ur. 31 maja 1676, Oberoderwitz (Niemcy)
zm. 19 sierpnia 1738, Jelenia Góra
| Zeller M. David ur. 31 maja 1676, Oberoderwitz (Niemcy) zm. 19 sierpnia 1738, Jelenia Góra |
|
M. David Zeller urodził się 31 maja 1676 roku w miejscowości Ober-Oderwitz koło Zittau (Żytawa). Pierwsze wzmianki o przodkach Zellera w księgach źródłowych Ober-Oderwitz sięgają roku 1590. Założycielem rodu był najemca domu (chałupnik) Christoph Zeidler (w zapisie również Zeller czy też Zöllner). Istnieje zapis o jego synu Michaelu, który był chłopem (rolnikiem) w Ober-Oderwitz. Syn tego ostatniego, Christoff Zeller, był handlarzem sukna i mieszkał początkowo w Ober-Oderwitz, by zostać później obywatelem i kupcem w Zittau. Tenże Christoff Zeller był ojcem M. Davida Zellera, matką - Marie z domu Netschin. W księdze metrykalnej w Ober-Oderwitz zapisano datę chrztu Davida - 1 czerwca 1676 r. Awans społeczny rodziny od najemców domu (chałupników) do stanu kupieckiego oraz pracowitość ojca umożliwiły synowi najpierw prywatną naukę w domu rodzinnym, później David Zeller uczęszczał przez 11 lat do gimnazjum w Zittau. Od roku 1697 studiował na uniwersytecie w Leipzig (Lipsk), przeniósł się jednak jeszcze w tym samym roku do nowo utworzonego uniwersytetu w Halle. W roku 1698 obronił pracę naukową, w 1699 r. znalazł się ponownie w Lipsku, gdzie w roku 1700 otrzymał tytuł magistra. Śmierć rodziców spowodowała, iż powrócił do domu rodzinnego. Przez cztery lata był nauczycielem domowym synów M. Kießlinga w Zittau. Od roku 1707, przez ponad dwa lata, w tym samym charakterze pracował u Gottloba Ferdinanda von Uechteritza. Dzięki rektorowi Hoffmannowi został nauczycielem domowym w znamienitej rodzinie Glafeyów w Hirschbergu. 25 stycznia 1710 roku David Zeller został powołany na stanowisko nauczyciela do nowo utworzonego gimnazjum ewangelickiego Kościoła Łaski w Hirschbergu. W tym samym roku 19 października ożenił się z Sophią Marią Neunhertz, córką Johanna Neunhertza – pierwszego pastora (Primariusa) Kościoła Łaski. Z jeleniogórskich kościelnych ksiąg metrykalnych wynika, że małżeństwo miało siedmioro potomstwa. Interesującym jest fakt, że rodzicami chrzestnymi wszystkich dzieci byli przedstawiciele najznamienitszych rodzin kupieckich Hirschberga: Glafeyów, Buchsów i Mentzlów. Dzieci Davida Zellera i Sophii Marii Neunhertz (Wszystkie urodzone w Jeleniej Górze):
Jeden z synów, Johann David (ur. 27 maja 1718 r.), od 14 listopada 1745 r. do śmierci w dniu 2 października 1789 r. piastował urząd pastora w Seidorf (Sosnówka). W tomie 5 jego Kroniki dziejów Jeleniej Góry, dotyczącym działalności lekarzy miejskich w Hirschbergu znalazł się wpis, że córka Zellera, panna Johanna Sophia w dniu 15 kwietnia 1733 roku poślubiła Gottfrieda Ullbricha - jeleniogórskiego kupca, dla którego było to drugie małżeństwo. Godny uwagi jest fakt, iż David Zeller i jego kolega George Weinnman dostali do dyspozycji dwie izby studenckie w domu Glafeyów. Znamienity i znany kupiec, Gottfried Glafey, który był jednocześnie przewodniczącym Rady Kościelnej i szkoły ewangelickiej, 28 stycznia 1710 r. oddał dwa pomieszczenia w tzw. domu Glafeyów (Bleichhaus) z przeznaczeniem na cele dydaktyczne, które uczeni nauczyciele wykorzystywali jako sale wykładowe. Pomieszczenia były niezbędne, bowiem w przeciągu pół roku liczba uczniów wzrosła w obu klasach do 123 osób. Dom znajdował się przy Bramie Zamkowej (Burgtor), poza murami miejskimi. Od roku 1928 mieściło się tu archiwum miejskie Hirschberga, a od 14 sierpnia 1945 roku do 2004 r. – Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze. Budynek został wybudowany w ostatnim ćwierćwieczu XVII w. Pomalowany był na ciemnożółty kolor, odznaczał się masywną kubaturą, pochodził z czasów wielkiej prosperity handlowej Hirschberga. Można wnioskować, że tu właśnie Zeller pisał swoją kronikę lub prowadził studia z nią związane (przytoczył ten fakt w tomie 11 Kroniki dot. powstania szkoły ewangelickiej w Hirschbergu). Zeller odnotował w kronice wszystkich uczniów z imienia i nazwiska. Pochodzili głównie z Hirschberga, ale też z okolicy. Według pracy Kurta Tautza „Die preussische Staatsbibliothek in Hirschberg im Riesengebirge 1944-1945“ wiadomo, że Zeller po zakończeniu pracy, każdego wieczora prosił o pozwolenie wpuszczenia do miasta Bramą Zamkową, następnie opuszczał miasto wychodząc przez Bramę Wojanowską i powracał do własnego domu, położonego w pobliżu Kościoła Łaski. Od roku 1733 był członkiem Towarzystwa Kupieckiego w Hirschbergu. David Zeller zmarł w Hirschbergu 19 września 1738 roku i pochowany został na miejscowym cmentarzu przy Kosciele Łaski. Kronika Dziejów Jeleiej Góry M. David Zeller pozostawił nam w spadku kronikę dziejów Jeleniej Góry oraz spisu praw, tzw. Weichbildu Jeleniogórskiego. Rękopiśmienna kronika obejmuje 12 tomów i znajduje się w Archiwum Państwowym w Jeleniej Górze.
Zeller przypuszczalnie napisał tę kronikę w ostatnich latach swego życia. Dla badaczy regionu manuskrypty te są nieocenionym i ważnym materiałem źródłowym. Zeller wymienia w nich kolejno, np. właścicieli ziemskich poszczególnych miejscowości oraz chronologicznie opisuje ich dzieje do ok. 1738 r. W dalszych księgach podaje informacje dotyczące rodów śląskich i ich działalności, zaczerpnięte z najstarszych ksiąg kościelnych. W księgach dotyczących historii parafii, nauczycieli i lekarzy, Zeller przytacza wiele zdarzeń historycznych i przeplata tekst cytatami z Biblii. Księga dwunasta zawiera teksty dotyczące zmarłych, jak również inskrypcje na epitafiach i w kaplicach w Kościele Łaski, co doskonale obrazuje historię rodzin mieszczańskich na pocz. XVIII wieku .Dzieła drukowane Zellera:
Bibliografia:
Materiał ilustracyjny:
Autor - Ullrich Junker |
       |
| Słownik Biograficzny Ziemi Jeleniogórskiej
| © Książnica Karkonoska 2014 Jelenia Góra |