malarz, pejzażysta, nauczyciel, projektant

Max Wislicenus urodził się w 1861 w Weimarze. Był synem malarza historycznego Herrmana Wislicenusa. Od 1867 mieszkał z rodziną w Düsseldorfie, w związku z mianowaniem jego ojca na profesora tamtejszej Akademii Sztuki. Tam też studiował malarstwo w latach 1880–1889 u Eduarda von Gebhardta i Wilhelma Sohna. Następnie naukę kontynuował w Monachium, gdzie był uczniem Bruno Pilgheina. Wiele podróżował, był częstym gościem w Karkonoszach. Malował okolice Wrocławia, widoki z Karkonoszy. Wiele prac powstało podczas podróży do bardziej odległych krajów takich jak Estonia, Dalmacja, Finlandia, Bośnia, Frankonia czy Nadrenia. W 1894 poślubił Else Freudenberg, która pod koniec roku urodziła mu córkę Gonhildę. W 1896 został nauczycielem rysunku i sztuki włókienniczej w Królewskiej Wyższej Szkole Sztuki i Rysunku Artystycznego we Wrocławiu, a po czterech latach profesorem. Pracował na tym stanowisku dopóki nie przeszedł na emeryturę w 1921 r. W latach 1916–1918 pełnił również funkcję dyrektora. W 1903 zorganizował w Szkole warsztaty tkackie, których kierownictwo powierzył swojej studentce, późniejszej drugiej żonie, Wandzie Bibrowicz. Od 1911 do 1921 warsztatami kierowała Else Wislicenus z domu Freudenberg, pierwsza żona artysty.

Max Wislicenus malował kompozycje alegoryczne, symboliczne i religijne, portrety, studia aktów, martwe natury. Zajmował się również sztuką użytkową, projektowaniem mebli, witraży, haftów, druków, plakatów. Od 1904 projektował kilimy o motywach figuralnych. Tkactwo stało się równorzędną z malarstwem dziedziną jego twórczości. Był współzałożycielem Związku Artystów Śląska. W czasie I wojny światowej służył w wojsku na froncie wschodnim. W tym okresie malował sceny o tematyce wojennej.

Od 1918 prowadził klasę malarstwa w Akademii wrocławskiej. Rok później stworzył z Wandą Bibrowicz w Pillnitz pod Dreznem Warsztaty Gobeliniarskie, mieszczące się w tamtejszym pałacu. Po przejściu na emeryturę zamieszkał w 1921 r. w Hosterwitz koło Drezna. Po śmierci pierwszej żony, ożenił się ponownie w 1948 z Wandą Bibrowicz. Razem z nią w 1951 zorganizowali w Pillnitz wystawę swoich prac, które zostały ocalone przed wojennymi zniszczeniami. W 1955 r. ofiarował do zbiorów państwowych wszystkie dzieła będące w jego posiadaniu.

Zmarł 25 maja 1957, pochowany został na cmentarzu "Maria Am Wasser" w Dreźnie obok swoich dwóch żon.

Przed wojną w zbiorach Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze znajdowały się monumentalne obrazy Wislicenusa. Był to cykl dekoracyjnych panneau zatytułowany Cztery pory roku. Ukazywały karkonoskie pejzaże. Zdobiły one, wraz z piątym przedstawiającym Wodospad Kamieńczyka, salę na pierwszym piętrze jeleniogórskiego muzeum. Historia powstania płócien jest ciekawa i dość burzliwa. Możemy ją prześledzić dzięki spisanym wspomnieniom przewodniczącego Towarzystwa Karkonoskiego (niem. Riesengebirgsverein), twórcy jeleniogórskiego muzeum Hugo Seydela (1840-1932). Po 1945 r. obrazy zaginęły. Ocalał jedynie obraz Zima w gmachu Liceum Ogólnokształcącego w Jeleniej Górze (obecnie Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 przy ul. Kochanowskiego w Jeleniej Górze). Pozostałe znamy jedynie z archiwalnych fotografii. W marcu 2010 obraz wrócił do Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze, a jego kopia zdobi mury szkoły. Bez wątpienia o Maxie Wislicenusie można powiedzieć, że był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli secesji działającym na Śląsku. Odegrał ważną rolę w rozwoju śląskiego malarstwa pejzażowego.

Literatura:

1. Wspomnienia dr H. C. Seydela, wyd. Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze, 2008, s. 66-68.
2. red. Jan Trzynadlowski, Sztuka Wrocławia 1850-1945 w Galerii Muzeum Miejskiego Wrocławia, Wrocław 2009, s. 32.
3. Piotr Łukaszewicz, Anna Kozak, Obrazy Natury, Wrocław 1997, s. 146.
4. Piotr Łukaszewicz, Śnieżka jako źródło inspiracji niemieckich artystów XIX i XX wieku, [w:] Wokół wielkiej góry, Jelenia Góra 2000, s. 49-57.
5. Krystyna Bartnik, Malarze wrocławscy i Karkonosze [w:] Wspaniały krajobraz. Artyści i kolonie artystyczne w Karkonoszach w XX wieku, Berlin – Jelenia Góra, s. 171-183.
6. Gerhard Leistner, Karkonosze w niemieckim malarstwie oraz grafice od okresu późnego klasycyzmu po klasyczną nowoczesność, [w:] Wspaniały krajobraz. Artyści i kolonie artystyczne w Karkonoszach w XX wieku, Berlin – Jelenia Góra, s.46-63.

Zdjęcia:

1. – 4. Fotografie z archiwum muzealnego, l. 30. XX w., przedstawiają obrazy z cyklu „Cztery pory roku” eksponowane na salach muzeum.
5. Max Wislicenus, Zima, 1918, płótno, olej, MJG AH 7304
6. Max Wislicenus, Grupa skalna Trzy Świnki, ok. 1911, własność Muzeum w Szklarskiej Porębie

Anna Szczodrak