kompleks, złożony z budynku biurowego i zwartej z nim od strony zachodniej niskiej hali produkcyjnej. O lokalizacji zdecydowało sąsiedztwo linii kolejowej, dzięki czemu zakład dysponował własną bocznicą.

· ul. Pątnowska 81 (fot. 163)

Budynek biurowo-administracyjny, 1935 r. Funkcjonalizm z elementami stylów historycznych (klasycyzm, biedermeier).

Obiekt murowany z prefabrykowanych elementów betonowych, na rzucie litery „L”, o ściętych (za wyjątkiem partii ryzalitu) narożnikach. Dwukondygnacyjny na wysokim cokole, podpiwniczony, kryty dachem namiotowym z lukarnami powiekowymi, o wysuniętych okapach. Od północy masywny ryzalit, zwieńczony samodzielnym dachem trójpołaciowym. Pokrycie dachów ceramiczne (dachówka karpiówka). Od strony zachodniej budynek zwarty z jednokondygnacyjną halą produkcyjno-magazynową.

Elewacja główna (południowa), trójosiowa. Cokół rustykowany. Dzielona na trzy części parą szerokich, również rustykowanych, lizen. W zwieńczeniu fasetowy gzyms koronujący. Otwory okienne prostokątne, o zróżnicowanych proporcjach. W partii osi środkowej szersze, zbliżone do kwadratu. Ujęte w profilowane, fazowane oprawy i opatrzone podokiennikami. Okna piwnic w partii trzonu niewielkie, bez oprawy. Stolarka współczesna, plastykowa, powtarzająca zasadnicze podziały oryginalnej: krzyżowe w oknach bocznych osi, trójskrzydłowe w osi środkowej.

Elewacja boczna (wschodnia), złożona z dwóch części – elewacji trzonu oraz bocznej elewacji ryzalitu tylnego. Elewacja trzonu dwuosiowa, zakomponowana podobnie jak frontowa. Elewacja ryzalitu jednoosiowa. Oprawy okien jak w fasadzie.

Elewacja tylna (północna), złożona z dwóch części – elewacji trzonu oraz ryzalitu. Otwory okienne różnych form i rozmiarów, rozmieszczone nieregularnie, oprawione jak okna pozostałych elewacji. Otwór głównych drzwi wejściowych umieszczony w osi drugiej, w bezpośrednim sąsiedztwie ryzalitu, poprzedzony pojedynczym biegiem schodów wzdłuż elewacji.

W sieni dwubarwna posadzka lastrykowa. Klatka schodowa konstrukcji drewnianej, z balustradą z prostych, czworobocznych listew i o dekoracyjnych słupkach oraz profilowanym pochwytem. Zachowane drzwi do pomieszczeń wraz z ościeżami.

Stan zachowania:

— dobry. Wymieniona stolarka okien na plastykową, jednak w nawiązaniu do form oryginalnej.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma i pokrycie dachu;

— wystrój elewacji, wykrój i rozmieszczenie otworów;

— elementy wystroju i wyposażenia wnętrz: posadzka sieni, klatka schodowa z balustradą, drzwi pomieszczeń w ościeżach.

Wskazana konserwacja i uzupełnienie ubytków elewacji, zwłaszcza opraw okien – względnie zastąpienie zniszczonych elementów betonowych nowymi, wykonanymi według wzoru oryginalnych.

· ul. Pątnowska 81 (fot. 164-166; [164], [165], [166] )

Hala produkcyjno-magazynowa, 1935 r. funkcjonalizm z elementami stylów historycznych (barok).

Budynek murowany z prefabrykowanych elementów betonowych, na rzucie wydłużonego prostokąta, jednokondygnacyjny, na niskim cokole, zwieńczony dachem dwuspadowym o pokryciu z eternitu. Od południa płytki ryzalit nakryty własnym dwupołaciowym dachem.

Elewacja główna (południowa), jedenastoosiowa, artykułowana lizenami. Cokół rustykowany. W partii osi pierwszej i drugiej niewielkich rozmiarów współczesna przybudówka – murowana, nakryta dachem pulpitowym. W osiach ósmej i dziewiątej pseudoryzalit, zwieńczony łamanym szczytem. W osi ostatniej otwór wejścia głównego, umieszczony w głębokiej niszy o arkadowym prześwicie i poprzedzony pojedynczym biegiem kamiennych schodów. Po obu jego stronach niewielkie otwory okienne. Łuk prześwitu półokrągły, z rustykowanych klińców, zamknięty kluczem w partii którego umieszczona tarcza herbowa z reliefem przedstawiającym atrybuty budowniczego: przykładnicę, cyrkiel i ekierkę. Otwory okienne kształtu prostokątnego zbliżonego do kwadratu, bez oprawy, opatrzone prostymi podokiennikami. Częściowo przemurowane. Wypełnione ślusarką typu przemysłowego o drobnych podziałach kwaterowych.

Stan zachowania:

— dobry. Zmiana pokrycia dachu na eternit. Przekształcona część otworów okiennych budynku, zamurowane wejście główne i flankujące je otwory okienne. Połamana część stopni poprzedzających nieużytkowane wejście do budynku. Od południa murowanej konstrukcji przybudówka.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, forma dachu;

— wystrój elewacji, wykrój i układ otworów, ślusarka okien.

Postulowana zmiana pokrycia dachu oraz likwidacja szpecącej przybudówki, a także przywrócenie pierwotnej formy otworów okiennych oraz drzwi wejściowych w głównej elewacji budynku. Naprawa bądź wymiana uszkodzonych elementów schodów.

· ul. Pątnowska - most drogowy nad Kaczawą (fot. 167)

[WEZ 1992]

Wzn. w 1913 r. Zbudowany, jako most drogowy w ciągu ulicy Pątnowskiej. Ustrój nośny składa się z żelbetowego przęsła łukowego, bezprzegubowego, mocowanego na żelbetowych przyczółkach na sztywno. Tarcze czołowe przęsła oraz sklepienie pokryto betonem. Konstrukcja jezdni składa się z płyty betonowej, ułożonej na żelbetowych belkach poprzecznych, które spoczywają na czterech żelbetowych płytach kształtowanych w formie łuków. Nawierzchnia mostu asfaltowa, położona bezpośrednio na żelbetowych płytach. Chodniki z płyt betonowych; poręcze stalowe, nitowane, częściowo zastąpione konstrukcją spawaną. Elewacje betonowe, otynkowane, z krawędziami łuku i przyczółków brzegowych zaznaczone surowym betonem w formie boniowania.

Stan zachowania:

Dobry. Obiekt po remoncie.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

- bryła mostu;

- elewacje i wystrój (surowa konstrukcja betonowa).

· ul. Pątnowska - stacja transformatorowa (fot. 168)

Wzn. l. 30/40-tych XX w.

Mur., w części tynkowany, z ceramicznym przyziemiem oraz z ceramicznym detalem architektonicznym (naczółek otworu wejściowego, narożne lizeny, gzymsy). Wzniesiona po zachodniej stronie ulicy Pątnowskiej, na działce nr 69/2, w sąsiedztwie nr 40. Obiekt wolnostojący, rozwiązany na rzucie kwadratu, II- kondygnacyjny, nakryty ceramicznym dachem dwuspadowym. Elewacje 1-osiowe; przyziemie, naroża drugiej kondygnacji, gzyms kordonowy, koronujące, pseudoportal z trójkątnym naczółkiem, gzymsy w trójkątnym szczycie dachu - ceramiczne. W elewacji wschodniej, w przyziemiu prostokątny otwór wejściowy ujęty prostymi lizenami, nad którym trójkątny naczółek; pole naczółka – ceramiczne, z cegieł ułożonych w jodełkę. Powyżej w osi niewielki, kwadratowy otwór okienny, umieszczony w tynkowanym polu. Całość wieńczy trójkątny szczyt, o tynkowanym polu i o krawędziach zaakcentowanych ceramicznym profilowaniem. Elewacja południowa z pojedynczym otworem okiennym w II kondygnacji; pozostałe elewacje bez otworów.

Stan zachowania:

Dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

- bryła obiektu, kształt i pokrycie połaci dachu;

- wystrój elewacji;

- wykrój otworów.

Ulica Piątnicka

Wieś do 1983 r., kiedy to została włączona administracyjnie w obszar Legnicy.

· ul. Piątnicka (fot. 169-170)

Kapliczka (obok nr 26), wzn. k. XVIII/pocz. XIX w., przeb. koniec XIX w.

Mur., tynkowana, wolnostojąca; rozwiązana na rzucie niewielkiego prostokąta, fasadą zwrócona na północny zachód. Bryła zwieńczona ceramicznym dachem 2-spadowym łamanym, z centralnym wypiętrzeniem szczytowym. Szczyt wydzielony w elewacji frontowej dodatkowo ceramicznym gzymsem okapowym. Nad gzymsem okapowym prostokątna płycina, z umieszczonym w dolnej części wolutowym szczytem, nad którym gorejące serce; po bokach wolut – dwa anioły, z których jeden w ręku trzyma klepsydrę. W dolnej części fasady, otwór zamknięty łukiem odcinkowym, w ceramicznym obramieniu złożonym z dwukolorowych kształtek. Otwór przesłonięty współczesną stolarką. W elewacji południowej szczytu – prostokątny otwór okienny.

Stan zachowania:

— Dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła kapliczki, kształt połaci dachowych;

— ceramiczne pokrycie dachu;

— wykrój i układ otworów;

— płycina w elewacji frontowej.

· ul. Piątnicka 4 (fot. 171)

Gospoda, ob. budynek mieszkalny, wzm. w 1845 r.; ob. wzn. k. XIX w.; przeb. po 1945 r.

Budynek usytuowany po zachodniej stronie ul. Piątnickiej i wraz z sąsiednim (od południa), ob. nie istniejącym, budynkiem nr 6 pełniły funkcję gospody. Obiekt usytuowany jest kalenicowo, wzdłuż drogi.

Mur., tynk., wolnostojący, z późniejszą dobudówką od strony północnej; I-kondygnacyjny, nakryty ceramicznym dachem dwuspadowym; w połaci dachu – powiekowe lukarny. Elewacje pokryte tynkiem fakturowym; opasane profilowanym gzymsem wieńczącym.

Elewacja frontowa (wschodnia): 4-osiowa; w 1 osi z szerokim, zamkniętym łukiem pełnym otworem wejściowym do budynku. Otwory okienne, ob. prostokątne, umieszczone w zamkniętych łukami odcinkowymi wnękach, po pierwotnych otworach. Stolarka drzwiowa ramowo-płycinowa, 2-skrzydłowa, ze stałym nadświetlem wydzielonym profilowanym ślemieniem; nadświetle z promienistym układem szprosów. Stolarka okienna wtórna.

Elewacja szczytowa północna przesłonięta bryłą I-kondygnacyjnej, późniejszej dobudówki, ob. nr 2. Elewacja szczytowa południowa – pierwotnie połączona z budynkiem nr 6, ob. bez otworów, z wtórnymi przyporami.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Dobry. Należy przywrócić oryginalny kształt otworów okiennych w elewacji frontowej (prostokąty zamknięte łukiem pełnym oraz stolarkę z historycznymi podziałami).

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła, kształt połaci dachowych z lukarnami powiekowymi;

— ceramiczne pokrycie dachu;

— wykrój i układ pierwotnych otworów;

— stolarka drzwiowa;

— historyczny układ parceli.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Piątnicka 10a (dawny Piątnica nr 20); (fot. 172-173)

Dom mieszkalny, ob. nie użytkowany, wzn. ok 1850 r.

Mur.-szach., z wypełnieniem gliną, tynk., wolnostojący, usytuowany kalenicowo po zachodniej stronie ul. Piątnickiej, przy zbiegu z ul. Szczytnicką. Od północy, w narożu zachodnim, przylega do niego niewielki budynek gospodarczy, ustawiony szczytowo do ul. Szczytnickiej. Budynek mieszkalny założony na planie zbliżonym do kwadratu, o zwartej bryle, II-kondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym o pokryciu ceramicznym. Parter murowany, ceramiczny; piętro w konstrukcji szachulcowej. Szczyty, w partii poddasza – oszalowane deskami.

Elewacja frontowa (wschodnia) od ul. Piątnickiej: 2-osiowa, II-kondygnacyjna; kondygnacje wydzielone ceramicznym gzymsem okapowym. Otwory okienne kwadratowe; w parterze wtórnie powiększone, ze współczesną, bezstylową stolarką. Powyżej, oryginalne, kwadratowe, ze stolarką skrzynkową. Całość zamyka wyładowany gzyms wieńczący.

Elewacja frontowa (południowa) od ul. Szczytnickiej: szczytowa, 2-osiowa, II-kondygnacyjna (jak elewacja wsch.); szczyt oszalowany deskami, bez otworów okiennych.

Elewacja zachodnia: w parterze przesłonięta bryłą wtórnie dostawionego budynku gospodarczego; w II kondygnacji – z wtórnie przebitym otworem okiennym w części pn.

Elewacja północna: szczytowa, II-kondygnacyjna, 1-osiowa w parterze; prostokątny otwór wejściowy umieszczony w części zachodniej. II kondygnacja bez otworów.

Wnętrze nierozpoznane. Obiekt nie użytkowany, zamknięty.

Stan zachowania:

— Zły. Ubytki zewnętrznego tynku; ubytki wypełnienia glinowego w ścianach szachulcowych II kondygnacji; zły stan techniczny pokrycia; liczne zawilgocenia.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych;

— materiał ścian II kondygnacji;

— wykrój i układ otworów;

— oryginalna stolarka okienna;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

· ul. Piątnicka 12 (fot. 174)

Dom mieszkalny, wzn. 2 poł. XIX w.

Mur., tynk., wolnostojący, usytuowany szczytowo po zachodniej stronie ul. Piątnickiej, przy zbiegu z ul. Szczytnicką. Budynek założony na planie prostokąta, o zwartej bryle, II-kondygnacyjny, nakryty dachem naczółkowym o współczesnym pokryciu ceramicznym. Elewacje gładko tynkowane.

Elewacja frontowa (wschodnia) od ul. Piątnickiej: szczytowa, 3-osiowa, III-kondygnacyjna (III kondygnacji w partii poddasza). Otwory okienne I i II kondygnacji w formie niewielkich kwadratów; armatura współczesna, bezstylowa z PCV. Powyżej, w partii poddasza, prostokątne, ze stolarką 2-skrzydłową. Elewacja południowa (od podwórza gospod.): kalenicowa, niesymetryczna; w parterze 4-osiowa, w II kondygnacji 5-osiowa. W 2 osi od zach. – prostokątny otwór wejściowy; drzwi 1-skrzydłowe, współczesne. Elewacja północna od ul. Szczytnickiej: kalenicowo ustawiona, niesymetryczna, z otworami okiennymi w II kondygnacji.

Wnętrze nierozpoznane.

Stan zachowania:

— Dobry. Obiekt po wymianie pokrycia dachowego i naprawie więźby. Część otworów okiennych zamurowana. Ściany pokryte współczesnymi tynkami.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych;

— wykrój i układ otworów;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Wymagane przywrócenie stolarki zachowującej historyczne podziały.

· ul. Piątnicka 24 (fot. 175)

Dom mieszkalny, wzn. l. 60-te XIX w.

Mur., tynk., wolnostojący, usytuowany kalenicowo po zachodniej stronie ul. Piątnickiej, przy pn. części nawsia. Budynek założony na planie prostokąta, o zwartej bryle, II-kondygnacyjny, nakryty dachem naczółkowym, z pokryciem ceramicznym. Elewacje gładko tynkowane.

Elewacja frontowa (wschodnia) od ul. Piątnickiej: niesymetryczna, 6-osiowa w parterze i 3-osiowa na II kondygnacji, o osiach nie pokrywających się. Kondygnacje wydzielone ceramicznym gzymsem okapowym. W parterze, centralnie umieszczony prostokątny otwór wejściowy, po bokach którego dwa, wąskie, prostokątne otwory okienne. Stolarka drzwiowa ramowo-płycinowa, 2-skrzydłowa. W II kondygnacji otwory okienne w części pd., w części pn. – zamurowane. Otwory okienne I i II kondygnacji w formie niewielkich prostokątów; stolarka i armatura współczesna. Elewacje boczne (pd. i pn.) szczytowe; niesymetryczne, z pojedynczymi otworami okiennymi w II kondygnacji i centralnie umieszczonymi w partii poddasza.

Wnętrze nierozpoznane.

Stan zachowania:

— Dostateczny. Widoczne zawilgocenia i wysolenia w elewacji pn.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych;

— ceramiczne pokrycie dachu;

— wykrój i układ otworów;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem istniejących wzorów.

Wymagane przywrócenie stolarki okiennej zachowującej historyczne podziały.

· ul. Piątnicka 26 (fot. 176)

Szkoła, ob. budynek mieszkalny, wzn. II poł. XIX w.

Mur., o elewacjach ceglanych, ze skromnym ceramicznym detalem architektonicznym; wolnostojący, usytuowany kalenicowo w nawsiu ul. Piątnickiej. Od północy sąsiaduje z dwoma małymi budynkami gospodarczymi. Budynek szkoły założony na planie prostokąta, o zwartej bryle, II-kondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym, z pokryciem ceramicznym. Elewacje ceramiczne, symetryczne, podzielone ceglanymi gzymsami kordonowym i profilowanym wieńczącym. Otwory w kształcie prostokąta, zamkniętego łukiem odcinkowym; nad otworami odcinkowe pseudonaczółki.

Elewacja główna (zachodnia): 5-osiowa; z ryzalitem pozornym w osi środkowej. W parterze, centralnie umieszczony prostokątny otwór wejściowy, poprzedzony mur.-drewn. gankiem, krytym daszkiem pulpitowym. Stolarka i armatura współczesna, bezstylowe. Elewacja wschodnia: analogiczna do zachodniej; bez ryzalitu i ganka. Elewacje boczne (pd. i pn.) szczytowe; 3-osiowe na I i II kondygnacji oraz 2-osiowe w partii poddasza; część otworów okiennych wtórnie zamurowana.

Wnętrze nierozpoznane.

Budynek gospodarczy przy nr 26; wzn. II poł. XIX w. (fot. 177)

Mur.-szach., z wypełnieniem gliną, tynk., wolnostojący, I-kondygnacyjny, nakryty ceramicznym dachem dwuspadowym. Zachowane odeskowanie górnych partii szczytów. Od pd. i pn. z niewielkimi, ceglanymi przybudówkami.

Wnętrza nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Dobry – budynku szkoły, ob. mieszkalnego. Zły – budynku gospodarczego. Zużycie materiału – ugięcia elementów konstrukcyjnych; ubytki wypełnienia glinowego; liczne ubytki tynków.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych;

— ceramiczne pokrycie dachu;

— ceramiczny wystrój elewacji;

— wykrój i układ otworów;

— szachulcowy budynek gospodarczy;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym stolarka drzwi wewnętrznych.

W przypadku wymiany stolarki drzwiowej wymaga się stosowania stolarki drewnianej z zachowaniem historycznych wzorów.

Wymagane przywrócenie stolarki okiennej zachowującej historyczne podziały.

· ul. Piątnicka 35 (fot. 178-179)

Dom mieszkalno-gospodarczy, wzn. l. 60-te XIX w.

Mur., tynk., wolnostojący, ustawiony szczytowo, po wsch. stronie ul. Piątnickiej; część wschodnia budynku o funkcji gospodarczej; I-kondygnacyjny, nakryty ceramicznym dachem naczółkowym, z masywnymi facjatami od pd. i pn.; facjaty zwieńczone trójkątnymi szczytami, nakryte dachami 2-spadowymi, w układzie poprzecznym do korpusu. Elewacje pierwotnie gładko tynkowane, ob. z licznymi ubytkami.

Elewacje podłużne (pd. frontowa oraz pn.) – wieloosiowe w parterze, zakończone uskokowym gzymsem koronującym; w facjatach 2-osiowe. W elewacji głównej (południowej), w 3 osi – otwór wejściowy do części mieszkalnej, w osi 6 – do części gospodarczej; otwory zamknięte łukami odcinkowymi. Otwory okienne prostokątne, zbliżone do kwadratów; w 1-2 osi (część mieszkalna) - większe. Stolarka okienna wtórna, 1- i 2-skrzydłowa. Elewacja szczytowa – zachodnia 1-osiowa; otwór okienny w partii poddasza.

Wnętrze nie rozpoznane.

Stan zachowania:

— Średni. Liczne ubytki tynków zewnętrznych; zawilgocenia; ubytki w ceramicznym pokryciu.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryła budynku, kształt połaci dachowych;

— ceramiczne pokrycie dachu;

— wykrój i układ otworów;

— historyczne granice posesji.

Ponadto ochronie podlegają oryginalne elementy wystroju i wyposażenia wnętrz, w tym sztukaterie, piece, stolarka drzwi wewnętrznych.

Wymagane przywrócenie stolarki okiennej i drzwiowej zachowującej historyczne podziały.

· ul. Piątnicka 44 (fot. 180-182; [180], [181], [182] )

Sołectwo, ob. zagroda; wzm. 1789 r., 1845 r.; ob. wzn. II poł. XIX w./pocz. XX w.

Zabudowa gospodarstwa usytuowana po zachodniej stronie ul. Piątnickiej; budynki rozlokowane wokół czworobocznego podwórza. Dom mieszkalny (nr 36, nie istnieje) usytuowany był szczytowo w stosunku do drogi i zamykał zespół od północnego-wschodu; po jego południowej stronie rozwiązany był, zachowany do dziś wjazd na majdan. Od północny, wzniesiono ciąg dwóch budynków gospodarczych, pełniący pierwotnie prawdopodobnie funkcję budynku magazynowo-inwentarskiego (bud. I) oraz spichlerz (?) (bud. II); zachodnią i południową pierzeję stanowią budynki gospodarcze, przebudowane po 1945 r.; od wschodu, wzdłuż ulicy wybudowano współczesny budynek gospodarczy.

Dom mieszkalny nr 36, został rozebrany w 2003 r.

Budynek magazynowo-inwentarski z częścią mieszkalną, wzn. II poł. XIX w. (fot. 180-181)

Mur., tynk., z ceglanym detalem architektonicznym; II-kondygnacyjny od południa, I-kondygnacyjny od północy, nakryty dachem dwuspadowym łamanym, o różnym kącie nachylenia połaci, z pokryciem ceramicznym. Otwory bramne, wjazdowe prostokątne, okienne kwadratowe, ujęte ceglanymi obramieniami. Wrota metalowe, 2-skrzydłowe, współczesne. Elewacje podłużne wieloosiowe, o otworach nie pokrywających się w osiach na poszczególnych kondygnacjach.

Wnętrze nie rozpoznane; nie udostępnione przez właściciela.

Budynek gospodarczy II (spichlerz?), wzn. l. 90-te XIX w. (fot. 182)

Mur., tynk., z ceglanym detalem architektonicznym, III-kondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym o niewielkim kącie nachylenia połaci, kryty papą. Otwory bramne oraz okienne zamknięte łukiem odcinkowym, ujęte ceglanymi obramieniami. Wrota drewniane, 1- i 2-skrzydłowe; stolarka współczesna. Elewacje podłużne (pn. i pd.) podzielone ceramicznymi gzymsami kordonowymi, zakończone gzymsem koronującym. Elewacja główna (pd.) w parterze 7-osiowa, z naprzemiennie z okiennymi umieszczonymi otworami bramnymi; zachowane w 2 osi ceglane obramienie pierwotnej bramy wjazdowej (obecnie w tym miejscu wtórnie przebity prostokątny otwór drzwiowy); na pozostałych kondygnacjach 6-osiowa, o regularnym układzie otworów okiennych w 1-2-3-4 osi i o przesuniętych osiach 5-6, gdzie w 5 oś stanowią otwory drzwiowe poprzedzone niewielkimi gospodarczymi balkonami. Elewacja północna opracowana j.w. – bez otworów drzwiowych.

Wnętrze nie rozpoznane; nie udostępnione przez właściciela.

Stan zachowania:

— Dobry.

Zalecenia konserwatorskie:

Do zachowania:

— bryły budynków, kształt połaci dachowych;

— ceramiczne pokrycie dachu bud. I;

— wykrój i układ otworów;

— detal architektoniczny w postaci ceglanych obramień okiennych i otworów wejściowych, gzymsu wieńczącego bud. II;

— historyczne granice posesji i układ pierzei zabudowy.